Largimi i mosbesimit evropian

Pasiguria që ka prodhuar frikë dhe frustrim

Në spanjisht fjala confianza ka kuptim të dyfishtë. Nga njëra anë, ajo përshkruan një besim të fortë tek diçka ose dikush - lloji i besimit që njerëzit në mbarë botën, nga Brazili në Shtetet e Bashkuara të Amerikës së Veriut, gjithnjë e më shumë nuk e kanë te udhëheqësit e tyre dhe madje edhe te sistemet e qeverisjes. Nga ana tjetër, confianza i referohet edhe besimit tek vetja - diçka që është në mungesë veçanërisht të shkurtër në Evropë.

Në fakt, Bashkimi Evropian po vuan nga një deficit i confianza-s në të dyja aspektet. Kjo është një përzierje unike, për shkak se mungesa e besimit dhe vetëbesimit po e udhëheq BE-në jo vetëm në politikën e jashtme dhe madje edhe në nxjerrjen jashtë ligjit të politikanëve, por edhe në paralizën e politikave, në zemërimin publik dhe në një paaftësi të plotë për të përcaktuar fatin e vet. Si para dhe pas zgjedhjeve të Parlamentit Evropian në muajin e ardhshëm, i cili do t'i paraprijë një Komisioni të ri Evropian dhe një presidenti të ri të Këshillit Evropian, ky deficit duhet urgjentisht të adresohet.

Besimi publik në udhëheqësit dhe institucionet e BE-së mori një goditje serioze pas krizës financiare të vitit 2008. Deri atëherë, qëllimi origjinal i projektit evropian - për të mbështetur paqen në kontinent pas shkatërrimit të Luftës së Dytë Botërore - kishte humbur pozitën e tij në opinionin publik. Evropianët ishin mësuar me paqe. Ndërkohë, "Evropa" u përqendrua në qëllimin më të gjerë dhe të çuditshëm të mbrojtjes së "vlerave të përbashkëta".

Ky objektiv mbështeti krijimin e institucioneve formale të BE-së. Për votuesit, megjithatë, idealet e larta nuk ishin pika. Evropa kishte arritur paqen me prosperitet; marrëdhëniet ekonomike reciprokisht të dobishme ishin çelësi për të penguar konfliktin. Por, kur kujtesa e luftës u zbeh, mjetet u bënë qëllime. Prosperiteti ishte gjithçka që kishte rëndësi. Pra, kur tregjet u përplasën në vitin 2008, dhe Evropa u përfshi nga një sërë krizash (të cilat u përkeqësuan nga defekte në arkitekturën evropiane), publiku humbi besimin se projekti evropian ishte madje i suksesshëm, e lëre më i dëshirueshëm.

Ekspertët kanë humbur kredibilitetin

Këto dyshime u intensifikuan derisa tendencat e tjera - duke përfshirë globalizimin, automatizimin dhe dominimin e ‘Big Tech’- transformuan ekonomitë dhe shoqëritë, duke krijuar burime të reja pasigurie. Ekonomitë ishin bërë shumë më të gjera sesa shoqëritë, dhe kështu u mungonin bazat sociale të së kaluarës. Shtojeni edhe zgjerimin e shtetit rregullator, dhe qytetarët ndjenin një humbje të ndjeshme të veprimit. Pasiguria që rezulton ka prodhuar frikë dhe frustrim, duke ushqyer zemërimin popullor jo vetëm me defekte në sistem, por edhe me vetë sistemin - dhe "elitat" që e kishin "imponuar" atë.

Të ndihmuar nga politikanë oportunistë, partitë kryesore politike janë bërë armiku dhe ekspertët kanë humbur kredibilitetin. E vërteta është nën sulm. Një përgjigje efektive ndaj kësaj sfide duhet të jetë e gjerë, e shumëllojshme dhe e fuqishme. Në vendet evropiane - dhe në demokracitë perëndimore më gjerësisht - një reagim i tillë kërkon që udhëheqësit politikë të angazhohen më thellë me qytetarët, së bashku me përpjekjet për të ndërtuar elasticitetin shoqëror. Në nivel evropian, gjithashtu kërkon zhvillimin e një raison d'être të qartë që shtrihet përtej prosperitetit.

Por kjo gjithashtu nënkupton ndërtimin e një marrëveshjeje më efektive institucionale të orientuar drejt rezultateve. BE-ja ka qenë një përpjekje ndërqeveritare, e jo transnacionale, të paktën që nga kriza financiare. Autoriteti i vendosjes së agjendës dhe vendimmarrjes qëndron te qeveritë kombëtare dhe, në mënyrë të paracaktuar, te anëtarë të fuqishëm, veçanërisht Gjermania, dhe vendet aventuriere shkatërruese, si Hungaria dhe Polonia, të cilat dominojnë këto procese. Gjatë krizës financiare, evropianët kërkuan nga kancelarja gjermane Angela Merkel, jo atëherë presidenti i Komisionit Evropian, Hoze Manuel Barroso, për një zgjidhje.

Pavarësisht deklaratës së pasardhësit të Barroso-s, Jean-Claude Juncker, se Komisioni i tij përfaqësonte një "shans të fundit" për të fituar mbështetjen e qytetarëve, Merkel gjithashtu ka dominuar vendimmarrjen këto pesë vitet e fundit. Kjo është ilustruar me migracionin, ku vendimet e herëpashershme që ndikojnë BE-në në tërësi, duke përfshirë marrëveshjen e bllokut me Turqinë, janë marrë në Berlin me pak ose aspak konsultim. Ky është realiteti.

Rritja e fuqisë

Dhe, megjithatë Parlamenti dhe Komisioni Evropian kanë kërkuar të rrisin fuqitë e tyre. Kjo është mënyra e gabuar për të arritur një vend qendror në hartimin e politikave. Në vend që të përpiqen të kompensojnë fuqinë e shteteve anëtare duke zgjeruar kompetencat e tyre, këto institucione duhet të përqendrohen në përparësi krahasuese. Për Parlamentin Evropian, kjo mund të nënkuptojë vendosjen e saj si një burim i fakteve, ideve dhe vizionit, sesa si një bashkë-ligjvënës, duke pasur parasysh sa pak oreks ka për dorëzimin e sovranitetit edhe mbi çështjet më praktike. Në një kohë të dezinformimit dhe konfuzionit, Parlamenti do të mund të bënte studime të besueshme dhe të shpërndante kërkime autoritare, ashtu si në Dhomën e Lordëve në Mbretërinë e Bashkuar.

Për Komisionin Evropian, qëllimi duhet të jetë forcimi i rolit të tij si mbrojtës i frymës dhe vizionit të traktateve të BE-së, duke marrë përgjegjësinë për zbatimin e duhur të politikave. Kjo do të kërkonte që Komisioni të ndalonte përpjekjet për të treguar në çdo rast se është kapiten i anijes. Ashtu si kanë treguar këto vitet e fundit, pa blerje politike, ajo nuk mund të ndjekë në asnjë kurs që paraqet, qoftë në migracion, pavarësi energjetike apo mbrojtje. Ky dështim minon besueshmërinë e BE-së, duke humbur kohë dhe burime.

Sa i përket Këshillit Evropian, ai duhet të veprojë më shumë si një kolegjium dhe më pak një altoparlant për pikëpamjet e kryeqyteteve të caktuara në vendosjen e drejtimit. Këtu roli dhe personaliteti i presidentit të ardhshëm të Këshillit, i cili do të vendosë tonin, është vendimtar.

Duke u fokusuar në rindërtimin e confianza-s në të dyja format e tij, Komisioni, Parlamenti dhe Këshilli i ardhshëm mund të forcojnë legjitimitetin e BE-së dhe të lehtësojnë përparimin në fushat kryesore, siç është konsolidimi i euros dhe kompletimi i tregut të përbashkët dhe unionit bankar. Kjo BE e re dhe më e fuqishme do të ishte shumë më e pajisur për të mbrojtur interesat dhe vlerat evropiane në skenën botërore, gjë që do të rriste më tej besimin e publikut.

Por nëse institucionet e BE-së nuk tregojnë përulësinë dhe vizionin e nevojshëm, nuk do të dalë një rreth i tillë magjik. Anija evropiane mund të vazhdojë të rrjedhë pa qëllime; më keq, ajo do të marrë ujë derisa, në fund të fundit, do të mbytet. Në detet e stuhishme të rritjes së konkurrencës së madhe të fuqisë, kjo do të ndodhë më shpejt sesa që duket se presin liderët e BE-së.

(Kosova Sot)