Nderime ndaj zonjës sonë, Evropës

Më shumë se një bashkim politik, Evropa është një vepër e madhe e artit

Ne parisianët i besuam zonjës sonë të nderuar se ishte e pavdekshme

Italianët, suedezët, irlandezët, spanjollët, kinezët, algjerianët - të gjithë janë bashkuar me komunitetin me popullin e Francës. Sikur pas një sulmi, të gjithë po thonë, "Je suis Paris"

Ndërsa e shkruaj këtë analizë nga Berlini, jam i përulur përpara imazheve të zjarrit, shkatërrimit dhe hirit që përfshinë katedralen Notre-Dame de Paris - Zonja jonë e Parisit. Ajo është një thesar i qytetërimit, si për ata që besojnë ashtu edhe për ata që nuk besojnë. Ajo përfaqëson Evropën e bukurisë, të shpresave të shenjta, të madhështisë dhe të zhurmshmërisë. Ashtu si ju, si të gjithë, jam zemërthyer.

Tragjedia thërret një varg kujtimesh. Natyrisht, vjen në mendje imortalizimi i katedrales nga Victor Hugo në librin “Gungaçi i Notre Dame-it”. Po kështu, vargjet e Louis Aragonit: 

"Asgjë nuk është aq i fortë, as zjarri, as rrufeja,

Si Parisi im sfidues
Asgjë nuk është aq i bukur sa ky Parisi im".

Njeriu gjithashtu kujton një varg nga Baudelaire:

"Unë jam e bukur, o njerëz, si një ëndërr në gur". Nuk ishte shkruar për Notre Dame-in, por sigurisht mund të ishte shkruar.

Kujtimet shtrihen shumë përtej fjalës së shkruar. Katedralja në vetvete ka dhënë dëshmi për shekuj të historisë franceze, duke përfshirë edhe episodet që tani janë pjesë të legjendës. Ajo ka qëndruar me Francën nëpërmjet kalorësisë së saj mistike, në lavdinë e saj dhe në errësirën e saj. Unë mendoj për festimin masiv të çlirimit të Parisit në vitin 1944, dhe për konvertimin e një motre më të vogël atje. Unë qaj me të, ndërsa unë qaj edhe me të gjithë të krishterët që kanë parë kishën e tyre duke lëshuar tym. 

Notre Dame na kujton brishtësinë e historisë

Të nesërmen në mëngjes mendoj për Notre Dame-in si Francën e Rezistencës. Ajo mishëron shenjtërinë gotike dhe qetësinë e Senës. Ajo është besimi dhe bukuria e dukshme. Dhe, natyrisht, fjalët e Hugo-së dhe Aragonit janë ende atje, duke kërcyer në kokën time të pa gjumë. Pyes veten se si do të përballesha me atë ditë. Si do të përballemi nesër? Hugo jep përgjigjen: "Koha është arkitekti, por njerëzit janë muratorët". Deri në mesditë mund të shpresoj vetëm se zjarri është tërësisht i shuar. Për një parisian, është torturë për të parë imazhet e lakuara të zemrës së qytetit duke u kapur nga dhuna e flakëve. Më shumë se një kishë ka rënë. Në një farë mënyre, Notre Dame është vetë shpirti i njerëzimit dhe një pjesë e këtij njerëzimi tani është prekur.

Ne parisianët i besuam zonjës sonë të nderuar se ishte e pavdekshme. Megjithatë, ajo ka rënë, e plagosur dhe e pafuqishme ndaj fatit, siç ishin të gjithë duke shikuar ferrin. Megjithatë, në prag të atyre imazheve të dëshpëruara ka ardhur një valë ndjenja e shokëve. Italianët, suedezët, irlandezët, spanjollët, kinezët, algjerianët - të gjithë janë bashkuar me komunitetin me popullin e Francës. Sikur pas një sulmi, të gjithë po thonë, "Je suis Paris."

Më në fund, duke u djegur, Notre Dame na kujton brishtësinë e historisë dhe trashëgimisë sonë, të paqartësisë së asaj që kemi ndërtuar dhe natyrës së fundme të Evropës mijëvjeçare, atdheut të arteve, ku Notre Dame është një nga testamentet më të mëdha. 

Duke parë përpara, çfarë duhet të mendojmë? Çfarë duhet të bëjmë? Duhet të shpresojmë që sakrifica e Notre Dame-it do të zgjojë ndërgjegjen e përgjumur; se, përmes kësaj fatkeqësie, njerëzit do të kuptojnë se Evropa është Notre Dame.

Nuk mund t'i lejojmë zjarrvënësit maniakë t’i ndajnë njerëzit e Evropës

Më shumë se një bashkim politik, Evropa është një vepër e madhe e artit, një bastion i shkëlqyer i inteligjencës së përbashkët, por edhe një trashëgimi e rrezikuar.

Kjo trashëgimi është shumë e rëndësishme për t’u humbur. Nuk mund t'i lejojmë zjarrvënësit maniakë t’i ndajnë njerëzit e Evropës. Ne duhet të kujtojmë se ne, së bashku, jemi ndërtues të tempujve dhe pallateve, krijues të bukurisë. Ky është mësimi i Notre Dame-it në këtë Javë të Shenjtë.

Presidenti francez Emmanuel Macron, i cili për dy vjet ka apeluar për unitet në rindërtimin e Evropës, tani është duke bërë thirrje për unitet në rindërtimin e Notre Dame-it. Së bashku, ne duhet të meremetojmë zemrën e Francës. Kritika ime letrar, “La Règle du Jeu”, do të kontribuojë në fondin kombëtar për këtë qëllim. Iu bëj thirrje të gjithë lexuesve ta bëjnë të njëjtën gjë. Ne populli jemi muratorët.

(Bernard-Henri Lévy është njëri ndër themeluesit e Lëvizjes “Nouveaux Philosophes” - Filozofët e rinj)

Ky shkrim është shkruar ekskluzivisht për PROJECT SYNDICATE, pjesë e së cilës është gazeta “Kosova Sot”