Udha e mbarë, 2018!

Shkruan: Javier Solana 

Nën Putinin, Rusia po rishfaqet si një forcë gjeopolitike 

Që nga janari i vitit 2018, kur administrata Trump njoftoi tarifat mbi panelet diellore të importuara dhe makinat e larjes, viti është karakterizuar nga një "luftë tregtare" në rritje, e cila u zhvillua kryesisht -por jo ekskluzivisht -nga SHBAja kundër Kinës

Mjerisht, viti 2018 nuk do të mbahet mend si një vit i suksesit politik dhe diplomatik. Megjithëse rendi ndërkombëtar tashmë kishte filluar të dëmtohej në vitin 2017, mjedisi politik global u bë tërësisht kaotik, i djegshëm dhe armiqësor këtë vit. Kjo nuk është rastësi, pasi këta janë ndoshta tre mbiemrat që përshkruajnë më së miri Shtetet e Bashkuara nën presidentin Donald Trump. Që nga janari i vitit 2018, kur administrata Trump njoftoi tarifat mbi panelet diellore të importuara dhe makinat e larjes, viti është karakterizuar nga një "luftë tregtare" në rritje, e cila u zhvillua kryesisht - por jo ekskluzivisht - nga SHBA-ja kundër Kinës. Kontestet e vazhdueshme tarifore kanë dëmtuar seriozisht Organizatën Botërore të Tregtisë dhe thelluan mosbesimin reciprok në marrëdhëniet kineze-amerikane. Nga ana e saj, Kina eliminoi këtë vit kufijtë e mandatit presidencial, duke ngritur frikën se e ashtuquajtura epokë e re e presidentit Xi Jinping do të përfundojë periudhën e lidershipit kolektiv të nxitur nga reformat e Deng Xiaopingut, të cilat ishin vetë korrigjimi i kultit personal të Maos. Ky veprim gjithashtu mund të paralajmëronte një devijim të mëtejshëm nga kufizimi i politikës së jashtme të Deng-ut.

Fatkeqësia humanitare në Jemen është thelluar

Në mënyrë të ngjashme, presidenti rus Vladimir Putin u rizgjodh në mars, duke mos e befasuar askënd. Nën Putinin, Rusia po rishfaqet si një forcë gjeopolitike. E megjithatë, ekonomia e saj është në thelb e ndenjur, pjesërisht për shkak të varësisë së saj të tepërt ndaj karburanteve. Në mungesë të rritjes ekonomike, Putin është mbështetur në politikën e jashtme për të mbështetur popullaritetin e tij të brendshëm. Për shembull, sekretari i shtypit i fushatës së Putinit përshëndeti reagimin e qeverisë britanike ndaj sulmit nervor ndaj Sergei dhe Julia Skripal, sepse mund të ketë mobilizuar mbështetësit e Putinit në prag të zgjedhjeve presidenciale. Dhe, vendimi i kohëve të fundit i Kremlinit për të bllokuar portet ukrainase në Detin e Azovit gjithashtu mund të jetë projektuar për të rritur vlerësimin e Putinit në vend, ndër të tjera. Rreziku tani është se si SHBA-ja dhe Rusia do të pushojnë së zbatuari Traktatin e Forcave Bërthamore me rreze të mesme, të vitit 1987, duke paraqitur një kërcënim të ri dhe akut në Evropë në veçanti. Ndërkohë, Lindja e Mesme ka vazhduar të shërbejë si një fushë beteje për disa nga konfliktet më të dhunshme të botës. Edhe pse Shteti Islamik (ISIS) ka vazhduar të humbasë terren, ai ende është larg humbjes - përkundër asaj që Trump ka pohuar - dhe numri i të vdekurve në luftën civile të Sirisë vazhdon të rritet. Po ashtu, fatkeqësia humanitare në Jemen është thelluar, megjithëse negociatat që u përmbyllën më 2016, të paktën kanë rifilluar dhe kanë bërë disa përparime. Në Afganistan, ajo që konsiderohet gjerësisht si lufta më e gjatë në historinë amerikane vazhdon, dhe vlerësohet se talibanët tani kontrollojnë më shumë territore sesa në çdo kohë që kur qeveria e tyre u përmbys në vitin 2001. Pavarësisht nga disa zhvillime të fundit në konfliktet e sipërpërmendura, bazat e strategjisë së përgjithshme të administratës Trump në Lindjen e Mesme mbetën të paprekura në vitin 2018. SHBA-ja ka riafirmuar mbështetjen e saj për boshtin e Izraelit, Arabisë Saudite dhe Emirateve të Bashkuara Arabe, si një bastion kundër Iranit. Në maj, administrata Trump zhvendosi ambasadën amerikane në Izrael, në Jeruzalem. Në të njëjtin muaj, ai hoqi marrëveshjen bërthamore me Iranin të vitit 2015 dhe njoftoi një ri-vendosje abuzive të sanksioneve ekstrateritoriale, gjë që pasqyron 'armëtimin' në rritje të dollarit amerikan. Për më tepër, duke ia mbajturmë shumë anën qeverisë saudite sesa agjencive të tij të inteligjencës në lidhje me vrasjen e gazetarit Jamal Khashoggi në tetor, Trump ka bërë të qartë se kundërshtimi i Iranit dhe blerja e armëve të SHBA-së është një nga mënyrat më të shpejta për të hyrë në zemrën e tij. Rezultati i qasjes së tij të gjerë në Lindjen e Mesme ka qenë të fuqizojë linjat e ashpra ushtarake në të gjithë rajonin. Në fakt, Izraeli dhe Irani këtë vit u angazhuan në takimin e tyre të parë të drejtpërdrejtë ushtarak. Trump ka kontribuar, në një mënyrë apo një tjetër, në përparimin e populizmit në mbarë botën në vitin 2018. Në Amerikën Latine, presidenti meksikan Andrés Manuel Lopez Obrador (AMLO) dhe presidenti i zgjedhur i Brazilit, Jair Bolsonaro, kanë treguar se "populizmi" mund të përfshijë ideologji të ndryshme. Ndërsa të dy pretendojnë të flasin për "popullin" kundër "elitave", AMLO e majtë u zgjodh pjesërisht si një qortim ndaj Trumpit, ndërsa Bolsonaro përqafon një markë të ngjashme me Trump-in, atë të nacionalizmit të krahut të djathtë dhe gëzon mbështetjen e shumë elitave braziliane.

Lehtësimi i tensioneve midis SHBA-së dhe Koresë së Veriut

Filozofi rus Aleksandr Dugin, që shpesh konsiderohet si një nga ideologët kryesorë të Kremlinit, argumenton se "populizmi duhet të bashkojë vlerat e krahut të djathtë me socializmin, drejtësinë sociale dhe anti-kapitalizmin." Ky "populizëm integral", ashtu si e mendon ai, pasqyrohet nga koalicioni aktual qeveritar i Italisë, i cili përfshin Lëvizjen Pesë Yje anti-establishment dhe partinë nacionaliste të Lidhjes (Lega). Në tetor, qeveria e Italisë nxiti një konflikt me Bashkimin Evropian (i cili për fat të mirë u anashkalua) duke propozuar një buxhet që sfidoi rregullat fiskale të BE-së. Udhëheqësit e Italisë justifikuan politikat e tyre në emër të një interpretimi të vjetëruar të "sovranitetit", një i ngjashëm me atë të Brexitersave të Mbretërisë së Bashkuar, rastësia e të cilit ka lënë të ardhmen e Mbretërisë së Bashkuar të fshehur në pasiguri. Ka pasur disa zhvillime pozitive në vitin 2018. Sigurisht, lehtësimi i tensioneve midis SHBA-së dhe Koresë së Veriut dhe afrimit akoma më të thellë midis Koresë së Veriut dhe Koresë së Jugut duhet të mirëpriten. Shumë merita për këtë i takojnë presidentit të Koresë së Jugut, Moon Jae-In, i cili përdori rastin e Olimpiadës Dimërore në Pyeongçang për të arritur tek kreu i Koresë së Veriut, Kim Jong-Un. Duhet gjithashtu të duartrokitet edhe kthesa e mëvonshme e Trumpit drejt diplomacisë, e cila çoi në takimin e tij historik me Kimin, edhe pse administrata e tij ende nuk ka arritur asgjë më shumë se përparim simbolik drejt denuklearizimit të Gadishullit Korean.

 

(Kosova Sot)