Faktorët psikologjikë dhe socialë në lufta

Faktorët psikologjikë dhe socialë në lufta
Faktorët psikologjikë dhe socialë në lufta

Ali Hertica

  • 18 March 2020 - 11:09

Shumë fëmijë të njerëzve të persekutuar në luftë tregojnë probleme dhe simptoma që do të pritet të përjetohen vetëm nga ata që kanë përjetuar persekutimin e dorës së parë. Në gjeneratat e ardhshme ndodhin procese identifikimi që janë përsëritje të reagimeve ndaj përvojës traumatike. Për të hetuar këto procese identifikimi dhe faktorët e gjenezës, brenda dhe jashtë familjes (për shembull grup moshatarësh, shkollë

Kur më kërkuan nga redaktorët e Psychosozial të shkruaja për marrëdhëniet midis strukturës së personalitetit të të përndjekurve dhe asaj të fëmijëve të tyre, unë mora titullin e revistës si një pikënisje për të formuluar sa më qartë që të jetë e mundur në çfarë mase (intra) faktorët psikologjikë dhe të jashtëm , faktorët shoqërorë luajnë një rol në procesin e traumatizimit. Supozojmë se jo vetëm të ashtuquajturit "gjenerata e parë" e persekutuar, por edhe fëmijët e viktimave të regjimit nazist bashkëveprojnë midis dy llojeve të faktorëve.

Për të shmangur keqkuptimet, disa përkufizime paraprakisht: "traumatizim" nënkupton një dëmtim të strukturës psikike të shkaktuar nga ndikime tejet shkatërruese, të jashtme, të cilat nuk mund të kompensohen në mënyrë spontane ose pas një kohe të shkurtër nga forcat e brendshme rigjeneruese. Kjo dëmtim çon më pas në vuajtje të forta të brendshme, ndoshta edhe në simptoma ose çrregullime në përshtatshmërinë shoqërore. "Bota psikotike" e Nacional-Socializmit ka çuar në shqetësime të ndryshme të kësaj natyre. Ne flasim për "traumatizimin transgjenerues kur traumatizimi u është kaluar fëmijëve të të përndjekurve më parë.

Ne nuk e përdorim termin gjeneratë në kuptimin biologjik të fjalës: "gjenerata e parë" u referohet atyre që kanë provuar persekutimin e dorës së parë. Pra, nëse një baba burgoset në një kamp përqendrimi me djalin e tij, atëherë të dy i përkasin "gjeneratës së parë". Vetëm fëmijët e djalit që kanë lindur pas luftës i përkasin "gjeneratës së dytë". Sidoqoftë, nuk ka gjithmonë kuptim të përcaktohet gjenerimi i viktimave vetëm në bazë të një kohe, gjegjësisht përfundimit të luftës. Fëmijët kanë lindur pak para çlirimit në kampet japoneze në Indonezi, ku mundësia e mbijetesës ishte shumë më e madhe se sa në kampet gjermane të përqendrimit. Në aspektin socio-historik, këta fëmijë i përkasin brezit të parë. Sidoqoftë psikologjikisht, duhet të merret parasysh që këta fëmijë vuanin më pak drejtpërdrejt gjatë luftës dhe internimit. Përkundrazi, traumatizimi i tyre mund të jetë përcaktuar nga ndikimi i prindërve ose kujdestarëve që mund të ishin lënduar rëndë nga gjithçka që kishin përjetuar. Kjo është arsyeja pse është më e qartë kur flasim për "të traumatizuar direkt" dhe "të traumatizuar indirekt". Këto të fundit u traumatizuan ekskluzivisht ose kryesisht nga ndikimet e pas luftës.

Për shembull, gjatë tre viteve të para të jetës së tij një fëmijë u internua me nënën e tij në një kamp në Indonezi deri në kapitullimin japonez. Për shkak të kësaj përvoje, fëmija nuk është traumatizuar drejtpërdrejt, por zhvillimi i personalitetit të tij ndikohet fuqimisht nga një nënë e shqetësuar me vdekje, e cila abuzohej vazhdimisht dhe kërcënohej. Ky "traumatizim indirekt" vazhdon të funksionojë pas çlirimit, sepse nëna e tij do të rimarrë ekuilibrin e saj mendor vetëm pas shumë vitesh - mbase kurrë më. Fëmijët që e kanë provuar këtë, shpesh janë ata që preken më shumë nga lufta. As në kamp, ëas në situatën e re të jetës pas kësaj nuk mund të përmbusheshin "nevojat themelore" të tyre. Ata u mohuan "nëna e mirë" siç e përshkroi Winnicott. Si rezultat, shumë prej tyre nuk ishin në gjendje të zhvillonin "sigurinë themelore", e cila më vonë çoi në çrregullime serioze të identitetit.

Një grup studimi në Shtetet e Bashkuara u përqëndrua te pacientët që i mbijetuan luftës si fëmijë. Disa prej tyre kanë fëmijë vetë, dyzet vjet pas përfundimit të luftës. Tek ata fëmijë, dhe më vonë në fëmijët e këtyre fëmijëve, rreziku i traumatizimit transgjenerues duket se është më i madhi.

Tani për të sqaruar marrëdhëniet midis faktorëve social dhe psikologjik, duhet të përshkruajmë origjinën dhe ndikimin e procesit të traumatizimit në gjeneratën e ardhshme, përndryshe mund të krijohet përshtypja se përvojat traumatizuese ishin të gjitha të njëjta dhe se kishte nuk do të ketë dallime në strukturën psikologjike të të përndjekurve.

Shkrimet në këtë rubrikë nuk shprehin qëndrimet e gazetës "Kosova Sot Online"