Kënga e erës
Nga Kerol Mur
Ishte një ditë e rëndomtë, sikur një ditë më parë dhe një ditë pas saj. Era përdridhej fuqishëm, kurse familja ardhacake vazhdonte me planet e saj të paracaktuara, duke u shtirë se nuk dëgjonte asgjë. Por, si do që të jetë, ata e dëgjuan erën. Era ishte shoqëruesja e tyre e vazhdueshme në fushat e hapura që nga udhëtimi i tyre nga Filadelfia para dy vjetësh, në pranverën e vitit 1865.
Tani Rejçëll qëndronte ulur në shtrat, duke e qepur me dorë një jorgan, derisa nëna e saj ishte kërrusur mbi një makinë qepjeje dhe duke bërë lëvizje të vazhdueshme me këmbë, herë përpara, e herë prapa. Era vazhdonte të frynte fuqishëm jashtë, gjë që dëgjohej shumë mirë edhe brenda. Vëllai dhe motra më e vogël të Rejçelit ishin ulur në dysheme dhe luanin, duke u gajasur herë pas here, gjë që bënte që edhe në fytyrën e Rejçëllit të paraqitej nga një buzëqeshje e vockël, por sapo e shikonte përsëri të ëmën, buzëqeshja i ikte nga fytyra.
Rejçëll kishte vërejtur se prindërit e saj punonin shumë. Ata rrallëherë kishin kohë për argëtim, apo pushim, sikur që kishin më parë në Filadelfia. Tani, i ati i saj ishte vazhdimisht në ara. E ëma e saj e përgatiste ushqimin në një shporet me dru, lante rrobat në një dërrasë, përgatiste dhe tëhollonte bukët, si dhe qepte rroba për t’i këmbyer me mallra të tjerë në qytet. Rejçëllit i kujtohej një kohë kur nëna e saj këndonte dhe i tregonte përralla, por kjo ishte para se ajo kishte filluar që të ankohej rreth erës, pluhurit dhe baltës. Me kalimin e kohës, ajo filloi të mos ankohej më, por me këtë pushoi edhe së kënduari, po ashtu.
Papritmas u hap dera. Ishte i ati i Rejçëllit. Ishte i tëri pluhur dhe kur hyri në derë, u kollit duke thënë: “Uh, sa vapë e madhe që bën jashtë!”
“Epo, të kam përgatitur ca birrë dhe bukë të nxehtë”, iu përgjigj gruaja. Ajo u ngrit nga makina e qepjes dhe filloi ta përgatiste tryezën, derisa burri u ul në një karrige.
“E di. Ia ndjeva erën që nga jashtë. Aroma ishte aq e mirë, sa më shtyri që sot të vij më herët. Çka tjetër keni bërë ju derisa unë isha jashtë duke punuar me Mollin dhe Bellin?”
“Rejçëll e ka përfunduar jorganin”.
“Vërtet?”, tha i ati i Rejçëllit, duke shikuar derisa vajza e tij e madhe e tregonte me krenari kryeveprën e saj. Ishte një jorgan me lule, i cili dukej me të vërtetë bukur.
“Eh, kjo është një vepër e vërtetë e artit”, tha ai. “Çfarë mendoni që ne të shkojmë në qytet këtë të shtunë. Ti mund ta marrësh me vete jorganin tënd, nëna jote mund ta gatuajë bukën, derisa unë tanimë e kam përgatitur një shinik me qepë”.
Fëmijët më të vegjël filluan të bërtitnin nga gëzimi, ku Majklli, djali, filloi të kërcente nëpër dhomë, duke rrahur në të njëjtën kohë edhe shuplakat e tij të vogla. Kishte me të vërtetë arsye për të festuar. Udhëtimi i gjatë për në qytet, hipur mbi një qerre me kuaj, ishte një gjë që ndodhte një herë në muaj, prandaj të gjithë anëtarët e familjes mezi e prisnin atë.
Qyteti Vausa, i Nebraskës, nuk dallonte shumë nga qytetet tjera të vogla që ishin formuar për t’i pritur ardhacakët. Ai ishte një përzierje e ndërtesave të reja dhe të vjetra, me trotuare të drunjta dhe me një rrugë të gjerë në mes, dedikuar qerreve me qe. Në njërën nga ndërtesat e reja gjendej edhe dyqani i mallrave të përgjithshme.
Kur familja hynte në dyqan, aty ishte një botë më vete. Kishte aroma të ndryshme, të drurit, sapunit, mëlmesës. Muret ishin plot me rafte, ku ishin ekspozuar kuti dhe kavanoza të shumta. Natyrisht, aty kishte edhe shinikë me mollë dhe patate. Në një pjesë më të pastër gjendeshin topat e stofrave. Derisa fëmijët shikonin çdo cep të dyqanit, e prindërit e saj bisedonin me dyqanxhiun rreth bukës dhe qepëve që kishin sjellë, Rejçëll shpesh kthehej te hyrja e dyqanit, për ta shikuar një zog që gjendej në kafaz.
Zogu i vogël e kishte një ngjyrë të verdhë të theksuar, sa që ngjante me një copë dielli në këtë vend të pluhurosur. Ai kërcente nga vendi në vend, rrallëherë duke qëndruar pa lëvizur dhe, derisa kërcente, sytë i mbante të drejtuar kah Rejçëll. Papritmas, afër saj u duk duke kaluar një si hije, që e trembi vajzën. Kur shikoi, Rejçëll pa se ai ishte një indian i fisit Sijuks. Zemra e saj filloi të rrahë më shpejt. Indianët vinin ndonjëherë në qytet për të këmbyer mallra, edhe pse një gjë e tillë nuk u pëlqente pronarëve të dyqaneve. Midis ardhacakëve dhe indianëve mbretëronte një atmosferë konflikti, sa askush nuk ndihej i sigurt. Por, ky indian filloi të fascinohej me zogun, po aq sa edhe Rejçëll. Pasi për një moment shikoi me vëmendje, indiani tha diçka që Rejçëll nuk arriti ta kuptojë. Pasi e pa fytyrën e saj të hutuar, indiani e përsëriti të njëjtën gjë, por tani në anglisht: “Zogu është duke e dëgjuar erën”.
Para se Rejçëll të mund të analizonte atë që tha ai, indiani ia ktheu shpinën dhe u largua. Pasi e kishin parë nga dritarja, shpejt afër saj shkuan prindërit dhe e pyetën nëse ishte mirë.
Rejçëll pohoi me kokë dhe tha: “Ai vetëm e shikoi kanarinën”.
Në atë moment, zogu i vogël e çoi kokën lart, e mbushi gjoksin me frymë dhe ia dha një kënge të gëzueshme. Rejçëll e pa fytyrën e nënës së saj të mbushej nga gëzimi e kënaqësia.
Rejçëll e këmbeu jorganin e saj për kanarinën dhe kurrë nuk i ra pishman, për shkak se zogu i vogël i argëtonte ata çdo ditë të lume. Ata e quajtën zogun sër Gallant, sipas njeriut që kishte luftuar me erën. Sa më e fortë që bëhej era, aq më fort këndonte zogu. Kjo konkurrencë nganjëherë ishte aq e ashpër, sa i bënte të gjithë që të shqyheshin gazi. Sër Gallant ua ngrinte atyre humorin, duke ua shndërruar ditët e pluhurosura në ditë të bukura me diell.
Rejçëll mendoi për atë që i kishte thënë indiani. Ajo ndiente erën, por për dallim nga kanarina, kurrë nuk e dëgjonte me vëmendje atë. Tani, kur e dëgjonte me vëmendje, i dukej sikur bashkë me fishkëllimat e erës, e dëgjonte edhe një lloj muzike. Natyrisht, muzika kishte zë tepër të dobët dhe për ta dëgjuar atë, Rejçëll kishte nevojë për imagjinatën e saj, por sa herë që dëgjonte me vëmendje, muzika ishte gjithmonë aty, e pranishme. Rejçëll filloi ta imitojë me zë të ulët melodinë që e kishte dëgjuar. “Uh, sa melodi e bukur”, komentoi e ëma një ditë, “cila këngë është kjo?” Rejçëll nuk u përgjigj, meqë nuk dinte se ç’të thoshte. Nëna nuk insistoi në pyetjen e saj, por filloi edhe vetë ta imitonte atë melodi.
Herë pas here, loparët beqarë ndaleshin te kasollja e familjes së Rejçëllit për të blerë bukë, apo për t’i arnuar rrobat e tyre. Ata gjithmonë ishin të mirëpritur, jo për shkak të parave, por për shkak të shoqërisë. Meqë në afërsi nuk kishte asnjë fqinj, vetmia ishte e madhe dhe e padurueshme. Familja dhe vizitorët e rastit shkëmbenin lajme, hanin bashkë dhe të gjithë kënaqeshin nga këngët e sër Gallantit, i cili shpesh ishte tema kryesore e bisedës.
Një pasdite, vajza më e vogël, Meri, vërejti se kanarina rrinte ulur, pa lëvizur. “A është sëmurë sër Gallanti?”, pyeti ajo e tmerruar.
“Jo, vetëm se jashtë është një ditë e vranët. Së shpejti do të bjerë shi dhe me gjasë për këtë zogut nuk i këndohet”, u përpoq që ta qetësonte e ëma.
Fëmijët më të vegjël e pranuan këtë shpjegim, por jo edhe Rejçëll. Ajo e dinte se sa herë që zogu nuk këndonte, ai nuk ndalej së kërcyeri, sikur që ishte ndalur atë ditë. Ajo u afrua te dera për të shikuar jashtë. Mbretëronte një qetësi e madhe, nuk kishte as erë, e as nuk dëgjohej ndonjë zë.
Papritmas asaj iu kujtuan fjalët e indianit. “Zogu është duke e dëgjuar erën”.
Duke dëgjuar me vëmendje, Rejçëll arriti ta dëgjojë bubullimën. Në këtë moment, asaj iu bë gjithçka e qartë. Rejçëll kuptoi se ku qëndronte rreziku. “Nënë”, bërtiti ajo, “është një tornado!”
Menjëherë Meri dhe Majklli filluan të bërtitnin, kurse nëna i mori ata dhe, bashkë me zogun, dolën të gjithë jashtë. Vendi më i sigurt për t’u fshehur ishte qilari, që gjendej nën tokë, afër shtëpisë. Duke e hapur derën e qilarit, nëna i tha Rejçëllit që ta thërriste edhe të atin.
Rejçëll doli në ara, duke bërtitur dhe duke i tundur duart, por mezi ia doli që t’ia tërhiqte vëmendjen të atit.
“Çfarë u bë?”, e pyeti ai, duke bërtitur.
“Tornado!”, u përgjigj me gjysmë fryme Rejçëll.
Ai filloi të shikonte në qiell. “Nuk shoh asgjë, por si do që të jetë, do t’i sjell në shtëpi Mollin dhe Bellin”.
“Jo! Nuk ka kohë. Dëgjo”! Rejçëll kishte filluar që të nervozohej dhe, për shkak se ajo kurrë nuk rrente dhe nuk tallej, i ati veproi ashtu si i tha ajo. Pasi përfundimisht ia doli që ta dëgjojë zhurmën e tornados, ai i liroi qetë e më pas e kapi Rejçëllin për dore dhe filloi të vraponte. Derisa arritën te kasollja, tornadoja tanimë dukej qartë.
Tornadoja zgjati vetëm disa minuta, edhe pse ata minuta u dukën të gjatë sikur të ishin orë. Kur familja doli nga vendstrehimi i saj, ata u gëzuan pa masë kur panë se kasollja e tyre nuk ishte prishur. Për fat të mirë, kishin shpëtuar edhe qetë. Natyrisht, të korrat kishin pësuar dëme, por ata ishin të lumtur që e kishin shpëtuar jetën. Ata ishin të sigurt se Zoti i kishte shpëtuar me anë të atij zogu të vogël të verdhë.
Gruaja qëndronte në derën e dhomës nën tavan, duke psherëtirë. E mbushur me pluhur dhe jo e ndriçuar mirë, kjo dhomë ishte mbushur me mobilie të vjetra, me kuti dhe me mijëra kujtime të harruara. Ajo i kishte trashëguar këto gjësende nga gjyshja e saj dhe tani ballafaqohej me detyrën që të vendoste për fatin e secilit objekt aty. Pasi ia tërhoqi vëmendjen një makinë e vjetër qepjeje, aq e vjetër, sa e kishte pedalin e hekurt të këmbës, ajo e hapi sirtarin e epërm të saj. Në mesin e gjilpërave dhe pullave e gërshërëve, ajo e pa një gjësend të lidhur me fjongo. E kapluar nga kureshtja, gruaja e hoqi fjongon dhe mbështjellësin për të parë se çfarë kishte brenda. E habitur, ajo pa se aty gjendej një rrobë varrimi e një kanarine, ku brenda gjendej trupi i pajetë i kanarinës, i cili ishte shterur, por megjithatë ishte ruajtur mirë. Duke e mbajtur kanarinën e pajetë në dorë, gruaja nuk diti se çfarë të bënte nga habia, por e vuri dorën e saj në zemër.
(Kosova Sot)
