“2000 të burgosurit që ndërtuan si skllevër, kanalin Peqin-Kavajë 50 km të gjatë”

Kujto.al Arkiva Online e Viktimave të Komunizmit

“Barakat ishin ndërtuar me dërrasa e të mbuluara me katroma mbi një terren prej dheu. Baraka përbrenda përshkohej nga një korridor prej dheu, anash të cilit zgjateshin dy shtresa prej dërrase, mbi të cilat shtriheshin dyshekët e të burgosurve”.

Puna e të burgosurve politik  ishte më e vështira dhe në kushte çnjerëzore, pothuajse të gjithë kampet e punës së detyruar, që zhvendoseshin sa herë përfundonte një front pune e niste një i ri. Kampi me të burgosurit që do të ndërtonin kanalin Peqin- Kavajë, renditet ndër kampet më të tmerrshme në Shqipëri, bashkë me ato, ku të burgosurit u shfrytëzuan për tharje kënetash.

Ky kamp ishte ngritur në maj të vitit 1951 dhe funksionoi deri në nëntor 1952. Një prej të burgosurve politik, që vuajti dënimin me punë të detyruar në këtë kamp, ishte Ahmet Bushati, i cili ka lënë këtë dëshmi në librin e studiuesit Kastriot Dervishi “Kampet dhe burgjet në Shqipërinë Komuniste”.

Ahmet Bushati kujton: “Ne shpesh do udhëtonim dhe 4-5 km në ditë për të arritë frontin e punës. E po aq për t’u kthyer mbrapsht tek kampi i ynë, që përbëhej nga barakat. Këto ishin ndërtuar me dërrasa e të mbuluara me katroma mbi një terren prej dheu. Baraka përbrenda përshkohej nga një korridor prej dheu, anash të cilit zgjateshin dy shtresa prej dërrase, mbi të cilat shtriheshin dyshekët e të burgosurve.

Veç barakave të fjetjes, të vendosura në sistem po prej dërrase, ishin edhe kuzhina, WC etj. Një kamp i tillë, ishte kopje e modelit sovjetik, meqë që në vitin 1951, ende pa u futur në kamp, ne pamë një grua sovjetike, që u shpjegonte gardianëve sesi funksiononte një kamp i tillë. Në të katër këndet e kampit, lartësoheshin kullat e policëve të shërbimit. Një brigadë të burgosurish përbëhej prej 200-300 vetash, të ndarë si një ushtri në kompani e skuadra me komandantët e tyre përkatës. Për çdo brigadë kishte një palë përgjegjës gjatë kohës së punës. Rrethimi i kampit ishte natyrisht me tela me gjemba”.

Për hapjen e kanalit si dhe për ndërtimin e pjesës së betonit, u punua me krahë në kushte shumë të vështira. Përpjekjet për arratisje ishin mënjanuar tërësisht nga komanda. Në nëntor 1951, kampi ka qenë në Kavajë për të hapur një kanal me degëzim deri në Durrës. Këtu i ka zënë të dënuarit festa e 29 nëntorit. “Skenat e të uriturve të një kampi janë të shumta, të ndryshme e të përditshme, të ngjashme mes tyre ose jo, e prekëse”, – dëshmon Ahmet Bushati.

Qendra e kampit ishte në lëvizje, si për llogari të ndërtimit të kampit. Nga dokumentet del se në mars 1952, qendra është në Gosë të Kavajës. Në gusht të këtij viti, është sërish në Peqin. Në korrik ndodhet në fshatin Cingël (Çengelaj). Ndonëse komanda nuk ka qenë e aftë të përpilojë një shifër të pjesëmarrjes në punë të të burgosurve, këtu kanë punuar deri në 2 mijë veta. Bëhej fjalë për një kanal ujitës rreth 50 km të gjatë, i cili merrte ujin nga lumi Shkumbin dhe e çonte në fushat e atyshme, midis Kavajës dhe Peqinit.

 

(Kosova Sot)