Jaranët e vegjël, të gjelbër, të Kremlinit

Jaranët e vegjël, të gjelbër, të Kremlinit
Jaranët e vegjël, të gjelbër, të Kremlinit

Carl Bildt

  • 19 April 2019 - 08:31

Fushata e presionit të Rusisë

Vendet e Evropës Lindore jashtë BE-së ende kanë çështje të rënda ekonomike dhe të sigurisë për t'u adresuar

Sot, një flamur ukrainas fluturon në Sloviansk, dhe njerëzit e vegjël që udhëhoqën sulmin në stacionin e policisë pesë vjet më parë mbase janë kthyer në Moskë, të dehur, të pakënaqur, dhe pyesin se për çfarë ishte bërë e tërë kjo

Pesë vjet më parë këtë muaj, një forcë e vogël e "burrave të vegjël, të gjelbër" - ushtarë që nuk mbanin asnjë shenjë kombëtare – morën kontrollin e një stacioni policor në Sloviansk, një fshat i vogël në pjesën lindore të Ukrainës, në Donetsk Oblast. Kështu filloi faza e dytë e fushatës së Rusisë për të shpartalluar Ukrainën, pas aneksimit të paligjshëm të Krimesë marsin e atij viti. Siç e bënë të qartë deklaratat e Kremlinit në atë kohë, qëllimi i Rusisë ishte të krijonte një shtet të vogël gjysmë të pavarur - "Novorossiya" (Rusia e Re) - në Ukrainën Jugore dhe të reduktojë pjesën tjetër të vendit në një lloj Galicie të Madhe. 

Kryengritësit pro-Kremlinit përbënin një përzierje të çuditshme të forcave nacionaliste dhe "vullnetarëve" nga forcat speciale ruse. Megjithëse Rusia i furnizonte me "ndihmë humanitare" dhe armatim të sofistikuar, pritja ishte që ata të mobilizonin mbështetjen popullore për të parë përpjekjet e Novorossiya deri në përfundimin e saj. Por Ukraina nuk u shkërmoq.

Pas zgjedhjeve presidenciale në maj të vitit 2014, ajo nisi të sprapsë pushtuesit dhe të rivendoste rendin. Për të shpëtuar të paktën disa nga përfitimet e tij, Presidenti rus Vladimir Putin shpërndau forcat e rregullta të Ushtrisë Ruse në Ukrainë. Dhe në shtator, një marrëveshje politike e ndërmjetësuar nga Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë - Protokolli i Minskut - në thelb ngriu situatën në vend, me linjat e vizatuara në mes të brigadave të tankeve kundërshtare. 

Ukraina ka bërë përparim të dukshëm në një numër frontesh

Ngjarjet që çuan në konflikt kishin filluar një vit më parë, kur Kremlini shtoi presionin mbi qeverinë e Ukrainës për të braktisur bisedimet për një marrëveshje të tregtisë së lirë dhe asocimit me Bashkimin Evropian. Duke mos pasur më dëshirë të tolerojë një fqinj tjetër duke thelluar lidhjet me Perëndimin, Putin donte ta detyronte Ukrainën në një bashkim doganor me Rusinë, në rrugën për krijimin e një bashkimi euroaziatik për të luftuar BE-në. Fushata e presionit të Kremlinit shkoi nga sanksionet tregtare, stimujt financiarë dhe ndërhyrjet politike në agresionin e plotë ushtarak në më pak se një vit.

Por gjashtë vjet më vonë, është e qartë se asnjëra prej tyre nuk ka funksionuar. Edhe pse 7% e Ukrainës mbetet e pushtuar nga forcat e mbështetura nga Kremlini, me kosto mbrojtëse dhe humanitare për miliona njerëz të zhvendosur që peshojnë shumë në buxhetin kombëtar, Ukraina ka bërë përparim të dukshëm në një numër frontesh. Tani ajo ka një marrëveshje të fuqishme të tregtisë së lirë dhe asocimit me BE. Pas reformave të gjera ekonomike, ekonomia e saj ka filluar të rimëkëmbet. Dhe ajo sapo ka mbajtur raundin e parë të një zgjedhjeje presidenciale që përmbush standardet e larta të Evropës për liri dhe drejtësi.

Ata që kishin një marrëveshje të tregtisë së lirë me Rusinë, mund të kishin edhe një me BE-në

BE-ja ka disa merita në këtë drejtim. Ka kaluar një dekadë që kur BE-ja filloi Partneritetin e saj Lindor, i cili krijoi një kuadër më të besueshëm për bashkëpunimin e bllokut me Armeninë, Azerbajxhanin, Bjellorusinë, Gjeorgjinë, Moldavinë dhe Ukrainën. Kjo iniciativë, që ia vlen të kujtojmë, ishte pjesërisht një reagim ndaj pushtimit rus të Gjeorgjisë në verën e mëparshme, kur Kremlini u përpoq ta shpërbënte atë vend duke njohur Osetinë Jugore dhe Abkhazinë si shtete të pavarura. Në këtë rast, as aleatët më të ngushtë të Rusisë nuk do të pranonin të njihnin ato territore të pushtuara ose të legjitimonin pushtimin e saj. Dhe Gjeorgjia jo vetëm mbijetoi - falë në një pjesë të madhe BE-së - por që atëherë ka mbajtur dy zgjedhje presidenciale mjaft të kontestuara. 

Natyrisht, shtytja më e madhe pas Partneritetit Lindor ishte që fqinjët e Rusisë në Evropën Lindore dhe Kaukazin e Jugut kishin shprehur dëshirën për lidhje më të forta me BE-në. Megjithatë, iniciativa nuk përbën asnjë kërcënim për marrëveshjet ekzistuese të vendeve partnere me Rusinë. Ata që kishin një marrëveshje të tregtisë së lirë me Rusinë, mund të kishin edhe një me BE-në.

Për të qenë të sigurt, vendet e Evropës Lindore jashtë BE-së ende kanë çështje të rënda ekonomike dhe të sigurisë për t'u adresuar. Secili duhet të bëjë më shumë për të luftuar korrupsionin, për të siguruar sundimin e ligjit dhe për të hapur ekonominë e vet. Dhe, natyrisht, konfliktet e ngrira ose gjysmë të ngrira në Gjeorgji dhe Ukrainë - si dhe ato që përfshijnë Transnistrinë dhe Moldavinë, si dhe ato midis Armenisë dhe Azerbajxhanit (rreth Nagorno-Karabahut) - do të duhet të zgjidhen.

Por gjëja e rëndësishme është që secili prej “partnerëve lindorë" e ka ruajtur pavarësinë e vet. Megjithëse vende të tilla si Azerbajxhani dhe Bjellorusia janë në trajektore shumë të ndryshme vendore, të gjithë kanë vazhduar në rrugën drejt demokracisë.

Kjo përfaqëson një fitore të jashtëzakonshme për BE-në, duke pasur parasysh përpjekjet masive të Kremlinit për t'i detyruar këto vende në një drejtim tjetër. Sot, një flamur ukrainas fluturon në Sloviansk, dhe njerëzit e vegjël që udhëhoqën sulmin në stacionin e policisë pesë vjet më parë mbase janë kthyer në Moskë, të dehur, të pakënaqur, dhe pyesin se për çfarë ishte bërë e tërë kjo.

(Carl Bildt aktualisht është bashkëkryesues i Këshillit evropian të Marrëdhënieve me jashtë)

Ky shkrim është shkruar ekskluzivisht për PROJECT SYNDICATE, pjesë e së cilës është gazeta “Kosova Sot”