Linjat e reja të luftës së Evropës

Shkruan: ZAKI LAÏDI

Presidenti francez Emmanu el Macron ka përshtatur zgjedhjet e Parlamentit Evropian në maj të vitit 2019, si një betejë jo midis të djathtës dhe majtës tradicionale, por midis populistëve dhe progresistëve pro-evropianë si ai. Kryeministri grek Alexis Tsipras miratoi kohët e fundit një retorikë të ngjashme, duke deklaruar se "të gjitha forcat progresive, demokratike dhe proevropiane kanë për detyrë të qëndrojnë krah për krah në anën e njëjtë të historisë". A do të ishte një ndryshim i tillë politik në Evropë, si ai në Francë që solli Makronin në pushtet vitin e kaluar - në të vërtetë i mundur? Partia Popullore Evropiane (EPP) në të djathtë dhe Aleanca Progresive e Socialistëve dhe Demokratëve (S & D) në të majtë, për një kohë të gjatë kanë ndarë kontrollin mbi Parlamentin Evropian, ku ato kanë qeverisur me kompromis. Por, me kalimin e kohës, kjo ka prodhuar një lloj homogjenizimi politik në Evropë, duke çuar në abstenim masiv. Ata që votojnë gjithnjë e më shumë zgjedhin partitë anti-estastablishment që shpesh përkrahin pikëpamjet ekstreme. Si rezultat, ndërsa EPP dhe S & D kontrolluan 61% të Parlamentit Evropian në vitin 2009, ato fituan vetëm 54% të votave në 2014, që do të thotë se ky organ ishte shumë i dominuar nga partitë ekstremiste. Zgjedhjet e vitit 2019 kanë gjasa të prodhojnë edhe më shumë humbje për partitë e establishmentit, të cilat pritet të fitojnë vetëm 45% të vendeve.

Shkelja e sundimit të ligjit

Në këtë fazë, është e dyshimtë se dikush do të konsideronte drejtimin e një fushate në bazë të ndarjeve të majtë të djathtë - jo pak për shkak të përçarjeve të thella brenda vetë partive. Në të djathtë, EPP ndahet midis liberalëve pro-evropianë dhe euroskeptikëve konservatorë, pavarësisht miratimit të Manfred Weber të Unionit Kristian Social të Gjermanisë si 'Spitzenkandidat' i EPP-së. Në Kongresin e fundit të EPP në Helsinki, Presidenti i Këshillit Evropian Donald Tusk ishte i qartë: shkelja e sundimit të ligjit nuk përputhet me përkatësinë në familjen e të krishterëve demokratë - një mesazh që i ishte drejtuar kryeministrit hungarez Viktor Orban. Në Parlamentin Evropian, EPP madje votoi në favor të thirrjes te neni 7 të Traktatit të Lisbonës kundër Hungarisë, një masë që do të vendoste sanksione në përgjigje të shkeljeve sistematike të qeverisë së Orbanit ndaj pavarësisë gjyqësore, lirisë së fjalës dhe të drejtave të pakicave dhe migrantëve. Por, vota e EPP-së ishte kryesisht e motivuar nga dëshira e saj për të ruajtur shanset e saj për të mbetur partia më e madhe e BE-së dhe për të siguruar që Weber të bëhet kreu i ardhshëm i Komisionit Evropian. Më gjerësisht, presioni i fortë politik detyroi dorën e EPP-së; në rrethana të ndryshme, partia ndoshta do të kishte qenë e lumtur të lejojë Orbánin të vazhdojë të shkelë normat demokratike të pakontrolluara, me qëllim që të ruajë hegjemoninë e vet në Parlamentin e BE-së. Por, duke refuzuar për të sqaruar qëndrimin e saj ndaj Orbanit, ose për ta dëbuar atë, EPP po ndërmerr një rrezik të madh. Nëse Këshilli Evropian zgjedh Weberin si presidentin e ardhshëm të Komisionit Evropian, atëherë si demokratët socialë po ashtu edhe liberalët në Parlamentin Evropian mund të refuzojnë të votojnë për një kandidat nga një parti që mban Orbánin në radhët e saj. Kjo është arsyeja pse Macron, i cili ka një interes në ndarjen e EPP-së dhe joshjen e krahut të tij liberal për t'u bashkuar me të, kundërshton sistemin 'Spitzenkandidat'. 

Tri alternativat

Ka tri alternativa. Së pari, Këshilli Evropian mund të zgjidhte një kandidat të EPP-së i cili është më pak i paqartë rreth Hungarisë. Kryenegociatori i Brexitit Michel Barnier mund të jetë një zëvendësues serioz për Weberin - ndoshta i vetmi në kuadër të EPP-së. Alternativa e dytë do të ishte miratimi i Frans Timmermans i Partisë Holandeze të Punës, i cili mori një qëndrim shumë të fortë kundër Orbanit dhe është i pranueshëm për kancelaren gjermane Angela Merkel dhe për liberalët e EPP-së. Për të qenë të sigurt, Merkeli mund të preferonte Weberin. Por, nëse Këshilli Evropian është i bllokuar dhe Parlamenti Evropian kundërshton zgjedhjen e saj, ajo mund të mbështesë një kandidat tjetër. Rënia e S & D gjithashtu e bën të pamundur që Weber mund të marrë mbështetjen e tyre. Mundësia e tretë mund të jetë një kandidat i miratuar nga Aleanca e Liberalëve dhe Demokratëve për Evropën (ALDE), siç është Margrethe Vestager, komisionerja e BE-së për konkurrencën. Disa vëzhgues argumentojnë se qeveria daneze kurrë nuk do të propozojë Vestagerin si kandidat të tyre. Por Macron, i cili mbështet fuqishëm Vestagerin, mund ta mbështesë atë si kandidat francez - një masë e paprecedent që do të përshpejtonte evropianizimin e politikës kontinentale. Në përgjithësi, forcat populiste mund të siguronin një shumicë në Parlamentin Evropian, megjithëse nuk do të funksionojnë si një forcë e bashkuar nën një flamur të vetëm politik. Në një skenar të tillë, Macron do të duhej të ndërtonte koalicione politike ose me EPP-në apo S & D, pikëpamjet e të cilave përputhen kryesisht me vizionin e tij për reformën në BE dhe, ajo që ka më rëndësi, me reformën në eurozonë. Në fakt, sikur sundimi i ligjit, reforma e eurozonës është një vijë kryesore e ndarjes gjatë së cilës do të krijohen aleanca politike. Macron tashmë është duke gëzuar mbështetje në mesin e drejtuesve të qendrës së djathtë në Spanjë dhe Holandë, të cilët janë më simpatikë ndaj vizionit të tij për integrimin evropian. Ai ka krijuar një raport të mirë me kryeministrin holandez Mark Rutte, edhe pse Rutte kundërshton reformat e eurozonës për të cilat angazhohet Macron.

Sfidat e evropianëve

Dy çështje të tjera do të mund të formësojnë rezultatin e zgjedhjeve të Parlamentit Evropian. Së pari, udhëheqësit e Evropës do të duhet të adresojnë nevojën për të përforcuar kufijtë e jashtëm të BEsë, veçanërisht nëpërmjet vendosjes së një patrulle kufitare evropiane. Një propozim i tillë padyshim do të zemërojë populistët nacionalistë, të cilët do të kundërshtojnë vendosjen e një force evropiane, madje edhe pse ajo do ta pengonte migracionin. Së dyti, liderët e Evropës do të duhet të angazhohen për ta luftuar evazionin fiskal dhe shmangien tatimore nga kompanitë e mëdha, veçanërisht firmat e mëdha të teknologjisë. Kjo është një çështje e rëndësishme, pasi ajo do të përcaktojë kapacitetin e shteteve që të mbeten fiskale në ekonomitë gjithnjë e më digjitale. Disa përparime janë bërë tashmë në këtë front, falë kryesisht Vestagerit. Por, nevojiten veprime më të forta, jo më pak sepse vendet e BE-së vazhdojnë të japin lehtësime të taksave të korporatave. Dhe, me Gjermaninë duke rishikuar mbështetjen e saj për një plan të mbështetur nga francezët për të tatuar të ardhurat e kompanive të teknologjisë së madhe në nivel të BE-së, përparimi i mëtejshëm nuk është i garantuar. Ndoshta riorganizimi i vazhdueshëm politik i Evropës do të mundësojë realizimin e vizionit të Macronit për një Evropë më të fortë dhe më të integruar. Ndërsa sfidat e fundit - jo më pak beteja e Italisë me Komisionin Evropian - tregojnë se një rezultat i tillë është larg i të qenit i sigurt, ajo mbetet kundërpeshë më e besueshme ndaj rritjes së populizmit. 

 

(Kosova Sot)