Nga e ka origjinën hallva?

allve ose “helva”, ne gjuhen arabe do te thote “i/e embel”. Ne Perandorine Osmane, deri ne shekullin e 18-te, te gjitha embelsirat quheshin helvas. Por edhe pse emri e ka origjinen nga Arabia, hallva eshte nje embelsire autoktone e turqve myslimane. Nuk eshte nje embelsire vetem e Pallatit te Sulltanit, por e te gjithe Perandorise Otomane. Nuk eshte embelsire elitare, por gatuhet nga te gjitha shtresat e popullsise. Nje nder artikujt e shkruar nga Irene Melikoff, mbi “Ceremonine (Festen) e Hallves” thekson se “Festat e Hallves” e humben natyren e tyre festive gjate koherave deri ne shekullin e 17-te, duke u kthyer si shoqerues ushqimor ne tavolinat e shtruara per djemte pasanike qytetare gjate argetimeve rreth sofrave mondane ne periudhen e dimrit. Ne ditet e sotme, hallva ka marre nje kuptim tjeter.

Ajo gatuhet ne kujtim te shpirtrave te vdekur dhe detyrimisht duhet shperndare ne vellazeri, fqinj dhe miq. Ne kuzhinen otomane, perberesit kryesore te hallves ishin: miell gruri, yndyre, mjalte, uje ose qumesht. Ne kohet antike perdoreshin shume dhe hurmat arabe, por me kalimin e kohes ky perberes nuk rezistoi, ne saje te faktit qe hurmat arabe nuk rriteshin ne Anadoll. Mielli i grurit ose wheatstarch, apo hera-heres dhe te dy tok, skuqen ngadale ne vaj susami apo ne sallo deleje ose gjalpe ne nje tigan bakri te kallajisur. Pasi ka arritur skuqjen e duhur por jo te djegur, i shtohet mjalti i perziere dhe njetrajtesuar me qumeshtin derisa masa te fryhet, te fillojne te dalin flluska ajri dhe te “shqitet” nga tigani. Shumekush i shton dhe bajame te pjekura apo leng musku apo trendafili. Ne Turqi, me kalimin e viteve e deri ne ditet e sotme, varietetet e hallves jane shtuar e mund te flasim per me shume se 20-25 lloje hallvash. Sido e sado qofshin, ne shqiptareve, sa here na vjen te gatuajme dicka te embel e pa shume telashe, “dy luge hallve na e sjellin terezine ne vend”. Apo jo?

(Kosova Sot Online)