Shumica e heshtur e revolucionit digjital

Shumica dërrmuese e kompanive po luftojnë për të vazhduar me ndryshimet teknologjike

Një transformim i qëndrueshëm teknologjik kërkon përfitime gjerësisht të përbashkëta, që do të thotë se ofrimi i ndihmës ndaj të ngathëtëve që të përshtaten është po aq i rëndësishëm sa mundësimi i novatorëve të lulëzojnë. Zërat e të penguarve duhet të dëgjohen

Statistikat mund të përmbajnë të vërteta brutale. Neve na thuhet vazhdimisht se risitë po ndodhin më shpejt se kurrë, por të dhënat që dalin nga i ashtuquajturi Revolucioni i katërt industrial sugjerojnë se ai mund të jetë çdo gjë tjetër, veçse revolucionar. Midis ekonomive të përparuara, rritja e produktivitetit është më i ngadalti tash e 50 vjet. Ky "paradoks i produktiviteti" shpesh i atribuohet problemeve të matjes ose vonesave pas miratimit të teknologjive shkatërruese. Por një tjetër shpjegim i mundshëm është se debatet publike rreth tendencave teknologjike kanë tendencë të dominohen nga kompanitë dhe sipërmarrësit që i formojnë ato. Zërat e shumicës dërrmuese të kompanive që po luftojnë për të vazhduar me ndryshimet teknologjike (ose duke iu kundërvënë në mënyrë aktive) po mbesin të padëgjuara. Pranimi i kësaj perspektivë të një përfaqësimi jo adekuat, është thelbësore për të kuptuar pse revolucioni digjital nuk po shfaqet në të dhënat dhe pse mund të mbetet akoma prapa.

Thashethemet bëhen rregull

Ta themi thjesht, fjalimi shushuritës tenton të mbështetet në përgjithësimet e njëanshme. Përkundër të gjithë imagjinatës publike, inteligjenca artificiale (AI), të mësuarit e makinerive, “Big Data” dhe robotët humanoidë bien brenda përgjegjësisë së vetëm një numri të firmave. Vëmendja që marrin këto teknologji është jashtëzakonisht joproporcionale me shkallën e zhvillimit dhe adoptimit të tyre. Siç tha Dan Ariely i Universitetit Duke në vitin 2013, "Të dhënat e mëdha janë si seksi adoleshent: të gjithë flasin për këtë, askush nuk e di se si ta bëjë këtë, të gjithë mendojnë se të gjithë e bëjnë këtë, kështu që gjithkush pretendon se po e bëjnë këtë". Dinamika është e lehtë të dallosh. Gazetarët ndjekin tregime sfiduese. Investitorët kërkojnë fitime tërheqëse. Konsumatorët përpiqen të parashikojnë modën e ardhshme teknologjike. Rrjetet sociale, mediet globale dhe konferencat ndërkombëtare përforcojnë zërat e pengesave që kanë interes për të rritur perspektivat e tyre. Thashethemet bëhen rregull.

Merrni parasysh raportin e fundit vjetor të Forumit Ekonomik Botëror (WEF) mbi tendencat në zhvillim të tregut të punës, i cili bazohet në një studim të korporatave të mëdha dhe shumëkombëshe. Ai pretendon se deri në vitin 2022, një rritje e konsiderueshme e investimeve në mësimin e makinës, analitika e të dhënave, materialet e reja dhe informatika kuantike do të rrisë kërkesën për shkencëtarët e të dhënave, specialistët e AI dhe inxhinierët e robotikës, në dëm të profesioneve ekzistuese.

Problemi është se kampioni i popullsisë së WEF-së nuk është përfaqësues i ekonomisë reale. Në vendet e OECD-së, firmat që punësojnë më shumë se 250 punëtorë përbëjnë vetëm 7% të të gjitha firmave aktive dhe punësojnë më pak se 40% të fuqisë punëtore. Dhe ndërsa autorët e raportit e pranojnë këtë paragjykim, përfundimet e tyre ende përbëjnë përgjithësime të rrezikshme. Punët e tyre në të ardhmen nuk kanë të bëjnë fare me nevojat e menjëhershme të punësimit të shumicës dërrmuese të ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme që ende veprojnë brenda kuadrit të Revolucionit të Tretë Industrial.

Ngjashëm, një studim i OECD-së konstaton se hendeku i produktivitetit të punës ndërmjet firmave në kufirin teknologjik dhe të gjitha firmat e tjera është zgjeruar gjerësisht gjatë dekadës së fundit. Shumë prej teknologjive të përparuara që dëgjojnë aq shumë në media mbeten të pashfrytëzuara nga një pjesë jo e vogël e kompanive, gjë që sugjeron që ne kemi një pritje të gjatë përpara se edhe risitë më revolucionare të fillojnë të nxisin GDP-në.

Revolucioni i katërt industrial

Është thënë se teknologjitë me qëllim të përgjithshëm si energjia elektrike dhe kompjuteri personal tentojnë të rrisin produktivitetin jo menjëherë, por rreth 25 vjet pas fillimit të tyre. Megjithatë, 32 vjet pasi që ekonomisti i çmimit Nobel, Robert Solow, vuri në dukje se "Ju mund të shihni moshën kompjuterike kudo, por në statistikat e produktivitetit", dhe ende nuk e shohim moshën kompjuterike në statistikat e produktivitetit. Pse AI duhet të jetë ndryshe nga PC në këtë drejtim?

Injorimi i perspektivës së vonesave teknologjike mund të ketë implikime të gjera politike, veçanërisht nëse ‘techno-boosterizmi’ (ose alarmizmi) tërheqin vëmendjen nga problemet e ngutshme me të cilat përballen sistemet arsimore dhe tregjet e punës në këtu dhe tani. Nëse qeveritë fillojnë të caktojnë më shumë burime për të trajnuar elitën profesionale të lartë të nesërme, ata mund të nxisin edhe më shumë pabarazi më të thellë sot. Natyrisht, cinikët mund të shkarkojnë "humbësit" si të pakët për të shtuar në debate mbi teknologjinë: në rastin më të mirë, ata do të mbushin rolet e krijuara për ta nga pararoja digjitale; në rastin më të keq, ata do të largohen nga tregu i punës krejtësisht. Por vlen të kujtohet se firmat më të vogla, edhe pse përballen me skuadrat ekonomike, ende kanë fuqinë politike për të nxitur rregullimin më të rreptë të teknologjive të reja që kërcënojnë ekzistencën e tyre.

Një gjigant global si Uber e di shumë mirë këtë gjë. Përgjatë viteve, ai ka hasur në rezistencë të fortë nga grupet e vogla të taksistëve të mirë organizuar, të cilët kurrë nuk u ftuan në tubimet e elitës globale për të menduar virtytet e ekonomisë së platformës. Në të njëjtën mënyrë, "pasuesit e mbetur" në të gjithë ekonomitë e përparuara të botës tani po ushtrojnë hakmarrjen e tyre duke sjellë në pushtet partitë kundër tregtisë, partitë dhe politikanët populistë. Për të shmangur një reagim edhe më të keq, dhe për të zhvilluar një vlerësim më të mirë të asaj që Revolucioni i katërt industrial në të vërtetë përfshin, duhet të kuptojmë se ku qëndrojnë të gjitha firmat - jo vetëm ato në krye - në lidhje me ndërprerjet e sotme. Një transformim i qëndrueshëm teknologjik kërkon përfitime gjerësisht të përbashkëta, që do të thotë se ofrimi i ndihmës ndaj të ngathëtëve që të përshtaten është po aq i rëndësishëm sa mundësimi i novatorëve të lulëzojnë. Zërat e të penguarve duhet të dëgjohen.

(Edoardo Campanella është bashkëpunëtor i Qendrës së qeverisjes të Universitetit të Madridit)

Ky shkrim është shkruar ekskluzivisht për PROJECT SYNDICATE, pjesë e së cilës është gazeta “Kosova Sot”

(Kosova Sot)