Gabimi i Macronit, humbje për Evropën
Shkruan: Dominique Moisi
Revolta e Xhaketave të verdha është nxitur pjesërisht nga gabimet e Macron-it
Për të mirë ose për të keq, Macron vazhdon të jetë mburoja më e mirë e demokracisë evropiane kundër valës së nacionalizmit populist
A janë protestat e Xhaketave të Verdha në Francë aq me pasoja sikur tubimet masive të majit të vitit 1968? Është shumë shpejt për ta thënë këtë. Revolta e ka detyruar presidentin francez Emmanuel Macron të bëjë lëshime të rëndësishme dhe të kushtueshme, por vështirë se ky është një Revolucion i ri Francez. Megjithëse disa demonstrues në mënyrë të qartë duan të imitojnë të "bëmat" e paraardhësve të tyre kundër monarkut të tyre (të zgjedhur), ne nuk jemi në korrik të vitit 1789.
Rritja e propozuar e taksës së karburantit
Kryengritja e majit të vitit 1968, që ia vlen të kujtojmë, ishte nxitur kryesisht nga një brez i mërzitur i studentëve që jetonin në kulmin e prosperitetit francez të pasluftës. Edhe pse ekonomia ishte në punësim të plotë, ata u rebeluan kundër 'status quo'-s në emër të utopive të dyshimta të frymëzuara nga Kuba e Fidel Castros dhe Kina e Maos. Ata u bashkuan me sindikata të mirë-organizuara që ndihmuan lëvizjen të arrijë një masë kritike, të paktën përkohësisht. Dallimi në mes të asaj kohe dhe tani është se ata që dalin në rrugë për të protestuar kundër rritjes së propozuar të taksës së karburantit nga Macron, nuk janë të animuar nga utopia, por nga dëshpërimi. Në këtë kuptim, kryengritja e Xhaketave të verdha nuk është ndryshe nga një Brexit francez, në atë që përbën një akt të xhiruar në këmbë. Ndërsa britanikët u drejtuan në kutinë e votimit, francezët kanë miratuar një përzierje të barrikadave, marshimeve dhe hedhjes së gurëve. Në secilin rast, të gjithë duket se humbasin. Ashtu sikur që largimi i Britanisë së Madhe nga Bashkimi Evropian do të largojë të dyja palët midis tyre, trazirat e brendshme të Francës mund të ulin integrimin evropian. Sipas Macronit, Franca duhej ta mbante gjallë flamurin e demokracisë liberale në një botë të errësuar nga Amerika e Donald Trumpit, Hungaria e Viktor Orbanit dhe Italia e Matteo Salvinit. Me rënien e udhëheqjes së kancelares gjermane Angela Merkel, Franca dukej si një ishull shprese në një det të dëshpërimit perëndimor. Kjo nuk është e qartë. Ekziston një ndjenjë në mbulimin mediatik britanik dhe amerikan të Xhaketave të Verdha posedon një shkallë të "schadenfreude" (kënaqësisë në momentet e pakënaqësisë së partnerit. Kombi krenar me udhëheqësin arrogant është rrëzuar një kunj; rezulton se francezët nuk ndryshojnë nga askush tjetër. Reformat e Macron-it Revolta e Xhaketave të verdha është nxitur pjesërisht nga gabimet e Macron-it. Në ndjekjen e reformave radikale por të domosdoshme, ai ka llogaritur rritjen më të fortë ekonomike për ta justifikuar atë. Por, rritja nuk është materializuar dhe kjo e bën taksën e karburantit të motivuar ekologjikisht të pamundur për udhëtarët francezë të mesëm dhe të ulët. Duke bërë gjërat edhe më keq, Macron filloi agjendën e tij të reformës duke ulur taksën e pasurisë në Francë, një lëvizje që ia solli atij epitetin "presidenti i të pasurve". Megjithatë, për shkak se Macron kishte izoluar veten nga "corps intermédiaires" të vendit - duke përfshirë kryetarët e qyteteve dhe sindikatat - u desh shumë kohë për të parë se zemërimi në krahinat e Francës, në qytetet e vogla dhe zonat rurale i afrohej pikës së vlimit. Duke rrethuar veten me një gjykatë të teknokratëve të rinj të ndritshëm, Macron humbi kontaktin me atë që ai e quan "populli i tij". Ky është një problem i gjatë i meritokracisë franceze. Kur po jepja mësim në Shkollën Kombëtare të Administratës në vitet 1980, pashë "pak të lumtur" që kishin kaluar provimet shumë të vështira të hyrjes në shkollë duke u shpërblyer më pas me makina dhe shoferët e tyre personalë. Imagjinoni marrjen e këtij trajtimi si një praktikant 20-vjeçar në një nga Prefekturat e Francës. Nuk është çudi që ata veprojnë sikur shteti është në shërbim të tyre, e jo anasjelltas. Personaliteti i Macronit mund të ketë qenë gjithashtu një faktor vendimtar në këtë krizë të parë të madhe të presidencës së tij. Macron është një person jashtëzakonisht inteligjent, energjik dhe i guximshëm, por duket se i mungon pjekuria dhe përulësia që vijnë me moshën. Ai ishte aq i etur për t'i rivendosur presidencës franceze dinjitetin që kishte humbur nën dy paraardhësit e tij - Nicolas Sarkozy dhe François Hollande - sa që ai shkoi shumë larg në drejtim të kundërt.
Mësimi nga gabimet
Nëse doni t'i bëni përshtypje presidentit rus Vladimir Putin apo personaliteteve të tjera të huaja, pritja e tyre në një mjedis të tillë magjistar si Versaja, me siguri se do të jetë efikase. Por, mishërimi me historinë monarkike të vendit mund të jetë i rrezikshëm. Shumë nga ata që votuan për Macronin mund të kenë shpresuar për një Bonaparte të shekullit XXI. Por, tani ata me gjasë më shumë mendojnë rreth Louis-it XVI, mbretin që pagoi me jetë për gabimet e paraardhësve të tij. A mundet Macron të mësojë nga gabimet e tij dhe të rifitojë besimin e votuesve francezë që janë ndier të nënshtruar nga ai? Nuk do të jetë e lehtë, por nuk është e pamundur. Sidoqoftë, nuk duhet të hiqet dorë para kohe nga një politikan i një vizioni dhe ambicieje të tillë. Në vend që të gëzohen në një përpjekje të një udhëheqësi të guximshëm, ata që ende besojnë në demokraci duhet të mendojnë për atë që do të nënkuptonte dështimi i Macronit. E tanishmja e Italisë do të bëhej e ardhmja e Francës dhe populistët që do të vinin në pushtet në Paris ndoshta do t'i jeënin fund të gjithë projektit evropian. Ky nuk është një rezultat që dikush duhet të dëshirojë. Për të mirë ose për të keq, Macron vazhdon të jetë mburoja më e mirë e demokracisë evropiane kundër valës së nacionalizmit populist.
(Kosova Sot)
