Një dëshirë për një “udhëheqës të fortë” është e paqartë në çdo shoqëri

Një dëshirë për një “udhëheqës të fortë” është e paqartë në çdo shoqëri
Një dëshirë për një “udhëheqës të fortë” është e paqartë në çdo shoqëri

Ali Hertica

  • 24 December 2019 - 14:06

Thuhet se demokracia nuk po shkon mirë. Numri i demokracive të reja nuk është rritur me vite dhe shumë demokraci po tregojnë sjellje regresive. Ato ndryshojnë në sisteme diktatoriale ose gjysëm diktatoriale brenda disa viteve. A është kjo vërtet një shkelje e përmasave historike botërore, apo është thjesht një gjurmë e vogël në triumfin e gjatë të demokracisë.

Në diskutimin ndërkombëtar në lidhje me dështimin e supozuar të demokracisë, gjithmonë bëhet fjalë për vende të tilla si Turqia, Rusia, Polonia, Hungaria dhe Venezuela. Ata dukej të arsyeshëm gjatë rrugës për të vendosur një demokraci të vërtetë.

Por atëherë, plotësisht në përputhje me procedurat demokratike, erdhi në pushtet një drejtues që shkatërroi me mjeshtëri demokracinë: të gjitha vendet e përmendura tani janë të paktën të qeverisura me shumë autorizëm. Kundërshtarët dhe pakicat nuk kanë asnjë shans.

Shtë e jashtëzakonshme, por domethënëse që këta udhëheqës autokratë admirohen jo vetëm në vendin e tyre, por edhe jashtë tij. Dhe ata deklarojnë brutalisht se demokracitë e tyre jolerale duhet të jenë një shembull për demokracitë e zbehta diku tjetër.

Pyetja është, natyrisht, nëse zvetënimi i demokracisë në vende të tilla si Turqia, Rusia dhe Venezuela është në të vërtetë dëshmi e dobësisë strukturore të demokracisë, të propozimit se demokracia është përgjithmonë në rrugën e saj. Sinqerisht, nuk besoj aspak, dhe nuk është sepse jam një optimist i inatteruar.

Të gjitha vendet e përmendura ishin demokraci relativisht të reja dhe nuk kishte dyshim për një traditë të fortë të ankoruar demokratike ose një besim të thellë në sundimin e ligjit. Ata ishin akoma në fazën e lindjes së demokracisë, kur ishin pjesërisht të rrënuar nga ngjarje që shkaktuan një ndjenjë të fortë të pasigurisë në shumicën e popullatës.

Mendoni për kaosin në Rusi në vitet nëntëdhjetë dhe prezantimin e dhimbshëm të vendeve të Evropës Lindore në shoqërinë moderne, kapitaliste. Pasiguri të tilla u ofruan udhëheqësve autokratë mundësi unike.

Një dëshirë për një "udhëheqës të fortë" është e paqartë në pothuajse çdo shoqëri. Po, edhe në Hollandë. Sidoqoftë, shansi që një udhëheqës i fortë të vijë në pushtet këtu në të ardhmen e parashikueshme është shumë i vogël - të paktën shpresoj kështu.

E njëjta gjë vlen edhe për demokracitë e tjera të Evropës Perëndimore. Shtë e vështirë të imagjinohet një diktator në Belgjikë ose Danimarkë, sepse demokracia është rrënjosur fuqishëm në ato vende. Për më tepër, Belgjikës do t’i duheshin të paktën dy diktatorë, një për Wallonët dhe tjetri për Flamane.

 Megjithatë, ajo gjithashtu mund të shkojë keq në një demokraci me rrënjë të thella. Që nga viti 2016, Shtetet e Bashkuara kanë qenë çështja më shqetësuese mes demokracive të çoroditur, ndërsa është një nga demokracitë më të vjetra - një demokraci, për më tepër, që ka qenë shembulli ynë që nga Lufta e Dytë Botërore. Zgjedhja e Donald Trump ka shkaktuar një tronditje në botën e shkencëtarëve politikë. Sipas shumë njerëzve, presidenti i ri tronditi demokracinë kudo.

Sepse nëse në SH.B.A. mund të zgjidhet një demagogë populiste e krahut të djathtë, forcë mashtrimi të akredituar dhe sharlatan, si qëndron me të vërtetë demokracia liberale në Perëndim? A janë të sakta fjalët e mia siguruese? A mund të vijë një pushtet i Trump gjithashtu në Holandë apo Danimarkë? A nuk duhet të armatosemi kundër kësaj, dhe atëherë si?

Nuk mund të dëmtojë të zhvillohet një lloj sistemi paralajmërimi i hershëm për populizëm jashtë kontrollit.

Të gjitha këtyre pyetjeve duhet të paraprihen nga një tjetër: në çfarë mase mund të krahasohet demokracia amerikane me demokracitë e Evropës Perëndimore, të cilat janë padyshim demokracitë më të forta në botë? Mund t'ju siguroj: krahasimi është i gabuar. SH.B.A. ka vetëm dy parti serioze, dhe Partia Republikane është zhvilluar hap pas hapi gjatë katër dekadave të fundit në një parti shumë ideologjike të armiqësuar nga sistemi. Corruptionshtë korrupsioni i thellë i Partisë së Vjetër.

(Kosova Sot Online)