Filozofia dhe shteti demokratik në pluralizimin politik

Shkruan: Mr.Ali Hertica

Shumë filozofë janë marrë edhe me formën e demokracisë. Në veçanti, kjo kishte të bënte me dy pyetje të ndryshme. Çfarë është demokracia dhe në cilat parime bazohet dhe me cilat duhet të jetë në përputhje,a është demokracia forma më e mirë e qeverisjes që ekziston Filozofët klasikë si Platoni dhe Aristoteli besonin se demokracia nuk ishte forma më e mirë e qeverisjes, por më tepër mendonin për një aristokraci: më të mirët duhet të jenë udhëheqësit. Megjithatë, kjo lidhej ngushtë me idenë se kishte drejtësi dhe mirësi absolute dhe se këtë mund ta arrinte njeriu. Në mesjetë, kryesisht thirrej e drejta hyjnore nga e cila sundimtari e nxirrte legjitimitetin e tij.

Pas iluminizmit, kjo ide u rikthye edhe nën emrin e despotizmit iluminist, prandaj filozofët e mëvonshëm, të përballur me abuzimet e shumta të pushtetit nga mbretërit dhe tiranët me kalimin e kohës, patën një qëndrim shumë më pozitiv ndaj demokracisë. Filozofi gjerman Immanuel Kant gjithashtu në Zum ewigen Frieden shprehet se shteti duhet të jetë deri në një masë demokratike nëse do të jetë një komb paqësor.Problemet me demokracinë Megjithatë, janë formuluar edhe disa probleme klasike me demokracinë. Një problem qendror për demokracinë, i formuluar nga Alexis de Tocqueville në De la démocratie en Amérique (1835) dhe i shpjeguar fuqishëm nga John Stuart Mill, është problemi i "tiranisë së shumicës": në demokraci ekziston gjithmonë rreziku që shumica shtyp pakicat e tjera. Prandaj, nëse dikush e pranon demokracinë në mënyrë jokritike, rrezikon të shtypë pakicat. Prandaj duhet të miratohen masa apo ligje shtesë për të parandaluar këtë abuzim.Një problem tjetër është ngritur nga mendimtari politik dhe sociologu Robert Michels.

Ai përshkroi në veprën e tij "ligjin e hekurt të oligarkisë". Ky ligj thotë se të gjitha format e organizimit, sado demokratike të kenë qenë në fillim, në mënyrë të pashmangshme fillojnë të shfaqin tipare oligarkike pas një periudhe kohore. Sipas Michels, kjo për faktin se këta liderë grumbullojnë një ekspertizë të caktuar që, në kombinim me interesin e tyre vetjak, siguron që ata të mbajnë pushtetin apo edhe të zgjedhin pasardhësit e tyre. Për shembull, ndodh që një politikan prezanton djalin ose vajzën e tij në parti dhe kështu e përgatit atë për të zënë vendin e tij. Kjo lidhet edhe me teorinë e elitës që gjendet tek Vilfredo Pareto. Më gjerësisht, kjo mund të vendoset nën pyetjen se deri në çfarë mase një demokraci mund të jetë demokratike dhe funksionale në të njëjtën kohë.

Nga njëra anë, ka mendimtarë që pranojnë idetë e Paretos dhe Michels-it dhe për këtë arsye përdorin një pamje shumë të kthjellët të demokracisë dhe tregojnë për tendencat e pashmangshme të pushtetit në hije dhe rënies në teknokraci. Mendimtarët e kësaj tendence ndonjëherë e karakterizojnë demokracinë si oklokraci.Kundër kësaj pikëpamjeje janë filozofët si Hannah Arendt, John Dewey dhe deri diku Jürgen Habermas. Dewey vënë theksin e fortë mbi domosdoshmërinë e demokracisë si një aktivitet politik në të cilin përfshihej i gjithë populli. Demokracia nuk ka të bëjë vetëm me elitat që qeverisin, por me një popull që përmes diskutimit dhe kompromisit ndërgjegjësohet për potencialin e vet politik dhe përpiqet të organizojë shtetin sa më mirë. Në veprën e Habermas, veçanërisht në veprën e tij magnum Theorie des kommunikativen Handelns (1981), ai madje argumenton se një proces i mirë demokratik në të cilin përfshihen qytetarët është thelbësor për shoqërinë moderne. Në filozofinë e tij, nocione të tilla si e vërteta, vlefshmëria normative dhe autenticiteti përcaktohen nga një konsensus racional.

​Si përfaqësues i zgjedhur i popullit, parlamenti është organi më i lartë kushtetues i shtetit. Parlamenti miraton ligjet e shtetit, ratifikon buxhetin e shtetit dhe zgjedh kryeministrin. Përveç kësaj, parlamenti merr pjesë në formimin e kabinetit dhe kontrollon qeverinë.

Ne jetojmë në një demokraci të drejtpërdrejtë, përfaqësuese. I gjithë pushteti i shtetit vjen nga populli. Populli e ushtron pushtetin e tij në zgjedhje dhe vota, p.sh. referendume, dhe për më tepër organet kushtetuese të shtetit e ushtrojnë këtë pushtet: organi legjislativ (parlamenti), organi i ekzekutivit (qeveria shtetërore dhe organet vartëse) dhe ato të gjyqësorit ( gjykata e shtetit dhe gjykata të tjera). Parlamenti ka një pozicion të veçantë midis këtyre organeve: është i vetmi nga këto organe kushtetuese që zgjidhet drejtpërdrejt nga populli.Parlamenti është një organ përfaqësues sepse përfaqëson të gjithë popullin. Në të njëjtën kohë, ai është një organ transformues, sepse i shndërron pikëpamjet dhe interesat e ndryshme të qytetarëve në vendime juridikisht të vlefshme që drejtojnë shtetin.

Ai është një organ zgjedhor sepse delegatët e tij zgjedhin anëtarët e organeve të tjera shtetërore (qeveria e shtetit, gjykata shtetërore, zyra e kontrollit shtetëror, zyrtarë të mbrojtjes së privatësisë). Dhe është një organ kontrollues sepse kontrollon qeverisjen e shtetit dhe administratën e tij nëpërmjet instrumenteve të ndryshme. Detyra e qeverisë shtetërore është të drejtojë dhe formësojë çështjet politike në nivel shtetëror. Në të njëjtën kohë, qeveria është përgjegjëse për zbatimin e ligjeve të miratuara nga parlamenti. Si rregull, kabineti mblidhet një herë në javë për të diskutuar projektligjet dhe rregulloret ligjore.

 Për shembull, një nga detyrat themelore të qeverisë së shtetit është organizimi dhe përgatitja e legjislacionit për arsimin, artin dhe kulturën dhe përcakton udhëzimet për policinë dhe sigurinë e brendshme dhe në çështjet që kanë të bëjnë me Bashkimin Evropian. Marrëdhëniet ndërkombëtare ndodhet në zemër të Evropës dhe arteriet kryesore të trafikut evropian nga veriu në jug dhe nga perëndimi në lindje kalojnë përmes kryeqytetit të shtetit të. Nuk është vetëm falë kësaj vendndodhjeje qendrore që e sheh veten si një shtet me orientim ndërkombëtar që i kushton rëndësi të madhe ruajtjes së marrëdhënieve ndërkombëtare. Saksonia e Poshtme dëshiron të përdorë mundësitë e globalizimit dhe për këtë arsye është e hapur për bashkëpunim në fushën ekonomike, por edhe në fushën shkencore dhe kulturore.

Shkrimet në këtë rubrikë nuk shprehin qëndrimet e gazetës "Kosova Sot Online".