Pse Hëna ka dy fytyra?

Një përplasje e lashtë midis Hënës dhe një planeti xhuxh ka lënë gjysmën e anës së jashtme të sipërfaqes së saj me shumë kratere, thonë shkencëtarët.

Hulumtimet e reja sugjerojnë se një përplasje mes satelitit tonë të vetëm natyror dhe një objekti 'pak më të vogël' se një planet xhuxh në fazat e hershme të Sistemit diellor është shpjegimi më i mirë.

Dallimi midis Tokës që ballafaqohet pranë anës së dukshme Hënës dhe anës ‘së errët të saj’, është debatuar mes shkencëtarëve qe nga epoka e Apollo-s.

Më parë, shkencëtarët kishin sugjeruar se Toka kishte dy hëna miliarda vjet më parë që u bashkuan - duke krijuar sipërfaqen e pabarabartë të saj që duket sot.

Matjet e bëra nga misioni Gravity Recovery dhe Laboratori i Brendshëm (GRAIL) në 2012 u dhanë shkencëtarëve më shumë informacion rreth strukturës së Hënës.

Këto përfshinin se si ‘ana e errët’ e Hënës ka një kore më të trashë se pjesa e dukshme dhe përfshin një shtresë shtesë të materialit, ndërsa ana e dukshme me Tokën ka një kore më të hollë dhe më të zbutur.

"Të dhënat e detajuara të gravitetit të marra nga GRAIL kanë dhënë një pasqyrë të re mbi strukturën e kores së Hënës nën sipërfaqe", tha Meng Hua Zhu, një bashkautor i studimit.

Hua Zhu dhe ekipi i tij zhvilluan 360 simulime kompjuterike të skenarëve të ndryshëm që patën impakt me Hënën mund të rezultojnë në koren e saj të sotme.

Ata gjetën se zgjidhja më e mirë është një trup i madh, rreth 780 kilometra në diametër, duke arritur në anën e dukshme të Hënës me shpejtësi prej 22,500 kilometra në orë.

Modeli tregon se impakti do të kishte hedhur sasi të mëdha të materialit që do të binte përsëri mbi sipërfaqen e Hënës, duke varrosur koren në anën tjetër të satelitit me mbeturina prej 5 deri 10 kilometra.

Modeli gjithashtu ofron një shpjegim të mirë për dallimet e pashpjegueshme në izotopet e elementeve të kaliumit, fosforit dhe elementeve të rralla në Tokë, si tungsten-182 midis sipërfaqeve të Tokës dhe Hënës.

Shkencëtarët shpresojnë të plotësojnë modelet e tyre me të dhëna nga misionet e Hënës, përfshirë Chang'e-4 të Kinës.

Analiza e të dhënave nga misioni kinez zbuloi substanca nga brendësia e Hënës në sipërfaqen e kraterit ku u ndoq hetimi.

Kjo siguron dëshmi të mëtejshme se një përplasje e madhe ndodhi të paktën 3.9 miliardë vjet më parë.

Ndryshe, ‘ana e errët’ e Hënës u vëzhgua për herë të parë në vitin 1959 nga sonda sovjetike Luna 3. Në vitin 1968, astronautët e anijes Apollo 8 ishin njerëzit e parë që panë nga afër ‘anën e errët’ të Hënës ndërsa orbitonin satelitin tonë të vetëm natyror.

Qe atëherë, disa misione nga NASA dhe agjenci të tjera hapësinore kanë bërë fotografi të ‘anës së errët’ të Hënës. Kjo përfshin edhe anijen kozmike të NASA-s, e cila bëri xhirime nga një distancë prej 49 milionë kilometra në 2008.

Ky rajon relativisht i pashkelur është ‘malor dhe i thyer’, duke bërë një ulje të suksesshme shumë më të vështirë për t’u arritur.

Misioni Chang'e-4 i Kinës ishte i pari që preku “anën e errët” të Hënës në janar 2019.

(Kosova Sot Online)