Blloqet e subjekteve politike të majtës dhe e djathtas në Kosovë

Shkruan: Mr.Ali Hertica

Për të klasifikuar partitë politike në Kosovë, zakonisht përdoren termat 'majtë' dhe 'djathtas'. Si një shtesë (dhe në një masë më të vogël një alternativë ndaj) këtij klasifikimi, shpesh përdoren termat 'progresiv' dhe 'konservator'. Megjithatë, bazat mbi të cilat është bërë ky klasifikim dhe për rrjedhojë edhe vetë klasifikimi janë shpesh objekt idiskutimit që të bashkohën një blloku që të shpetohet demokracia dhe shqëria në tërësitë shtetit.

Termat në përgjithësi synojnë t'u ofrojnë votuesve më shumë qartësi. Megjithatë, për shkak se ndarja interpretohet në mënyra të ndryshme nga vetë partitë dhe gjithashtu nga votuesit, këshillohet kujdes. Klasifikimi shpesh ka të bëjë më shumë me imazhin që ekziston për një parti sesa me pika konkrete programore. Për më tepër, kuptimi i këtyre termave gjithashtu ndryshon me kalimin e kohës. Për shembull, kuptimi i 'majtas' dhe 'djathtas' para vitit 1945 ishte krejtësisht i ndryshëm nga ai që është sot në demokracin modern.

Në ditët e sotme, partitë progresive quhen 'të majta' dhe partitë më konservatore si 'të djathta'. Partitë e majta janë në favor të një roli më të madh të qeverisë në jetën shoqërore, ndërsa partitë e krahut të djathtë duan ta mbajnë këtë rol të kufizuar. Ndarja e bazuar në kontrastin ndërmjet të majtës dhe të djathtës është ndarja më e përdorur për partitë politike. Të gjitha palët krahasohen me njëra-tjetrën në një bosht. Në ditët e sotme, në këtë klasifikim, e majta përfaqëson partitë progresive që duan një rol më të madh të qeverisë në jetën shoqërore, ndërsa partitë e djathta janë më konservatore dhe duan të mbajnë të kufizuar rolin e qeverisë.Ndarja në të majtë dhe të djathtë nuk është pa probleme. Mund të prodhojë një rezultat të ndryshëm për temë. Në fund të fundit, një parti mund të jetë konservatore ("e djathta") për disa çështje, por progresive ("e majta") për çështje të tjera. Për më tepër, partitë shpesh kanë 'krahë': këta janë (grupe) anëtarësh partiakë që kanë pikëpamje më konservatore ose progresive sesa linja zyrtare e partisë.

Prandaj, termat qendër, qendra e majtë dhe qendra e djathtë përdoren për të përcaktuar më tej vendndodhjen. Partitë me pikëpamje radikale quhen ekstreme të djathta ose ekstreme të majta.Si një shtesë ose alternativë ndaj ndarjes në të majtë dhe të djathtë, shpesh bëhet një ndarje e bazuar në "progresiv" dhe "konservator". Aty ku progresiv nënkupton një politikë progresive dhe të orientuar drejt ndryshimeve dhe konservatore për një kurs konservator. Ky klasifikim përdoret kryesisht për temat etike, ku e majta dhe e djathta përdoren kryesisht për politikat socio-ekonomike.Të kombinuara, ndarjet në majtas-djathtas dhe progresive-konservatore prodhojnë të ashtuquajturin sistem me dy boshte. Natyrisht, pyetja është se si mund të arrihet kjo grumbullim i forcave në mënyrën më efektive. Për më tepër, unë argumentoj se ne i lëmë pas nesh shabllonet e 'bashkimit' dhe 'jo shkrirjes'. Sepse në Holandë debati për bashkëpunimin ndërmjet partive politike të majta progresive është tepër bardh e zi: ose një parti merr pjesë në zgjedhje si një shoqatë e pavarur ose ka (një rrugë drejt) bashkimit të partive. Ky grup ka mbetur mjaft i qëndrueshëm me kalimin e kohës, por lidhja elektorale midis votuesve të djathtë radikalë dhe partive është bërë gjithnjë e më e fortë. Përveç kësaj, oferta është rritur më tej për shkak të fragmentimit brenda bllokut të djathtë radikal, dhe bashkë me të edhe apelit të së djathtës radikale në tërësi.

Kjo ka implikime të rëndësishme. Në të kaluarën, analizat shkencore shoqërore të suksesit të së djathtës radikale pothuajse gjithmonë fokusoheshin në krahasimin e partive individuale. Megjithatë, zhvillimet e fundit tregojnë se kjo qasje nuk është më e mjaftueshme. Në një sistem të fragmentuar shumëpartiak siç është Kosova , duket se mund të shfaqet një bllok i plotë i partive të së djathtës radikale, i cili, nëpërmjet shkathtësisë së tij kolektive, mund të tërheqë një grup më të madh votuesish sesa partitë individuale të së djathtës radikale mund të bëjnë ndonjëherë në vet. Kjo do të thotë se e djathta radikale mund të bëhet më e madhe se sa mendohej gjatë.Pasojat e kësaj nuk duhet të nënvlerësohen. Tashmë shohim se ka polarizim brenda bllokut radikal të djatht

Diku tjetër në Evropë kjo pamje është shumë e ndryshme. Ka një diversitet të madh të formave të bashkëpunimit, të cilat mbeten larg bashkimit. Mund të jetë për shkak të mungesës së përvojës në Kosovë me këto forma të bashkëpunimit politik që duket sikur këtu ka vetëm dy shije. Kjo kufizon debatin holandez dhe kërcënon të ngushtojë në mënyrë të panevojshme kërkimin për mënyrën më efektive të rritjes së pushtetit. Ne mund të mësojmë nga praktika diku tjetër në Evropë.

Shkrimet në këtë rubrikë nuk shprehin qëndrimet e gazetës "Kosova Sot Online".