Mbivlerësimi i ekonomisë së BE-s

Shkruan: Mohamed A. El-Erian

Suksesi do të kërkojë udhëheqës politikë, të cilët janë të aftë të frymëzojnë publikun dhe të jenë të gatshëm të ndjekin iniciativa të politikave pro-rritje në përputhje. Sa më shumë kohë që të nevojitet që udhëheqësit e tillë të gjenden, aq më e vështirë do të jetë që BE-ja ta shmangë një betejë të rënies

Komisioni Evropian, Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe OECD, parashikojnë se ekonomia e Bashkimit Evropian mesatarisht do të rritet për 1.9% vitin e ardhshëm, një normë që është përgjithësisht në përputhje me mesataren prej 2% që pritet për këtë vit. Por, kjo pamje mund të duket tepër optimiste, jo vetëm sepse vetë norma e rritjes ka gjasa të zhgënjejë, por edhe për shkak se ekziston një presion domethënës në rënien e potencialit të rritjes së BE-së pas vitit 2019 - presioni që aktualisht udhëheqësit evropianë duket të papërgatitur për të kundërshtuar në mënyrë efektive.

Nëse BE-ja do të ishte një ekip futbolli, nuk do të humbiste lojëra për shkak të mungesës së një plani të lojës ose për shkak të kapacitetit joadekuat. Me vlerë rreth 19 trilionë dollarë, ekonomia e BE-së mbetet e dyta në botë, duke përbërë rreth një të pestën e prodhimit global. Problemi është se skuadra në tërësi nuk luan në mënyrë kohezive, dhe të gjithë lojtarët kryesorë luftojnë individualisht, për shkak të problemeve në shtëpi. Gjatë vitit të kaluar, hapa të vegjël - si përforcimi i rrjetit kolektiv të sigurisë financiare - janë ndërmarrë për të përmirësuar kapacitetin e përgjithshëm të BE-së për të trajtuar 'gungat në rrugë'. Çështjet e brendshme sfidojnë zgjidhjet e thjeshta Por, arkitektura e përgjithshme e ekonomisë mbetet e paplotë. Problemet janë veçanërisht të dukshme në eurozonë, e cila sfidohet nga përparimi i ngadalshëm në unionin bankar, koordinimi i pamjaftueshëm i politikave fiskale dhe ndarjet politike. Dhe, forcat e fragmentimit do të forcohen vetëm. Për fillestarët, partitë dhe udhëheqësit politikë populistë janë gjithnjë e më me ndikim, pasi kanë shkaktuar shqetësime të mëdha për identitetin dhe migracionin, së bashku me zhgënjimin me elitat e zakonshme, për të fituar mbështetje dhe madje edhe pushtet në shumë vende. Por kalimi nga fushatat në vendimmarrje - qoftë brenda parlamentit ose, si në Itali, brenda koalicionit qeverisës - është provuar të jetë e vështirë për disa nga partitë anti-establishment, duke pasur parasysh mungesën e platformave gjithëpërfshirëse të politikave. Së bashku me zgjedhjet për Parlamentin Evropian të planifikuar për vitin e ardhshëm, kjo shtresë pasigurie e ndërlikon koordinimin dhe vendimmarrjen në mbarë rajonin, në një kohë kur shumë politikëbërës tashmë janë të preokupuar me çështjen ende të pazgjidhur të Brexitit. Si rezultat, ata kanë edhe më pak kapacitete për t'u kushtuar heqjes së pengesave për rritjen e produktivitetit dhe ndërtimin e një ekonomie më të shkathët të aftë për t'iu përgjigjur përparimeve të shpejta teknologjike dhe ndryshimeve në mjedisin ekonomik global. Nuk ndihmon fakti që mjedisi i likuiditetit në Evropë po bëhet gjithnjë e më pak mbështetës.

Duke ngadalësuar tashmë blerjet e saj të aseteve, Banka Qendrore Evropiane (BQE) do të zbusë programin e saj masiv stimulues në fund të këtij viti. Presidenti i BQEsë Mario Draghi ka sinjalizuar se një rritje e normës së interesit ka të ngjarë të ndjekë deri në fund të mandatit të tij, në tetor 2019. Por, përderisa këta faktorë kërcënojnë të përkeqësojnë sfidën e copëzimit, me të cilin ballafaqohet ekonomia e BE-së, edhe një ekip i çoroditur mund të sigurojë një fitore nëse lojtarët e saj yje arrijnë të performojnë me mjaft sukses. Për fat të keq, çështjet e brendshme që sfidojnë zgjidhjet e thjeshta dhe kufizojnë hartimin e politikave kombëtare dhe evropiane janë shumë të rëndësishme në ekonomitë më të mëdha të BE-së - Franca, Gjermania, Italia, Polonia, Spanja dhe Mbretëria e Bashkuar. Franca është duke u tronditur nga protestat e "xhaketave të verdha" kundër agjendës së reformës së presidentit Emmanuel Macron. Gjermania po përballet me një tranzicion të thellë politik, ndërsa kancelarja Angela Merkel përgatitet të dalë në pension në fund të mandatit të saj të tanishëm. Dhe qeveria populiste e Italisë është në vështirësi me Komisionin Evropian mbi buxhetin e tij të propozuar 2019, i cili gjithashtu bazohet në supozime optimiste për rritjen e GDP-së. Sa për Poloninë, qeveria e saj ka përqafuar të ashtuquajturën demokraci jo liberale dhe po ndjek politikat që shumë pikëpamje nuk janë në përputhje me vlerat dhe vizionin e BE-së. Qeveria e Spanjës, nga ana e saj, mbetet e dobët. Dhe në Mbretërinë e Bashkuar, ndarjet brenda Partisë Konservatore në pushtet pengojnë përparimin drejt një procesi të rregullt Brexit, duke përjashtuar iniciativat e politikës pro-rritje dhe pro-produktivitet. Me këto sfida që nuk ka gjasa të zgjidhet së shpejti, motorët kryesorë të rritjes së Evropës duket se do të humbasin intensitetin gjithë vitit 2019. Ndërkohë, përpjekjet e politikave për të nxitur potencialin afatgjatë të rritjes së BE-së ndoshta do të mbeten përjashtim, sesa rregull.

E gjithë kjo do të ndodhë brenda një mjedisi të jashtëm që është më pak mbështetës, si ekonomikisht ashtu edhe financiarisht. Aftësitë e pashfrytëzuara Tashmë, motorët e eksportit të BEsë nuk janë mjaft të fuqishëm për të kompensuar dobësimin e nxitësve vendas të rritjes. Dhe, eksportet do të vuajnë më tej, pasi një ngadalësim i Kinës dëmton kërkesën e jashtme. Ndërkohë, paqëndrueshmëria e tregut financiar ka gjasa të vazhdojë, mes ngadalësimit të rritjes globale, dobësive teknike dhe ndryshimit të ekspansionit monetar, i cili përfshinte injeksione të mjaftueshme dhe të parashikueshme të likuiditetit nga bankat qendrore. Pra, "ekipi" i BE-së do të përballet me sfida serioze si në lojën e brendshme ashtu edhe në garën ndërkombëtare. Por lajmet nuk janë të gjitha të këqija: teknikisht, BE-ja ka planin e lojës ashtu edhe pikat e forta që i nevojiten për ta realizuar atë plan. Ekonomia është rikuperuar nga më e keqja e krizës financiare globale. Është bërë shumë punë për të identifikuar hapat e politikave të kërkuara për të arritur një rritje të fortë dhe gjithëpërfshirëse, për ta ulur dobësinë financiare dhe për ta ndaluar erozionin e shtyllave të prosperitetit afatgjatë. Dhe, BE-ja ka aftësi të konsiderueshme të pashfrytëzuara ose pak të përdorura. Çlirimi i tyre në kontekstin e një strategjie të koordinuar mund ta përmirësojë dukshëm performancën ekonomike dhe perspektivën e BE-së. Suksesi do të kërkojë udhëheqës politikë, të cilët janë të aftë të frymëzojnë publikun dhe të jenë të gatshëm të ndjekin iniciativa të politikave pro-rritje në përputhje. Sa më shumë kohë që të nevojitet që udhëheqësit e tillë të gjenden, aq më e vështirë do të jetë që BE-ja ta shmangë një betejë të rënies

(Kosova Sot)