Si po e ndërton Perëndimi Aleancën e re pa Amerikën e Trumpit, flet Ministri i Jashtëm i Gjermanisë

Në një intervistë për gazetën gjermane “Der Spiegel”, ministri i jashtëm i Gjermanisë, Heiko Maas, shpreh keqardhje për refuzimin që Amerika po ia bën multilateralizmit dhe thotë se presidenti amerikan nuk e sheh më SHBA-në si fuqi udhëheqëse në mesin e demokracive liberale.

Der Spiegel: Zoti ministër, presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Donald Trump, ka dalë kundër një rendi botëror të mbështetur në rregullat dhe marrëveshjet ndërkombëtare. Si përgjigje ndaj kësaj, verën e kaluar ju keni bërë thirrje për themelimin e një “aleance të multilateralistëve”. Si po zhvillohet kjo aleancë?

Maas: Aleanca po rritet. Shumë shtete janë seriozisht të shqetësuara për shkak se në skenën ndërkombëtare po zbatohet politika e marrjes së vendimeve në bazë të fuqisë dhe pushetit.

Der Spiegel: Cilët hapa konkretë po i merrni?

Maas: Ne kemi bërë hapa fillestarë së bashku me Francën dhe Kanadanë, ndërsa tash jemi duke punuar në çështje specifike. Të gjithë ata që janë të interesuar për rend të besueshëm ndërkombëtar në botë duhet të bëjnë më shumë për këtë. Kjo aleancë duhet të jetë një rrjet i hapur për të gjithë ata që e çmojnë fuqinë e ligjit dhe të cilët janë të lidhur me rendin e bazuar në rregulla në mënyrë që të bashkëpunojnë në mënyrë më të ngushtë në organizata ndërkombëtare, në Kombet e Bashkuara dhe në Këshillin për të Drejtat e Njeriut.

Der Spiegel: Deri tash, kjo aleancë ka qenë pak e dukshme.

Maas: Marrëveshjet diplomatike nuk bëhen gjithmonë në syrin e publikut. Ne jemi në kontakt me shumë partnerë evropianë, kemi folur për këtë me homologët japonezë, homologu im australian më ka telefonuar për këtë, Afrika e Jugut është gjithashtu e interesuar. Këto janë disa nga vendet e përfshira. Kërkesa është mjaft e madhe, prandaj jemi në proces të paraqitjes së aleancës para publikut.

Der Spiegel: A është kjo një aleancë kundër Trumpit?

Maas: Jo, por qëllimi ynë është që t’i kundërshtojmë ata që i kanë shpallur luftë botës multilaterale. Të gjendur përballë nacionalizmit në rritje në nivel botëror, ne dëshirojmë ta shfaqim vlerën dhe përfitimet konkrete që bashkëpunimi ndërkombëtar vazhdon t’i ofrojë.

Der Spiegel: Sa është i mundshëm një rend multilateral që nuk përfshin shtetet më të fuqishme ekonomikisht dhe politikisht, siç janë Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Kina?

Maas: Ne nuk jemi të interesuar në multilateralizmin si koncept, por si mënyrën më të mirë për t’i zgjidhur sfidat e mëdha me të cilat do të përballemi gjatë këtij shekulli. Kjo është një gjë për të cilën shumë shtete janë të interesuara. Ne do të përpiqemi ta marrin iniciativën dhe të punojmë së bashku, të bëjmë presion dhe t’i fusin çështjet tona në agjendën e organizatave ndërkombëtare.

Der Spiegel: Një çështje për të cilën Trumpi e ka braktisur multilateralizmin është politika ndaj Iranit. Shtetet e Bashkuara janë tërhequr nga marrëveshja nukleare dhe ka vënë sanksione për këtë shtet. Si kundërpërgjigje, Bashkimi Evropian po synon ta themelojë një sistem pagesash që është i pavarur nga dollari dhe ta mundësojë vazhdimin e bashkëpunimit ekonomik me Iranin. Në cilën fazë ndodhet ky sistem i pagesave?

Maas: Shpresoj që do ta përfundojmë këtë sistem gjatë javëve të ardhshme. Po punojmë në mënyrë urgjente për t’i qartësuar kërkesat përfundimtare, siç është përcaktimi i shtetit ku do të vendoset selia qendrore e këtij mekanizmi. Kjo nuk është e lehtë në një situatë kundërthënëse me Shtetet e Bashkuara sepse sigurisht që ata po na bëjnë presion.

Der Spiegel: Sa janë të besueshëm amerikanët si partnerë të Gjermanisë dhe Evropës? A mund të vazhdojmë të varemi nga Shtetet e Bashkuara kur bëhet fjalë për sigurinë tonë të jashtme?

Maas: Është e qartë se ne nuk mund të presim që të përfshihemi në vendime dhe se do të jemi pjesë e këshillimeve. Shembulli më i freskët është njoftimi se trupat amerikane do të tërhiqen nga Siria. Ne nuk kemi qenë të informuar paraprakisht për këtë ndryshim të papritur. Kombet e Bashkuara ishin duke bërë hapa drejt zhvillimit të një procesi politik në Siri, ne ishim të angazhuar në negociata për një komision kushtetues dhe gjërat dukeshin mjaft pozitive. Trumpi vështirë se mund ta kishte zgjedhur një moment më të keq për këtë vendim.

Der Spiegel: A mendoni se Shtetet e Bashkuara mund të tërhiqen edhe nga Evropa?

Maas: Për Trumpin, Shtetet e Bashkuara nuk janë më fuqi udhëheqëse në mesin e demokracive liberale. Ai më shumë e përfaqëson unilateralizmin. Kjo gjë ka qenë realitet për një kohë të gjatë dhe ne duhet të merremi me këtë. Përgjigja jonë e vetme është një Evropë e bashkuar dhe sovrane. Asnjëra nga shtetet tona nuk është mjaftueshëm e fuqishme për t’u përballur e vetme me sfidat aktuale. Është në interesin tonë të natyrshëm që evropianët të marrin më shumë përgjegjësi për sigurinë e vet.

Der Spiegel: A është e aftë Evropa për ta bërë këtë?

Maas: Ne e kemi çuar përpara politikën e përbashkët të BE-së për sigurinë dhe mbrojtjen. Brenda Organizatës për Bashkëpunim të Përhershëm kemi bërë hapa të rëndësishëm në fushën ushtarake. Për herë të parë, vendet anëtare e kanë shfaqur gatishmërinë e tyre për t’i përmirësuar kapacitetet ushtarake në mënyrë të përbashkët dhe me anë të bashkëpunimit. Procesi është në zhvillim e sipër dhe duhet të vazhdojë. Ne dëshirojmë të jemi më tepër të përfshirë në parandalimin e krizave dhe synojmë ta themelojmë një qendër për këtë qëllim në Gjermani. Siguria nuk është ekskluzivisht vetëm çështje ushtarake. Ajo shndërrohet në të tillë në rastet kur bëhet shumë vonë.

Der Spiegel: Bashkëpunimi më i ngushtë me shtetet si Franca ka dështuar për shkak të standardeve të ndryshme për eksportet ushtarake. A duhet të jetë më e përgatitur Gjermania për të bërë kompromise rreth këtyre çështjeve?

Maas: Kur bëhet fjalë për projektet e përbashkëta, ne nuk mund t’ia lëmë përgjegjësinë dikujt tjetër dhe të sillemi sikur nuk kemi më përgjegjësi. Nuk mund të jemi indiferentë për atë se ku përfundojnë eksportet për çështjet e mbrojtjes. Në krahasim me të tjerët në Evropë, standardet tona janë shumë të rrepta dhe duam që t’i mbajmë të tilla. Kjo është pjesë e besimit të lartë që e gëzojmë në skenën ndërkombëtare.

Der Spiegel: A besoni që Franca dhe shtetet tjera evropiane do t’i respektojnë standardet gjermane?

Maas: Jo, por ata që na bashkohen në projekte duhet ta pranojnë faktin se ka arsye të forta që t’i shqyrtojmë hollësisht këto vendime dhe ta mbajmë një shkallë të lartë të autoritetit ndaj tyre.

Der Spiegel: Amerikanët e kanë bërë të ditur qëllimin e tyre për t’u larguar nga Traktati për Armët Bërthamore, me të cilin rregullohet përdorimi i raketave me rreze të mesme veprimi. Çfarë pasojash do të ketë kjo tërheqje për sigurinë e Evropës?

Maas: Në rend të parë, ne jemi duke bërë gjithçka që mundemi për ta mbrojtur traktatin. Për fat të keq, gjasat për ta bërë këtë në mënyrë të suksesshme nuk janë të mëdha. Rusia e ka shkelur këtë traktat për vite të tëra dhe këtë gjë e kishte kritikuar edhe Obama. Në takimin e fundit të ministrave të jashtëm të NATO-s, ne kemi deklaruar publikisht se Rusia e ka shkelur traktatin.

Der Spiegel: Shtetet e Bashkuara i kanë dhënë afat Rusisë deri më 2 shkurt që ta ndërpresë shkeljen e rregullave. Çfarë ka bërë Gjermania dhe ju personalisht për ta mbrojtur traktatin?

Maas: Gjatë disa javëve të negociatave, ne kemi arritur ta sigurojmë një afat 60-ditor. Kjo e ka bërë të mundshëm vazhdimin e negociatave dhe Rusia e ka shfaqur gatishmërinë për të biseduar. Tash, fokusi ynë është që Rusia të sqarohet për akuzat dhe ta vazhdojë respektimin e traktatit. Ne do të vazhdojmë të këmbëngulim në këtë çështje.

Der Spiegel: A do të jetë e nevojshme diplomacia me ndërmjetës mes Uashingtonit dhe Moskës?

Maas: Ne jemi në bisedime me Shtetet e Bashkuara dhe Rusinë në të gjitha nivelet. Unë tashmë kam biseduar me ministrin e jashtëm të Rusisë, Lavrov, për këtë çështje në disa raste dhe do të vazhdoj të flas me të. Në të njëjtën kohë, është gjithashtu e vërtetë se ne duhet të zhvillojmë rregulla të reja ndërkombëtare për transparencën dhe kontrollin, të cilat janë të pavarura nga Traktati për Armët Nukleare. Çështja e raketave me rreze të mesme është bërë problem që shkon përtej Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë, prandaj ne po e promovojmë dialogun që përfshin Kinën dhe vendet tjera.

Der Spiegel: Nëse Traktati për Armët Bërthamore nuk e pasqyron më realitetin, a nuk është tërheqja prej tij një përgjigje legjitime?

Maas: Ne dëshirojmë që ta ruajmë traktatin dhe njëkohësisht ta përdorim ulësen tonë në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara për ta filluar iniciativën për kontrollin ndërkombëtar të armëve. Sistemet moderne të armëve janë zhvilluar në dekadat e fundit dhe përmenden pak në traktatet ndërkombëtare. Rrjedhimisht, traktati i fokusuar në raketa me rreze të mesme nuk është i mjaftueshëm.

Der Spiegel: A nuk jeni të brengosur për debatin e riarmatosjes të stilit të viteve të tetëdhjeta, në rast se dështojnë këto përpjekje?

Maas: Kohërat e Luftës së Ftohtë kanë kaluar. Nuk kemi nevojë për debat të riarmatosjes, kemi nevojë për debat të çarmatosjes. Nuk mund t’i zgjidhim çështjet e sotme të sigurisë me ideologjitë e shekullit të kaluar.

Der Spiegel: Cila është alternativa?

Maas: Të gjitha shtetet që kanë armë bërthamore, jo vetëm Shtetet e Bashkuara dhe Rusia, duhet të ulen në të njëjtën tavolinë dhe të bisedojnë për themelimin e rregullave të reja të kontrollit të armëve. Fundja, të gjithë e dëshirojnë një botë pa armë bërthamore.

Der Spiegel: Të bëhemi realistë. Kjo është tërësisht iluzore. Kina dhe Shtetet e Bashkuara nuk kanë shfaqur interes për një konferencë të tillë, aq më pak për kontrollin botëror të armëve.

Maas: Ne do të sigurohemi me vendosmëri që kjo çështje të ketë hapësirë në agjendën tonë. Edhe nëse nuk arrijmë ta ruajmë Traktatin për Armët Bërthamore, nuk mund të lejojmë që rezultati i kësaj të jetë një garë e re për armët. Nuk mund ta vendosim paqen dhe sigurinë kundër njëri-tjetrit, por vetëm me njëri-tjetrin.

Der Spiegel: Shtetet tjera, veçanërisht anëtaret e NATO-s nga Evropa Lindore, duket se kanë një këndvështrim tjetër.

Maas: Deri tash, ne në NATO gjithmonë kemi arritur marrëveshje sepse të gjithë e dimë se uniteti është tepër i çmueshëm. Duhet të mos bëhemi pjesë e debateve mashtruese. Aleanca ka treguar vazhdimisht se ne i marrim seriozisht interesat e qytetarëve të Evropës Lindore, të cilët ndihen më të kërcënuar se të tjerët nga Rusia. Për këtë arsye, ne e kemi rritur praninë ushtarake në Poloni dhe vendet baltike pas pushtimit të Krimesë nga Rusia. Gjermania në veçanti është shumë e përfshirë në këtë proces.

Der Spiegel: A do të mund ta sillte debati për armët një konflikt në koalicionin qeverisës të Gjermanisë, i cili përbëhet nga social-demokratët majtistë të SPD-së dhe CDU-ja djathtiste e Angela Merkelit?

Maas: Kjo do të varet nga pozita që merr CDU-ja. Sidoqoftë, çëshja është shumë e ndjeshme për lojëra taktike të politikës. Ajo ka të bëjë me gjetjen e një zgjidhjeje dhe qëndrimi im është shumë i qartë: Gjermania duhet të mbetet fuqi për paqe.

Der Spiegel: A besoni se koalicioni do të mbijetojë deri në fund të periudhës legjislative?

Maas: Po. Raportimet për dështimin e tij janë ekzagjeruar shumë. Ne duhet ta theksojmë punën tonë për përmirësim konkret të jetës së njerëzve. Kur bëhet fjalë për punën dhe shkollimin, kemi bërë shumë gjëra të ndryshme. Pavarësisht kësaj, mbeten edhe shumë gjëra tjera për t’u bërë.

Der Spiegel: Pritet që partia juaj të vendosë gjatë kësaj vere se a dëshiron të mbetet pjesë e koalicionit aktual me CDU-në apo ta braktisë atë. A mendoni se partia do të vazhdojë të jetë pjesë e koalicionit?

Maas: Sigurisht, unë do të luftoj për këtë. Me 20 për qind të votave ne e kemi përmirësuar gjendjen e njerëzve në Gjermani. E kemi bërë Gjermaninë partner të besueshëm në politikën e jashtme. Është një debat që mezi po e pres. Dalja nga koalicioni nuk është strategji.

Der Spiegel: Popullariteti juaj është rritur prej kohës kur u bëtë ministër i jashtëm. Megjithatë, përkrahja për partinë tuaj po vazhdon të dobësohet.

Maas: Do të dëshiroja që të ishte e kundërta.

Der Spiegel: Ju jeni nga rajoni i vogël i Saarlandit, njësoj si udhëheqësja e re e CDU-së, Annegret Kramp-Karrenbauer. A jeni i lumtur që ajo është zgjedhur udhëheqëse e konservatorëve?

Maas: E njoh atë për një kohë të gjatë. Pavarësisht të gjitha dallimeve politike, e respektoj personalisht dhe mendoj se ajo është një politikane e besueshme. Sipas mendimi tim, besueshmëria është cilësi e çmueshme në politikë.

Der Spiegel: A do ta votonit zonjën Kramp-Karrenbauer për kancelare?

Maas: Vërtet do të doja që ta kem mundësinë për ta votuar dikë nga SPD-ja për kancelar/e.

Der Spiegel: Kë saktësisht?

Maas: Do ta gjejmë një person të mirë.

Der Spiegel: Zoti ministër, ju falenderojmë për këtë intervistë.

(Kosova Sot)