Rebusi BE-Kinë!

BE-ja jo vetëm që është e ndarë, por edhe e dobët

 BE-ja vetë nuk ka fuqi ushtarake dhe shumica e anëtarëve të saj mbështeten te SHBA-ja për mbrojtjen e tyre. Për më tepër, BE-ja gjithnjë e më shumë është një konsumator i teknologjive digjitale të avancuara të zhvilluara gjetkë. Kjo është pasojë e faktit që BE-ja e gjen veten të kapur midis SHBA-së dhe Kinës

Evropianët nuk mund të bien dakord se si ta trajtojnë një Kinë në ngritje e sipër. Derisa udhëheqësit e Bashkimit Evropian po mblidheshin së fundi në Bruksel për të diskutuar një qasje më të sigurt, presidenti kinez Xi Jinping po vizitonte Romën. Xi ishte atje për të shënuar përkrahjen e pavarur të Italisë për Iniciativën e Brezit dhe Rrugës (BRI), planin e tij të investimeve për infrastrukturë pan-euroaziatike prej 1 trilion dollarësh që synon të forcojë ndikimin ekonomik dhe politik të Kinës. Kaq sa i përket një qëndrimi të unifikuar të BE-së.

Atëherë, si duhet BE-ja të sillet ndaj Kinës? Ndërsa Shtetet e Bashkuara dhe Kina rrokullisen drejt një lufte të re të ftohtë, secila prej tyre i do që evropianët në kampin e vet. Administrata e Presidentit të SHBA-së Donald Trump kërkon nga evropianët për të ndjekur udhëheqjen e saj agresive në përballjen me Kinën rreth tregtisë, teknologjisë dhe sigurisë. Ndërkohë, Kina e zgjeron BE-në duke vënë në dukje interesin e përbashkët për mbrojtjen e sistemit tregtar shumëpalësh, Marrëveshjen e Parisit mbi ndryshimet klimatike dhe marrëveshjen bërthamore të Iranit kundër sulmeve të Trumpit.

Teknologjia dominuese e Kinës

Idealisht, BE-ja duhet të hartojë kursin e vet. Por, përderisa mbetet e dobët dhe e ndarë, ajo do ta ketë vështirë për ta bërë këtë. Deri kohët e fundit, BE-ja e konsideronte Kinën si një partner strategjik - dhe kryesisht një burim të rritjes ekonomike dhe të vendeve të punës. Por, strategjia e saj e re e Kinës, e zhvilluar nga Komisioni Evropian dhe Shërbimi i Veprimit të Jashtëm të BE-së, është më i ashpër dhe më i nuancuar. Kina tani konsiderohet njëkohësisht si "një partner bashkëpunimi me të cilin BE ka ngulitur objektivat, një partner negociator me të cilin BE-ja ka nevojë të gjejë një ekuilibër interesi, një konkurrent ekonomik në ndjekje të lidershipit teknologjik dhe një rivale sistemore që promovon modele alternative e qeverisjes ". Ashtu si homologët e tyre amerikanë, megjithëse me më pak me forcë, politikëbërësit evropianë gjithnjë e më shumë po shqetësohen rreth sfidës së një autoriteti, statusi dhe teknologjie dominuese të Kinës. Centralizimi i pushtetit në duart e presidentit Xi dhe filozofia e politikës industriale të tij "Made in China 2025", e cila kërkon dominim kinez në dhjetë sektorë kryesorë të teknologjisë së lartë, kanë zbehur shpresat e mëparshme evropiane për liberalizimin politik dhe ekonomik. Politikanët e Evropës janë gjithnjë e më të hapur ndaj ankesave të biznesit se Kina po blen firmat e BE-së dhe teknologjitë e tyre ndërsa mohon qasjen reciproke në tregjet kineze.

Duke pasur parasysh këtë, BE-ja duhet të jetë një aleat i natyrshëm për Shtetet e Bashkuara në përpjekjen për të hapur tregjet kineze dhe për të mbrojtur pronën intelektuale të investitorëve të huaj. Por Trump nuk ka kohë për aleatët, etiketon BE-në si "armik", dhe kërcënon një luftë tregtare me Evropën mbi suficitin e saj të madh tregtar me SHBA-në, veçanërisht në vetura. Politikëbërësit e BE-së e urrejnë proteksionizmin unilateral të Trump dhe pikëpamjen e tij të "Amerikës në rend të Parë". Dhe ata nuk i besojnë atij, me të drejtë duke besuar se Trump mund të arrijë me lehtësi një marrëveshje me Kinën me shpenzimet e BE-së. Si rezultat, BE-ja është padyshim ngurruese që të rreshtohet pas politikës kineze të Trumpit. Kjo siguron një hapje për Kinën, e cila bën të gjitha zhurmën e duhur për multilateralizmin dhe ka një interes të sinqertë - të paktën tani për tani - në mbështetjen e sistemit të hapur ndërkombëtar të bazuar në rregulla. Për më tepër, ajo angazhohet seriozisht me BE-në; Kryeministri Li Keqiang pritet në Bruksel më 9 prill për takimin vjetor BE-Kinë. Por në të njëjtën kohë, Kina po minon BE-së duke negociuar me qeveritë evropiane në mënyrë bilaterale dhe duke i vënë ato kundër njëra-tjetrës. Në këtë drejtim, Kina ka krijuar forumin "16 + 1" për t'u angazhuar me 16 vende në Evropën Qendrore dhe Lindore, 11 prej të cilave janë anëtarë të BE. Për shkak se këto vende janë më të varfra dhe shpesh trajtohen si evropianë të klasit të dytë si nga Franca dhe Gjermania, ata veçanërisht e mirëpresin vëmendjen dhe investimet e Kinës.

Qëllimet e përbashkëta

Kina po derdh gjithashtu fonde në ekonomitë e Evropës Jugore që kanë qenë të uritura për investime që nga kriza e eurozonës. Ajo ka investuar në portin e Pireut në Greqi dhe kompanitë portugeze të energjisë, dhe tani planifikon të rinovojë portin italian të Triestes. Në total, 15 nga 28 shtetet anëtare të BE-së deri më tani kanë nënshkruar iniciativën BRI.

Për të qenë të sigurt, investimi kinez në Evropë shpesh është i dobishëm, dhe rritja e tregtisë dhe infrastruktura e përmirësuar janë reciprokisht të dobishme. Por, ashtu si Plani i Marshallit Amerikan pas Luftës së Dytë Botërore, BRI gjithashtu ka një dimension politik - domethënë, duke e çuar Evropën në sferën e ndikimit të Kinës.

Kjo ngre pyetje strategjike afatgjata dhe afatgjata. A është me të vërtetë e ardhmja e Evropës kryesisht ekuilibri me Euroazinë dhe jo me Perëndimin? Nëse po, çfarë do të sjellë partneri i vogël i Kinës? Dhe si mundet, pra, Evropa të çojë përpara interesat e saj? Për fat të keq, vështirë se dikush po i paraqet këto pyetje.

Ndërkohë, qasja dypalëshe e Kinës ndaj Evropës i bën të mundur ndarjen dhe sundimin e saj. Kur ministrat e ekonomisë franceze dhe gjermane kohët e fundit propozuan një politikë industriale të BE që do të krijonte kampione evropiane për rivale gjermane kineze (dhe amerikane), kryeministri socialist i Portugalisë, António Costa, e hodhi poshtë idenë. Costa paralajmëroi gjithashtu kundër planeve të BE-së për të kontrolluar investimet kineze më me rreptësi.

BE-ja jo vetëm që është e ndarë, por edhe e dobët. Megjithëse një kolos ekonomik, BE-ja është një xhuxh gjeopolitik i pajisur keq për këtë epokë të re të konkurrencës së fuqisë së madhe. Vërtetë, një BE e bashkuar mund të imponojë veten kundër pushteteve më të vogla siç është Mbretëria e Bashkuar dhe të mbajë qëndrimin e vet karshi me SHBA-në dhe Kinën në terma thjesht ekonomik. Tregu i saj prej 19 trilionë dollarësh i jep atij një ndikim të madh në negociatat tregtare, politikat e konkurrencës dhe vendosjen e rregullave dhe standardeve. Por, kur politika ekonomike ndërthuret me politikën dhe sigurinë e jashtme, BE-së i mungon vullneti dhe kapaciteti për të vepruar në mënyrë strategjike. Përveç Francës dhe Britanisë së Madhe, e cila po largohet nga BE-ja, qeveritë anëtare nuk kanë një mendim gjeopolitik. BE-ja vetë nuk ka fuqi ushtarake dhe shumica e anëtarëve të saj mbështeten te SHBA-ja për mbrojtjen e tyre. Për më tepër, BE-ja gjithnjë e më shumë është një konsumator i teknologjive digjitale të avancuara të zhvilluara gjetkë. Kjo është pasojë e faktit që BE-ja e gjen veten të kapur midis SHBA-së dhe Kinës. Ajo ka nevojë jashtëzakonisht të madhe ta zbulojë llojin e qëllimit të përbashkët dhe kapacitetit strategjik që presidenti francez Emmanuel Macron duket të jetë pothuajse i vetëm që e mbështet. Deri atëherë, BE-ja do të luftojë për të avancuar interesat e saj dhe do të ketë gjithnjë e më shumë gjasa të bjerë viktimë e lojërave të fuqive të mëdha.

(Philippe Legrain është ligjërues në Institutin evropian të Shkollës londineze të ekonomisë)

Ky shkrim është shkruar ekskluzivisht për PROJECT SYNDICATE, pjesë e së cilës është gazeta “Kosova Sot”

(Kosova Sot)