Bodo Weber: Takimi i Berlinit ‘de facto’ i dha fund idesë së këmbimit të territoreve

Takimi i liderëve të Ballkanit Perëndimor është parë në mënyra të ndryshme nga analistë dhe studiues të ndryshëm. Mendimi i përgjithshëm për këtë takim ishte disi i zbehët. Kjo për vetë faktin se në atë takim nuk u arrit diçka konkrete. Por duke qenë se ishte një takim informal, diçka e tillë pritej. Presidenti i Francës, Emmanuel Macorn, e bëri të qartë dje, gjatë konferencës për shtyp se, qëllimi kryesor i këtij takimi ishte zhvillimi i përpjekjeve për të rritur paqen në rajon dhe mos diskutimi i shkëmbimeve territoriale midis Kosovës dhe Serbisë. Ideja e dytë është kundërshtuar vazhdimisht nga ana e Gjermanisë dhe Kancelares Angela Merkel. Këtë fakt thekson edhe studiuesi i njohur dhe këshilltar për politikat pranë partisë CDU, Bodo Weber. Në një intervistë për gazetën “Shekulli”, Bodo Weber flet për mundësinë e ose jo të hapjes së negociatave me Shqipërinë. Ai është skeptik për qëndrimin e Francës, e cila edhe vitin e kaluar u shpreh kundër idesë së zgjerimit të Bashkimit Evropian.

Weber, cili është mendimi juaj i përgjithshëm për takimin e Berlinit dhe ato çfarë u arritën atje?

Këtë takim duhet ta lexoni atë kundër pritjeve shumë të larta që njerëzit në rajonin e Ballkanit Perëndimor lexojnë në takim – nga kjo pikëpamje ajo duket si një zhgënjim. Për mua, takimi nxori rezultatin që prita – fillimi i një rivendosje të plotë, bazuar ‘de facto’ duke i dhënë fund ideve dhe koncepteve të rrezikshme, si shkëmbimi i territoreve që çuan negociatat në drejtimin e gabuar dhe kohët e fundit në një rrugë pa krye. Një rivendosje që do t’i kthejë negociatat në thelbin e fazës përfundimtare të dialogut dhe prapa në kornizën e saj origjinale, domethënë në një marrëveshje përfundimtare mes Kosovës dhe Serbisë, që do të jetë gjithëpërfshirëse, në kuptimin e ofrimit të një zgjidhjeje të qëndrueshme për normalizimin e plotë të marrëdhëniet dypalëshe.

A nuk do të vendosë Gjermania dhe Franca për të hapur negociatat me Shqipërinë këtë verë?

Megjithëse Merkel dhe Macron kanë bërë përpjekje të forta për të mos përmendur zgjerimin, unë druaj që të gjithë treguesit tregojnë një shtyrje të vendimit për Shqipërinë dhe Maqedoninë.

Sipas DW gjermane, vendimi për negociatat me Shqipërinë do të jetë në shtator. Pse ky vendim, dhe jo në qershor?

Duket sikur Parisi nuk e ka mbajtur marrëveshjen e kompromisit të qershorit 2018, por këmbëngul gjithashtu për të marrë vendimin nën rrogoz, veçanërisht në dritën e zgjedhjeve evropiane të Majit. Publikimi i raporteve të vendit, që do të ndodhnin në prill të këtij viti, është shtyrë nga Komisioni Evropian me kërkesë të Parisit dhe tani shumë pak kohë duket të mbetet për t’u afruar me datën e qershorit.

Lidhur me qëndrimin e Francës ndaj zgjerimit të Bashkimit Evropian. Pse Franca është skeptike për këtë proces?

Duket se Parisi, Presidenti Macron mbështet një ide që ne shohim brenda BE-së që nga shpërthimi i krizës së euros dhe shfaqja e të ashtuquajturës lodhje nga zgjerimi, që Bashkimi Evropian së pari ka nevojë të reformohet brenda vendit, përpara se të marrë anëtarët e rinj, pra integrimi përpara zgjerimit. Mund të ketë gjithashtu një element të injorancës politike tradicionale franceze ndaj Ballkanit Perëndimor, që është larg për Parisin, në shfaqje. Makron ende nuk ka mësuar mësimin që kancelarja Merkel ka mësuar shumë kohë më parë, se Bashkimi Evropian nuk mund të lejojë që të mos realizojë integrim dhe zgjerim në të njëjtën kohë. Ballkani Perëndimor është ende një rajon shumë i paqëndrueshëm, të cilin Bashkimi Evropian mund të lejojë për një kohë të gjatë të kërkojë zgjerimin.

Po në lidhje me mosmarrëveshjen Kosovë-Serbi? A mendoni se tarifa e imponuar nga qeveria e Kosovës është kundër vlerave të Bashkimit Evropian?

Tarifat ishin një reagim ndaj, nga njëra anë, dy vjet përpjekje dhe angazhim i Beogradit dhe minimin e shtetësisë së Kosovës, dhe nga ana tjetër në BE, në veçanti kryenegociatorja Federica Mogherini që nuk reagoi, duke toleruar këto zhvillime, plus një reagimi kundër mbështetjes së Brukselit për idenë e rrezikshme të shkëmbimit të territorit. Pra, nëse historia duhet të provojë se ishte futja e tarifave që penguan marrëveshjen e shkëmbimit të territorit, dikush do të duhet ta etiketojë atë thellë në linjë, në mbrojtje të vlerave të BE-së. Historia do ta tregojë.

Si e shihni rolin e Shteteve të Bashkuara në kontekstin Kosovë-Serbi?

Si një aktor shumë negativ, për fat të keq. SHBA, nën administrimin Trump me injorancën e saj të plotë ndaj vlerave perëndimore, vlerat liberale demokratike amerikane, që nga viti i kaluar u zhvendosën në anën e errët. Ky zhvendosje nga vlerat e veta drejt një qasjeje thjesht transaksionale ndaj politikës ndërkombëtare dhe rendit botëror, jo vetëm dëmton seriozisht atë që SHBA ishte gjithmonë, por duke gjykuar nga dështimi i fundit i administratës që të bëjë presion mbi qeverinë e Kosovës për të hequr tarifat, duket se ka zvogëluar levat amerikane në arenën globale.

Gunther Krichbaum

Deputeti i njohur gjerman i CDU/CSU, Gunther Krischbaum, një kritik i hapur i qeverisjes së Edi Ramës, ka shpjeguar me pak fjalë takimin e mbajtur në Berlin. Ai ka përdorur rrjetin e njohur social Facebook, për të treguar qëndrimin e tij ndaj takimit të Berlinit. Edhe pse skeptik për çështjen e zgjerimit, Gunther Krischbaum përdor analizën e bërë nga media e njohur gjermane “Der Spiegel”, në të cilën analizohet edhe ecuria e dialogut midis Kosovës dhe Serbisë. Por nga ana tjetër Krishbaum ka bërë me dije se është skeptik edhe për çështjen e hapjes së negociatave me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut. Ai thekson se ka qenë më mirë që Komisioni Evropian të publikonte më parë progres-raportin e tij, përpara zgjedhjeve evropiane. Ai shkruan se: “Progres-raporti për vendet e Ballkanit Perëndimor do të ishte më mirë të ishte bërë publik nga ana e Komisionit Evropian. Kjo gjë do të ishte mirë të ishte bërë përpara zgjedhjeve të Bashkimit Evropian. Kjo për faktin sepse nuk ka asgjë për të fshehur”. Theksojmë se Komisioni Evropian me një vendim unanim ka kërkuar që të shtyjë nxjerrjen e progres-raportit në fund të muajit maj, për shkak të mbajtjes së zgjedhjeve të Parlamentit Evropian.

Në Berlin u konfirmua qëndrimi gjerman për Kosovën

Ditën e djeshme është bërë publik edhe Drafti përfundimtar i takimit të Berlinit. Aty vihet re edhe një qëndrim për çështjen e marrëdhënieve midis Kosovës dhe Serbisë. Drafti i përfundimit të këtij raporti thekson nevojën që vendet e Ballkanit Perëndimor të bashkëpunojnë midis tyre, për të rritur evidencën e shtetit të së drejtës dhe rritjen e përpjekjeve për të luftuar krimin e organizuar dhe korrupsionin. Gjithashtu një pikë kyçe shikohet të jetë edhe çështja e stabilitetit të rajonit. Të gjitha palët duhet të bien dakord që vendet e Ballkanit Perëndimor në bashkëpunim të ngushtë me Bashkimin Evropian, të mund të rrisin angazhimin për ruajtjen e stabilitetit dhe rritjen e bashkëpunimit për të rinjtë e rajonit. Në këtë draft shkruhet se: Sot, krerët e shteteve dhe të qeverive të Shqipërisë, Bosnje-Hercegovinës, Kroacisë, Francës, Gjermanisë, Kosovës, Malit të Zi, Maqedonisë së Veriut, Serbisë dhe Sllovenisë së dhe Përfaqësuesja e lartë e Politikës së Jashtme të Bashkimit Evropian, Federica Mogherini u mblodhën në Berlin. Duke bërë thirrje për të ardhmen e përbashkët evropiane të Ballkanit Perëndimor, ata arritën marrëveshjen e suksesshme midis Greqisë dhe Maqedonisë së veriut, në lidhje me çështjen e emrit si një shembull i jashtëzakonshëm e zgjidhjes së një konflikti. Ata nënvizuan rëndësinë e një marrëveshje për të arritur një normalizim të plotë midis Kosovës dhe Serbisë për stabilitetin e rajonit për perspektivën evropiane të Serbisë dhe Kosovës. Ata ranë dakord se një marrëveshje e tillë duhet të jetë e vazhdueshme, politikisht e qëndrueshme dhe të kontribuojë për stabilitetin rajonal. Serbia dhe Kosova ranë dakord të shpejtojnë ofertat për implementimin e marrëveshjeve ekzistuese dhe të ri angazhohen në mënyrë konstruktive për normalizimin e dialogut me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian, me qëllimin për të arritur një marrëveshje definitive dhe të qëndrueshme. Pjesëmarrësit nënvizuan rëndësinë e një procesi transparent negociatash, e cila do të duhet të shoqërohet me ndërtimin e një ofertë të besueshme. Pjesëmarrësit ranë dakord për të intensifikuar përpjekjet e tyre për të vendosur një zonë ekonomike rajonale. Të gjithë pjesëmarrësit konfirmuan qëndrimin e tyre për të bashkëpunuar për çështjet e të ashtuquajturës Procesi i Berlinit. Ndërlidhja, ekonomia, tregtia e lirë, bashkëpunimi në fushën e sigurisë, shkëmbimi i të rinjve dhe bashkëpunimi rajonal si një shtyllë kryesore e procesit. Ata konfirmuan mbështetjen për Zyrën e Bashkëpunimit Rajonal Rinor. Ata janë duke parë për të marrë pjesë ne Samitin e ardhshëm në Poznan, Poloni. Pjesëmarrësit ranë dakord për të rritur bashkëpunimin për të parandaluar radikalizmin dhe ë luftojnë terrorizmin dhe trafikimin e ramëve të mëdha të mesme, po aq sa dhe emigracioni e parregullt. Pjesëmarrësit konfirmuan qëndrimin e tyre për demokracinë, shtetin e së drejtës dhe qeverisjen e lirë, luftën kundër krimit dhe korrupsionit si dhe fuqizimin e rolit të shoqërisë civile dhe një media të pavarur. Ara ranë dakord se reformat e qëndrueshme janë çelësi për perspektivën evropiane të rajonit dhe fuqizimin shoqëritë kundër sfidave të epokës sonë, të cilat janë të brendshëm dhe të jashtme. Ata konfirmuan angazhimin për stabilitetin e rajonit.

Një impuls i ri për çështjen e Kosovës?

Stabiliteti në Ballkan është në interes të Evropës – me këtë formulë Franca dhe Gjermania gjejnë një emërues të përbashkët në politikën për Ballkanin Perëndimor. Por kjo nuk mjafton, mendon Adelheid Feilcke. Stabilitet, stabilitet, stabilitet – ky është elementi bashkues që do ta bëjë Gjermaninë dhe Francën të kujdesen sërish më intensivisht për vendet e Ballkanit Perëndimor. Ai është edhe emëruesi i përbashkët i një politike mes Berlinit e Parisit, që nuk është pa dallime kur vjen puna tek Ballkani Perëndimor. Por edhe një pikënisje realiste pozitive, që artikulon qartë interesin për Ballkanin, pa pasur pritshmëri të kota dhe ndezje shpresash. Në samitin për Ballkanin Perëndimor në Berlin, që në fillim të dy politikanët e nivelit të lartë, nuk e fshehën, se për çfarë nuk do të bëhet fjalë në këtë takim joformal: Nuk do të flitet për perspektivën evropiane, as për Procesin e Berlinit, dhe as “për t’i diktuar një zgjidhje” Prishtinës dhe Beogradit në konfliktin për çështjen e Kosovës. Se përse do bëhej fjalë më shumë, edhe kjo u bë e qartë: Siguria, luftimi i kontrabandës së armëve, terrorizmi, migracioni i pakontrolluar dhe kriminaliteti i organizuar. Këto janë interesat e përbashkët prioritare për rajonin.

Kujdes me stabilokratët

Prioriteti i stabilitetit e bën politikën për Ballkanin Perëndimor konsekuente dhe të argumentueshme në Evropën e BE-së, por ai duhet të përplotësohet politikisht. Sepse në fund stabilitetin e dëshiruar mund ta garantojë vetëm një partner i besueshëm politikisht. Dhe besueshmëria e politikës funksionon edhe në Ballkanin Perëndimor përmes organeve demokratike të kontrollit dhe politikës demokratike të legjitimuar. Kush nuk e merr seriozisht sa duhet sot shtetin ligjor, nuk ka për të qenë aq serioz edhe në politikën e jashtme. Të besosh tek stabilokratët, që vërtet zbusin valët e refugjatëve, por gërryejnë nga brenda demokracinë është dritëshkurtësi. Gabimet e bëra në rajone të tjera nuk duhet të përsëriten në Ballkanin Perëndimor! Prandaj është shumë e vlerësueshme, që megjithatë në fund të këtij samiti të Ballkanit Perëndimor dolën konkluzione politike të bashke iniciatorëve gjermano-francezë. Ato u sjellin ndër mend pjesëmarrësve ndër të tjera detyrimin “për qëndrim të patundur pro demokracisë, shtetit ligjor dhe akte të përgjegjshme shtetërore, për luftimin e korrupsionit si edhe forcimin e rolit të shoqërisë civile dhe mediave të pavarura”. Letra thuhet, se është durimmadhe. Por do të kishte qenë fatale, nëse ky sinjal nuk do të jepej. Pikërisht ndërlidhja e interesave të stabilitetit dhe një politikë evropiane e orientuar nga e ardhmja bëri që të arrihej vitin e kaluar një sukses historik në grindjen dhjetëvjeçare mes Greqisë dhe Maqedonisë së Veriut.

Efekti i këmbënguljes së Merkelit dhe Macron

E parametra të tillë duhet të jenë vijat orientuese edhe në zgjidhjen e konfliktit të Kosovës. Grindja mes Prishtinës dhe Beogradit ishte ndoshta arsyeja më urgjente për thirrjen e samitit, por edhe detyra më e vështirë e tij: Duhej të fshihej përfundimisht nga tryeza e bisedimeve ideja e korrigjimit të kufijve në kompensimin mes Kosovës dhe Serbisë, një “deal” që presidentët e të dyja vendeve me mbështetjen amerikane prej muajsh e kishin sjellë në skenë. Kjo bëri që në kryeqytetet evropiane të binin sirenat e alarmit. Sepse u thye një tabu: Zhvendosja e kufijve si pjesë e një kompensimi bilateral. E jo pa të drejtë shumë i tremben një efekti negativ në vendet fqinje, veçanërisht në Bosnje-Hercegovinë, një konstrukt i brishtë i rrezikueshëm nga thyerje të tilla tabush etnopolitike. Këmbëngulja e Merkelit dhe Macron për një dialog të udhëhequr nga BE e dha më në fund një efekt: Serbia dhe Kosova duan sërish të futen në dialog nën ndërmjetësimin e BE-së, me qëllimin e arritjes së një marrëveshjeje të zgjeruar dhe përfundimtare, që i shërben stabilitetit në rajon dhe hap rrugën drejt Evropës, gazeta shekulli.Sikur gjysma e konkluzioneve të këtij samiti të çohet seriozisht përpara, atëherë ky samit arriti shumë: Mbi bazën e interesave të përbashkëta të stabilitetit arrihet uniteti mes Gjermanisë dhe Francës në politikën për Ballkanin Perëndimor.

Ky duet i fuqishëm evropian sjell kështu një dinamikë të fuqishme në proceset e ngecura apo të orientuara gabim në rajon, sidomos në marrëdhënien mes Kosovës dhe Serbisë. E rëndësishme është që ky impuls dhe presion të mbahet gjallë nga Berlini dhe Parisi. Ndryshe ato do të bëheshin shpejt pluhur diku mes Beogradit e Prishtinës.

(Kosova Sot)