Të vërtetat e vështira të Brexitit

Shkruan: Bill Emmott

Britania e Madhe pas Brexitit duhet të mbajë rregullat e saj për mallrat dhe prodhimet bujqësore

A fati i fundit i 29 marsit 2019, për Mbretërinë e Bashkuar për t'u larguar nga Bashkimi Evropian po afrohet me shpejtësi, megjithatë mbetet e paqartë se si do të zhvillohet ky largim. Koha e vendimit së shpejti do të jetë e pashmangshme. Kjo do të thotë se pas dy vjet e gjysmë ndjenjash kundërthënëse, është koha që të gjithë pjesëmarrësit në debatin Brexit në Mbretërinë e Bashkuar të fillojnë të jenë të ndershëm. Megjithëse kryeministrja e Mbretërisë së Bashkuar, Theresa May, ka arritur një marrëveshje me BE-në, shanset që ajo ta marrë miratimin parlamentar deri më 14 janar - afati i fundit që May ka vendosur - duken të vogla, pavarësisht muajit shtesë që May ia dha vetes në përpjekje për të përmirësuar shanset. Në vend të kësaj, Mbretëria e Bashkuar gjithnjë duket se po zgjedh për një zgjedhje midis dy ekstremeve, secila prej të cilave do të mund të përfshinte një referendum tjetër. Alternativa e parë - e favorizuar nga një numër gjithnjë e më i madh deputetësh nga Partia Konservatore në pushtet, ndonëse ende jo zyrtarisht nga opozita laburiste është të mbahet një referendum i dytë mbi Brexitin.

Nevoja për ndershmëri

Ideja është që, duke qenë dëshmitarë të paqëndrueshmërive politike që nga referendumi i qershorit të vitit 2016, një fitore e ngushtë (51.9% në 48.1%) pro daljes, votuesit në Mbretërinë e Bashkuar mund të vendosin tani që ata nuk duan të dalin nga BE-ja. Por, sido që të jetë, ideja më e gjerë është se nëse Parlamenti është i bllokuar, njerëzit duhet të pyeten përsëri. Opsioni i dytë, madje edhe më ekstrem - i favorizuar nga disa fundamentalistë të Partisë Konservatore, përfshirë ish-sekretarin e jashtëm Boris Johnson - është një Brexit "pa marrëveshje", sipas të cilit Britania e Madhe do ta linte BE-në, duke pasur vetëm aranzhime minimale ligjore për të menaxhuar marrëdhëniet e ardhshme.

Kjo, argumentojnë ata, do t'i jepte Mbretërisë së Bashkuar hapësirë të miratonte atë lloj të agjendës së tregut të lirë dhe agjendës që ata favorizojnë dhe të negociojë marrëveshje të reja tregtare me shtetet, si SHBA, Japonia dhe Kina. Njëfarë zgjatjeje e kohës mund të shfaqet ende për t'i dhënë Britanisë së Madhe - ose, më saktë, politikanëve britanikë - më shumë hapësirë për të bërë zgjedhjen e saj. Por nëse koha është ndalur, duket e mundshme që një nga këto ekstreme do të zgjidhet përfundimisht. Për ata (duke më përfshirë edhe mua) të cilët përkrahin një referendum të ri me shpresën e përmbysjes së Brexitit, ndershmëria do të thotë të pranosh se - ashtu si herën e parë - një votë pro "Mbetes" është larg të qenit një gjë e sigurt.

Sondazhet e fundit të opinionit sugjerojnë se nëse kërkohet nga votuesit të zgjedhin midis qëndrimit në BE dhe daljes nga ajo nën llojin e negociatave gjysmake që ka negociuar May, një shumicë e qartë votash do të favorizonte qëndrimin. Por ato sondazhe reflektojnë kaosin politik aktual, ku mbështetësit e Brexitit janë tepër të ndarë. Kjo mund të ndryshojë, veçanërisht nëse marrëveshja e May-it refuzohet përfundimisht dhe Brexitersat arrijnë të bashkohen rreth një plani alternativ. Nevoja për ndershmëri është edhe më e fortë në anën pro-Brexit, dhe gjithashtu, përfshin një referendum që mund të humbasë.

Linjat e ashpra Brexit do të duhet të pranojnë se veprimet e tyre të preferuara mund të rezultojnë në shpërbërjen e Mbretërisë së Bashkuar, me Irlandën e Veriut duke zgjedhur në një referendum për t'u bashkuar me Republikën e Irlandës. Kundërshtimi më i madh i Brexitersave ndaj marrëveshjes së May-it është se ajo përfshin një garanci, të njohur si "backstop", që Britania e Madhe do të bëjë gjithçka që duhet për të siguruar që kontrollet e kufirit fizik nuk do të kthehen në kufirin tokësor prej 300 miljesh midis Irlandës së Veriut dhe Republikës së Irlandës.

Ribashkimi irlandez

Që kjo të funksionojë në praktikë, Britania e Madhe pas Brexitit duhet të mbajë rregullat e saj për mallrat dhe prodhimet bujqësore, për të mos përmendur tarifat e saj tregtare, të përafërta me ato të BE-së. Dhe, për Brexitersat e linjës së ashpër, çmimi i vërtetë i Brexitit është rivendosja e autoritetit të Mbretërisë së Bashkuar për të vendosur rregullat e veta. Që nga referendumi i vitit 2016, debati rreth kufirit irlandez ka qenë i penguar, vonuar dhe shtrembëruar nga një sërë fantazish, të tilla si gjetja e një zgjidhjeje teknologjike që e mban kufirin relativisht pa fërkime, apo që BE-ja dhe Britania e Madhe veprojnë disi si agjentë doganorë të njëri-tjetrit. Por, minimizimi i kontrolleve kufitare nuk mjafton. Irlanda e Veriut doli nga një luftë civile prej tre dekadash në vitin 1998, pas më shumë se 3,000 viktimave. Për të ruajtur një paqe ende të brishtë, nuk duhet të ketë kufij fare.

Është një test i ashpër, të cilin asnjë nga zgjidhjet e supozuara nuk e ka kaluar. Nëse Brexitersat e vijës së ashpër nuk janë të gatshëm ta bëjnë atë që duhet për të ruajtur një kufi pa fërkime me BE-në në Irlandë, ata duhet të pranojnë pasojat e mundshme. Irlanda e Veriut do të dëshirojë pastaj të zgjedhë, në referendum, nëse do të qëndrojë në Britani ose të bashkohet me Republikën e Irlandës, një anëtare e BE-së. Një hap i tillë do të lejohej sipas Marrëveshjes së Premtes së Mirë, të vitit 1998, e cila përfundoi luftën civile dhe përfshiu një premtim nga Mbretëria e Bashkuar, Irlanda dhe BE-ja për të mbajtur rregullat e përafruara anembanë Irlandës. Në të vërtetë, kjo marrëveshje lë hapur mundësinë e një Irlandë të ribashkuar, nëse shumicat në Irlandën e Veriut dhe në Republikën e Irlandës vendosin, me referendum, se kjo është ajo që ata dëshirojnë.

Në vitin 2016, Irlanda e Veriut votoi me një diferencë të qartë prej 56% - 44% për të qëndruar në BE. Megjithëse qeveria konservatore e pakicës është duke u mbështetur nga dhjetë deputetët që përfaqësojnë Partinë Demokratike të Bashkimit Demokratik Pro-Brexit të Irlandës së Veriut, një shumicë edhe më të madhe të votuesve të Irlandës Veriore ndoshta do të zgjidhnin sot BE-në. Një Brexiters i sinqertë duhet prandaj të pranojë se largimi nga BE-ja, sipas kushteve të tyre mund të çojë në shpërbërjen e Mbretërisë së Bashkuar. Ribashkimi irlandez pothuajse me siguri do ta bënte të parrezistueshëm një tjetër referendum të pavarësisë në Skoci, megjithëse është e pamundur të dimë se në cilin drejtim do të shkonte ai.

Qershorin e kaluar, kur u pyetën rreth frikës së liderëve të biznesit rreth Brexitit, Johnson doli me deklaratën famëkeqe: "Biznesi në RRS". Nëse ai do të ishte i sinqertë, atëherë do ta zbatonte të njëjtin shpërblim të papërpunuar në rastin e Irlandës së Veriut dhe Skocisë. Së paku atëherë do të ishte e qartë se ku janë Brexitersat aktualisht.

(Kosova Sot)