Si po ndikon Rusia në Serbi, Bosnjë e Hercegovinë e Mal të Zi përmes politikanëve, Kishës Ortodokse e mediave
Instituti Holandez i Marrëdhënieve Ndërkombëtare Clingendael ka publikuar një hulumtim mbi mënyrën se si Rusia ndikon në tri nga gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor.
Ky raport i Clingendael eksploron rolin e Federatës Ruse në Serbi, Mal të Zi dhe Bosnje-Hercegovinë. Ai shqyrton objektivat e Rusisë në marrëdhëniet e saj me të tre vendet, si dhe burimet e ndryshme të ndikimit që Kremlini ka në secilin prej tre vendeve. Raporti e vendos këtë analizë brenda rrethanave të ndryshuara gjeopolitike që rezultojnë nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia.
Objektivat kryesore të Rusisë për Ballkanin Perëndimor janë të trefishta. Së pari, Kremlini kërkon të projektojë statusin e fuqisë së madhe globalisht. Së dyti, ai synon të pengojë integrimin euroatlantik të rajonit duke avokuar kundër integrimit në NATO dhe BE dhe duke ngritur paqëndrueshmëri. Së treti, Kremlini përdor Ballkanin, veçanërisht shtetësinë e Kosovës, si një argument për agjendën e tij të politikës së jashtme diku tjetër, veçanërisht kur bëhet fjalë për mbrojtjen e dominimit të perceptuar mbi atë të afërt.
Në vend që të ndërtojë një marrëdhënie të qëndrueshme, gjithëpërfshirëse dhe kuptimplote me Serbinë, Bosnjë dhe Hercegovinën (BiH) dhe Malin e Zi, Rusia në vend të kësaj ndjek një qasje oportuniste në varësi të pikave hyrëse të fragmentuara për ndikim në secilin vend. Kremlini shfaq ambicie të moderuara për ndërtimin e marrëdhënieve pozitive me të tre vendet, gjë që reflektohet edhe në instrumentet që përdor për të ndikuar në rajon. Ajo ushqen kontakte dhe influencon përmes një game të gjerë politikanësh individualë, Kishës Ortodokse, medias dhe grupeve të përfaqësuara keqdashëse, duke përdorur lidhjet energjetike, si dhe tensionet lokale dhe kujtesën historike. Moska e ndjek këtë qasje qëllimisht dhe ka rezultuar relativisht e suksesshme.
Në nivelin politik, ndikimi i Rusisë shtrihet veçanërisht tek politikanët (pro-)serbë, të cilët shpesh përdorin narrativa të ngjashme dhe përdorin Rusinë si një mbështetës të jashtëm për të promovuar idetë e tyre. Në veçanti, pozicioni i saj për Kosovën, mbështetja ruse për liderin e Republika Srpska, Milorad Dodik dhe lidhjet e saj me Kishën Ortodokse mbeten pika të rëndësishme hyrëse për ndikimin politik të Rusisë në rajon në përgjithësi. Nga tre vendet, pikat hyrëse për ndikimin rus janë më të përhapura në Serbi, e ndjekur nga Bosnja dhe Hercegovina.
Ekonomikisht, ndikimi i Rusisë është tejkaluar ndjeshëm nga ai i BE-së, veçanërisht në aspektin tregtar. Ndikimi i gjerë i Rusisë në sektorët energjetikë të BiH dhe Serbisë, megjithatë, jep një levë të konsiderueshme politike, edhe nëse investimet e saj shpesh rezultojnë të pashmangshme ekonomikisht.
Kur bëhet fjalë për ndikimin ushtarak, Rusia kërkon të ruajë bashkëpunimin e saj ushtarak me partnerin e saj kryesor, Serbinë, duke mbështetur gjithashtu militarizimin e Republikës Srpska. Beogradi është i kënaqur me shkallën aktuale të bashkëpunimit me Moskën, por kërkon të shmangë të bëhet baza e Rusisë në Ballkan. Në fakt, Rusia është vetëm një nga aktorët e shumtë të sigurisë në Ballkan, i lënë në hije nga NATO dhe i sfiduar nga Kina.
Ndërsa paraqitet si një partner i Serbisë dhe Republika Srpska në veçanti, Rusia përdor gjithashtu instrumente keqdashëse, të cilat shpesh janë provuar të jenë efektive në formësimin e mjedisit politik të Ballkanit Perëndimor. Në mungesë të një pranie ushtarake në rajon, Rusia mbështet figurat dhe organizatat nacionaliste të ekstremit të djathtë, të cilat në përgjithësi u ngjajnë më mirë grupeve të krimit të organizuar sesa organizatave paraushtarake, për të arritur qëllimin e saj për destabilizimin duke nxitur polarizimin dhe ndjenjat antiperëndimore.
Kremlini është ndoshta më i suksesshmi në fushën e medias dhe dezinformimit. Propaganda ruse depërton në Serbi, Mal të Zi dhe Bosnje-Hercegovinë përmes portaleve të financuara nga Rusia, mediave lokale dhe mediave sociale. Dezinformatat dhe narrativat ruse kanë depërtuar në rajon në një masë të tillë që pjesë të konsiderueshme të shoqërisë mbajnë një imazh pozitiv për Rusinë dhe udhëheqjen e saj politike.
Në të gjitha këto fusha, pushtimi rus i Ukrainës ka ndikuar në mënyrë të moderuar, por nuk e ka ndryshuar plotësisht qasjen e Rusisë ndaj Serbisë, Bosnjë-Hercegovinës dhe Malit të Zi. Ndërkohë që pushtimi ka çuar në vija më të mprehta ndarëse midis Rusisë dhe Perëndimit dhe në ulje të kapaciteteve financiare dhe diplomatike ruse. Burimet e ndikimit të Rusisë në të tre vendet kanë qenë mesatarisht të tendosura, ndër shkaqet e tjera si rezultat i hapave të parë të BiH dhe Serbisë për të diversifikuar burimet e energjisë dhe presionit perëndimor për të pakësuar lidhjet e tyre politike dhe të sigurisë me Federatën Ruse. Për momentin, kjo nuk ka ndikuar ende në aftësinë e Moskës për të vepruar si një prishëse e integrimit euroatlantik të tre vendeve./The Geopost
(Kosova Sot Online)
