Kufijtë e Ukrainës s’duhet të ndryshohen me forcë
Liderët europianë janë deklaruar kundër rishikimit me forcë të kufijve të Ukrainës – dy ditë para se të mbahet një samit SHBA-Rusi për Ukrainën në Alaskë, transmeton gazeta “Kosova Sot Online”.
Në një deklaratë, liderët europianë thanë se “populli i Ukrainës duhet ta ketë lirinë të vendosë për të ardhmen e tij”.
Shtohej se parimet e “integritetit territorial” duhet të respektohen dhe “kufijtë ndërkombëtarë nuk duhet të ndryshohen me forcë”, shkruan BBC.
Deklarata u nënshkrua nga 26 nga 27 liderët europianë. Mungonte nënshkrimi i liderit të Hungarisë, Viktor Orban, i cili ka ruajtur marrëdhënie miqësore me Rusinë dhe ka tentuar në mënyrë të përsëritur ta bllokojë mbështetjen e Bashkimit Europian për Ukrainën.
Deklarata theksonte shqetësimin e ndjerë nga europianët për veprimet e Moskës në Ukrainë, të cilat shumë vende – veçanërisht ato që kufizohen me Rusinë ose ato ku kujtesa e okupimit sovjetik ende qëndron – besojnë se mund të paraqesin një kërcënim të drejtpërdrejtë në të ardhmen e afërt.
Në vitet e fundit, Suedia dhe Finlanda janë bashkuar me NATO-n, vendet baltike kanë rivendosur shërbimin e detyrueshëm ushtarak dhe Polonia ka ndarë miliarda për ta ndërtuar një barrierë përgjatë kufirit të saj me Rusinë.
Vendet europiane kanë një histori të gjatë të ndryshimit të kufijve nga luftëra të përgjakshme dhe janë jashtëzakonisht të shqetësuara nga mundësia që SHBA-ja ta lejojë ndodhinë e kësaj gjëje në Ukrainë. Një njohje ligjore e sovranitetit të Rusisë mbi territoret që ajo i ka pushtuar me forcë është e papranueshme për BE-në.
Presidenti amerikan Donald Trump ka këmbëngulur se çdo marrëveshje paqeje do të përfshinte “ndonjë shkëmbim territoresh” dhe mund të lejonte që Rusia ta merrte të gjithë rajonin e Donbasit në lindje të Ukrainës dhe ta mbante Krimenë. Në këmbim, ajo do të hiqte dorë nga rajonet Kherson dhe Zaporizhzhia, të cilat i mban pjesërisht të pushtuara.
Javën e kaluar, duke pranuar se një pjesë e territorit ukrainas mund të përfundojë de facto nën kontrollin e Rusisë, shefi i NATO-s, Mark Rutte, theksoi se kjo nuk duhet të njihet zyrtarisht.
Njohja zyrtare do të kërkonte një ndryshim të kushtetutës së Ukrainës që duhet të miratohet nga një referendum kombëtar, i cili nga ana tjetër duhet të autorizohet nga parlamenti ukrainas. Kjo do të ishte një pengesë e konsiderueshme për presidentin Volodymyr Zelensky dhe mund të çonte në fundin e qeverisë së tij.
Kjo është arsyeja pse aktualisht “askush nuk po flet për njohje ndërkombëtare zyrtare”, tha analisti Mark Galeotti për programin Today të BBC-së.
“Ne do të pohojmë se për momentin Rusia e kontrollon pothuajse 20% të Ukrainës, por kufijtë ndërkombëtarë mbeten siç janë”, tha prof. Galeotti, duke shtuar se Zelensky mund ta pranojë kontrollin de facto pa ndryshuar kushtetutën.
Në deklaratën e tyre, liderët europianë thanë se “lufta e agresionit e Rusisë kundër Ukrainës ka pasoja më të gjera për sigurinë europiane dhe ndërkombëtare” dhe theksuan nevojën për një “paqë të drejtë dhe të qëndrueshme”.
Ata gjithashtu thanë se Ukraina duhet të jetë e aftë të “mbrohet në mënyrë efektive” dhe u zotuan ta vazhdojnë mbështetjen ushtarake për Kyivin, i cili “po ushtron të drejtën e tij të lindur për vetëmbrojtje”.
“Bashkimi Europian nënvizon të drejtën e Ukrainës për ta zgjedhur fatin e vet dhe do të vazhdojë ta mbështesë Ukrainën në rrugën e saj drejt anëtarësimit në BE”, përfundoi deklarata.
Duke dëmtuar unitetin e dukshëm të deklaratës ishte një shënim me germa më të vogla në fund të faqes që theksonte se “Hungaria nuk bashkohet me këtë deklaratë”.
Në një postim në rrjetet sociale, lideri i saj, Viktor Orban, tha se ka vendosur të mos e mbështeste deklaratën pasi ajo përpiqej të vendoste kushte për një takim në të cilin BE-ja nuk e ka ftuar dhe paralajmëroi liderët e tjerë të mos fillonin “të jepnin udhëzime nga pankina”.
Ai gjithashtu i bëri thirrje BE-së ta organizojë samitin e vet me Rusinë – megjithëse liderët e BE-së kanë shmangur bisedat e drejtpërdrejta me Moskën që nga fillimi i pushtimit të Ukrainës në shkurt 2022.
Të hënën, Trump zbuloi se ka kërkuar këshilla nga Orbani për gjasat e fitores së Ukrainës ndaj Rusisë në fushën e betejës. “Ai më shikoi sikur, ‘Çfarë pyetje budallaqe’”, tha Trump, duke sugjeruar se Orban mendonte se Rusia do ta vazhdonte luftën deri sa ta mposhtte kundërshtarin e saj.
Trump dhe homologu i tij rus, Vladimir Putin, pritet të takohen në Alaskë të premten.
Para kësaj, liderët e BE-së pritet të zhvillojnë bisedime me Trumpin të mërkurën. Kryeministri britanik, Keir Starmer, do t’i bashkohet gjithashtu thirrjes dhe tha të hënën se paqja duhet të “ndërtohet me Ukrainën, jo t’i imponohet asaj”.
Ata do të shpresojnë ta vendosin sigurinë e kontinentit europian dhe interesat e Ukrainës në qendër të vëmendjes së tij – në një kohë kur po shtohet shqetësimi se paqja e imponuar mbi Ukrainën mund të përfundojë duke mos qenë as “e drejtë” dhe as “e qëndrueshme”.
(Kosova Sot Online)
