Një shikim i fortë ndaj ekonomisë së dobët globale

Shkruan: Michael Spence

Rritja e dobët dhe e paqëndrueshme

Inflacioni shumë i ulët pengon aftësinë e vendeve për të adresuar borxhet tepër të mëdha

Qeveritë duhet të zbatojnë masa për të rishpërndarë të ardhurat, për të përmirësuar ofrimin e shërbimeve bazë, dhe pajisjen e forcës së punës për të përfituar nga ndërrime të vazhdueshme në strukturën ekonomike

Ekonomia globale po vendoset në një rrugë të rritjes së ngadalshme, e drejtuar atje nga paaftësia ose mosdashja e politikëbërësve për të adresuar pengesat kryesore në nivel global. Në të vërtetë, edhe ritmi aktual i dobët i rritjes është ndoshta i paqëndrueshëm. Pyetja që shtrohet është nëse një vlerësim i ndershëm i pengesave në ecurinë ekonomike në të gjithë botën do të nxisë politikëbërësit në veprim.
Që nga viti 2008, rritja reale kumulative (e korrigjuar për inflacion) në ekonomitë e zhvilluara ka arritur në vetëm 5-6%. Ndërsa GDP-ja e Kinës është rritur me rreth 70%, duke e bërë atë kontribuesin më të madh të rritjes globale, gjë që është ndihmuar ndjeshëm nga investimet e bazuara te borxhet. Dhe, me të vërtetë, me ikjen e atij stimuluesi, ndikimi i kërkesës joadekuate të vendeve të përparuara në rritjen kineze po bëhet gjithnjë e më i dukshëm.
Rritja është duke u dëmtuar nga të gjitha anët. Në fund të fundit, politikat monetare akomoduese munden që, në rastin më të mirë, vetëm të blejnë kohë për paraqitjen e burimeve më të qëndrueshme të kërkesës.
Për më tepër, një periudhë e zgjatur e normave të ulëta të interesit ka rritur çmimet e aseteve, duke shkaktuar ato që të ndryshojnë nga performanca bazë ekonomike. Por, ndërsa normat e interesit kanë të ngjarë të mbeten të ulëta, ndikimi i tyre në çmimet e aseteve ndoshta nuk do të vazhdojë. Si rezultat i kësaj, fitimet nga asetet kanë të ngjarë të bien në krahasim me të kaluarën e afërt, ku çmimet tashmë besohet gjerësisht të jenë në territorin e flluskave, një korrigjim në rënie duket i mundshëm. Çfarëdo ndikimi pozitiv që kanë pasur efektet e pasurisë në konsum, ato nuk mund të priten që të vazhdojnë.

 

 

Rritja e investimeve në sektorin publik

 

Bota gjithashtu përballet me një problem serioz për investime, të cilën kostoja e ulët e kapitalit nuk ka bërë pothuajse asgjë për ta kapërcyer. Investimet në sektorin publik tani janë nën nivelin e nevojshëm për të mbështetur një rritje të fuqishme, për shkak të kontributit të tyre të pamjaftueshëm në kërkesën agregate dhe fitimet nga produktiviteti.
Shpjegimi më i mundshëm për këtë mungesë të investimeve publike janë kufizimet fiskale. Dhe, me të vërtetë, borxhi dhe detyrimet e tjera të pafinancuara gjithnjë janë më të rënda sesa bilancet e sektorit publik dhe fondet e pensioneve.
Por, në qoftë se mënyra më e mirë për të reduktuar borxhet e tepërta sovrane, është me arritjen e një GDP-je më të lartë nominale të rritjes (kombinimi i rritjes reale dhe inflacionit), atëherë shkurtimi i investimeve - një përbërës kyç në një strategji pro-rritjes - nuk është një qasje e shëndoshë. Në vend të kësaj, rregullat buxhetore duhet lehtësuar një përgjigje diferenciale në konsolidimin fiskal.
Rritja e investimeve në sektorin publik mund të ndihmojë për të nxitur investimet e sektorit privat, i cili është gjithashtu në depresion të ashpër. Në Shtetet e Bashkuara, investimi i tillë mezi kalon nivelet e para krizës, edhe pse GDP është rritur për më shumë se 10%. Dhe SHBA-ja nuk është rasti i vetëm.
Në mënyrë të qartë, kërkesa agregate e mangët ka luajtur një rol duke ulur stimulin për të zgjeruar kapacitetin. Në disa ekonomi, ngurtësia strukturore ka filluar të ndikojë negativisht në stimujt për investime dhe fitime. Në mënyrë të ngjashme, perdja rregullatore - dhe, më gjerësisht, pasiguria në lidhje me drejtimin e politikës ekonomike – ka dekurajuar investimet. Dhe, disa lloje të caktuara të aktivizmit të aksionarëve kanë ushqyer veprimet afatshkurtra nga ana e firmave.
Ekziston edhe një problem i ndërmjetësimit. Sasi të mëdha të kursimeve në fondet sovrane, fondet e pensioneve dhe kompanitë e sigurimit mund të përdoren, për shembull, për të plotësuar nevojat e mëdha që kanë ekonomitë në zhvillim "për financimin e infrastrukturës dhe urbanizimit. Por, kanalet për investime të tilla - të cilat mund të çojnë drejt nxitjes së rritjes globale - janë të bllokuara.

 

Shenjat e presionit inflacionist

Ndërkohë, forcat teknologjike dhe të tregut kanë kontribuar për polarizimin e vendeve të punës, me përkeqësim gradual të të ardhurave të mesme. Automatizimi, për shembull, duket se ka nxitur një rënie të papritur të shpejtë të vendeve të punës me apo pa kualifikim. Kjo ka rezultuar në ngecjen e të ardhurave mesatare dhe me një rritje të pabarazisë së të ardhurave.
Edhe një faktor që ka rritur në mënyrë efektive të ardhurat e disponueshme dhe ka shtuar kërkesën - çmimet në rënie të madhe, sidomos për lëndët djegëse fosile - në fund të fundit është problematik. Në të vërtetë, për vendet eksportuese, rënia e çmimeve është duke gjeneruar probleme fiskale dhe ekonomike të intensitet të ndryshëm.
Inflacioni - ose mungesa e tij - paraqet sfida të mëtejshme. Rritja e çmimeve është shumë poshtë objektivave dhe në rënie në shumë vende. Nëse kjo kthehet në deflacion të hapur, të shoqëruar nga rritja e normave të pakontrolluara reale të interesit, rreziku për rritjen ekonomike do të jetë serioze. Edhe inflacioni shumë i ulët pengon aftësinë e vendeve për të adresuar borxhet tepër të mëdha. Dhe, ka pak shenja të presionit inflacionist, madje edhe në SHBA, e cila është afër punësimit "të plotë". Duke pasur mangësi të tilla, kërkesa të mëdha dhe mangësi të prodhimit, askush nuk duhet befasuar se edhe kushtet monetare jashtëzakonisht bujare kanë rezultuar të pamjaftueshme për ta nxitur inflacionin.
Me pak opsione për luftimin deflacionit, vendet janë drejtuar kah zhvlerësimet konkurruese. Por, kjo nuk është një strategji efektive për kapjen e një pjesë më të madhe të kërkesës globale të tregtueshëm, në qoftë se të gjithë janë duke e bërë atë.

Nëse ekonomia botërore mbetet në trajektoren e saj aktuale, një periudhë e luhatshmërisë intensive mund të destabilizojë një numër të ekonomive në zhvillim, duke minuar përpjekjet për zhvillim në mbarë botën. Kjo është arsyeja pse politikëbërësit duhet të veprojnë tani.
Për fillestarët, qeveritë duhet të pranojnë se bankat qendrore, pa marrë parasysh se sa mirë iu kanë shërbyer ekonomive të tyre, nuk mund të funksionojnë të vetme. Reforma plotësuese janë të nevojshme për të ruajtur dhe për t’i përmirësuar kanalet e transmetimit të politikës monetare dhe për të shmangur efekte anësore negative. Në disa vende - të tilla, si: Franca, Italia dhe Spanja - reformat e projektuara për të rritur fleksibilitetin strukturor janë gjithashtu të rëndësishme.
Për më tepër, duhet të largohen pengesat për investime më të mëdha publike dhe private. Dhe, qeveritë duhet të zbatojnë masa për të rishpërndarë të ardhurat, për të përmirësuar ofrimin e shërbimeve bazë, dhe pajisjen e forcës së punës për të përfituar nga ndërrime të vazhdueshme në strukturën ekonomike.
Krijimi i vullnetit politik për të bërë qoftë edhe vetëm disa nga këto detyra, nuk do të jetë punë e lehtë. Por, një vështrim i sinqertë në gjendjen e mjerueshme - dhe trajektoren jopremtuese – të ekonomisë globale do t’u ndihmojë politikëbërësve që ta bëjnë atë që është e nevojshme.

 

(Michael Spence është profesor i ekonomisë në Shkollën e biznesit të Universitetit të Nju-Jorkut)

 

Ky shkrim është shkruar ekskluzivisht për PROJECT SYNDICATE, pjesë e së cilës është gazeta “Kosova Sot”