Letra e Dritëroit në shtëpinë muze të Kadaresë: Tip i ftohtë, nuk përfill…

Pas çdo kanate apo sirtari fshihet një sekret. Dorëshkrime, letërkëmbime etj.

Në një nga dhomat e ShtëpisëMuze të Kadaresë është edhe njëra, në të cilën janë ekspozuar një sërë letërkëmbimesh që lidhen me projektin për të realizuar një film mbi romanin “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”.

Një staf kineastësh e aktorësh të shquar, si Michel Piçoli, Luciano Tovoli e Marcello Mastroianni, ishin të interesuar për veprën e shkrimtarit shqiptar. Në një vend të izoluar si Shqipëria, ky ishte një rast i jashtëzakonshëm, por që nuk u shfrytëzua, madje u hapën gjithfarë problemesh. Ismail Kadarenë e ftonin vazhdimisht në Francë, por kjo nuk shihej edhe aq me sy të mirë.

Ndër shumë letrash që mbanin firmën e Manush Myftiut apo vetë Ismail Kadaresë dërguar Ramiz Alisë dhe Mehmet Shehut, është edhe njëra nënshkruar nga Dritëro Aglli, asokohe kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve, që i shkruan Ramiz Alisë, duke shprehur shqetësimin se po anashkalohej LSHA dhe se Kadare po bëhej mospërfillës ndaj kësaj organizate.

Më poshtë, disa nga letrat.

Shoku Ramiz,

Kohët e fundit ka lindur një problem, që tani për tani, ndofta nuk përbën ndonjë shqetësim të dukshëm. Megjithatë, meriton vëmendje. Çështja qëndron kështu: Na vjen një njoftim nga ambasada jonë në Paris nëpërmjet Komitetit për Marrëdhënie Kulturore me Botën e Jashtme, se I. Kadareja është ftuar nga Eskarpiti, shkrimtar dhe miku ynë, për një aktivitet që do të organizohet në Bordo e për punë të tjera.

Që shkon në Francë, është një gjë shumë e mirë dhe ne duhet t’i inkurajojmë këto lidhje dhe aktivitete, por mendoj se:

E para, nuk veprohet drejt kur nuk njoftohet Lidhja, sikur kjo të jetë një organizatë e papërfillshme as nga ata që e dërgojnë, as nga ai vetë.

Atëherë, e gjithë kjo organizatë paskësh për detyrë vetëm t’i sigurojë I. Kadaresë veturë për aeroport.

E dyta, duke mos na njoftuar për misionin që shkon, neve na privohet e drejta të bisedojmë me I. Kadarenë për ato botime të tjera që francezët i kërkojnë në rrugë zyrtare: një antologji për poezinë, një përmbledhje tregimesh, ndonjë roman etj.

E treta, çdo njeri në vendin tonë ka një qendër pune të tij dhe bën një veprimtari të organizuar dhe shokët e tij, institucioni apo ndërmarrja duhet ta dinë. Dhe kjo ka të bëjë me mirësjelljen, etikën dhe respektin e vendit zyrtar.

E katërta, ju e dini natyrën e ftohtë të I. Kadaresë. Duke e ditur edhe vetë se për shkuarjen e tij në Francë e gjetiu askush nuk pyetet zyrtarisht në Lidhje, fillon të manifestojë një mospërfillje e të mbajë distancë ndaj kësaj organizate.

Atëherë, largohet nga njerëzit, asnjeri mund të mos pyesë, duke e konsideruar veten të paprekshëm nga kritika Kjo, pastaj, ka pasoja për gjithë unitetin e Lidhjes, pasi ai, me talentin tij, influencon në çdo punë të saj. Unë nuk dua që të fillojnë përsëri thashethemet se gjoja askush nuk pyet Lidhjen kur është fjala për ndonjë apo disa…

Ju e dini se sa kemi vuajtur nga këto përpara Plenumit IV të KQ të Partisë! Prandaj, shoku Ramiz, mendoj se duhet të porositen instancat që i nisin jashtë shtetit I. Kadarenë apo ndonjë tjetër, që zyrtarisht të njoftohet Lidhja dhe t’ia bëjë të njohur të interesuarit, duke kryer veprimet e nevojshme si për çdo anëtar të saj.

Këtë nuk e them i nisur nga ndonjë fyerje, por e theksoj për hir të rregullave të vendosura nga partia, për hir të ruajtjes së unitetit të forcave krijuese, që të mos u lihet rrugë thashethemeve.

Edhe një herë e theksoj, se shkuarja e tij në Francë këtë herë dhe herë të tjera, kur të jetë nevoja, është shumë e frytshme për nderin e kulturës sonë. Por, si çdo rast tjetër, qoftë edhe formalisht, të kalojë nëpërmjet Lidhjes, anëtar i së cilës është.

Me respekt Dritëro Agolli

Tiranë, më 17.3.1979

***

Shoku Mehmet,

Ismail Kadareja ka marrë një letër nga aktorët Mastrojani dhe Pikoli dhe regjisori Tavoli, të cilët janë të interesuar për xhirimin e filmit “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”.

Kur ishte Ismaili në Francë, me interesimin e shtëpisë botuese “Albin Mishel”, u përfundua një kontratë me Shoqërinë SEP, por kjo shoqëri kaloi në krizë dhe u la të drejtë kontraktuesve që të tërheqin kontratën pa pasur asnjë detyrim pas 1 janarit.

Shtëpia botuese “Albin Mishel” rekomandoi të pritej viti 1979, me shpresë së SEP do të përmirësonte gjendjen e do të dilte nga kriza.

Gjatë këtij viti, nga SEP dhe shtëpia botuese “Albin Mishel” s’kemi asnjë njoftim.

Fola me shokun Ramiz dhe jemi të mendimit ta dërgojmë Ismailin edhe një javë në Paris për të sqaruar gjendjen e shoqërisë SEP, qëndrimin e shtëpisë botuese “Albin Mishel” dhe të marrë takim me grupin e Mastrojanit.

Manush Myftiu 13.2.1979

Shënim me shkrim dore

Dakord

Me këtë rast, Ismaili t’i bëjë vizitë edhe Eskarpitit në Bordo, i cili e ka ftuar disa herë. Por të mos rrijë gjatë në Francë, sa të mbarojë punë, e të kthehet.

(Kosova Sot Online)