Lexoni edhe:
Driloni i del krah Gjestit: Këtu histori shkruajnë vetëm kampionat
Ç’mund të ndodhë me trupin e njeriut nëse qëndron në hapësirë për disa muaj?
Koha e zgjatur në hapësirë është e dëmshme për shëndetin, që do të thotë se astronautët që kthehen zakonisht kanë një sërë sfidash unike për të kapërcyer pas kthimit të tyre në Tokë, transmeton gazeta “Kosova Sot Online”.
Tema e udhëtimit ndëryjor po del sërish në plan të parë ndërsa afrohet kthimi (shpresues) i astronautëve të bllokuar Barry ‘Butch’ Wilmore dhe Sunita ‘Suni’ Williams. Astronautët tani kanë kaluar më shumë se 270 ditë – rreth nëntë muaj – të bllokuar në hapësirë. Butch, 62 vjeç dhe Suni, 59 vjeç, ishin planifikuar të qëndronin në hapësirë vetëm për rreth tetë ditë në udhëtimin e parë të drejtuar nga Boeing Starliner më 4 qershor 2024.
Megjithatë, gjërat nuk shkuan saktësisht sipas planit dhe astronautët shpresojnë të kthehen nga hapësira sa më shpejt të jetë e mundur.
Çfarë i bën trupit qëndrimi në hapësirë?
Koha më e gjatë që një njeri ka kaluar ndonjëherë në hapësirë ishte 437 ditë, me rekordin e mbajtur nga kozmonauti rus Valeri Polyakov, ndërsa rekordi amerikan i përket astronautit Frank Rubio, i cili u kthye në Tokë pas 371 ditësh midis 2022 dhe 2023. Kur Polyakov dhe Rubio arritën të kthehen në planetin tonë, të dy vunë re ndryshime të rëndësishme në trupat e tyre.
Një tjetër rast i dukshëm ishte ai i astronautes amerikane Heidemarie Stefanyshyn-Piper, e cila i ra të fikët gjatë një ceremonie kthimi në shtëpi në vitin 2006.
Pra, pse po ndodh kjo? Epo, përgjigja qëndron në rëndësinë e gravitetit.
Një nga ndryshimet më të mëdha që astronautët e kthyer do të vënë re është humbja e masës muskulore, me BBC që raporton se misionet hapësinore që zgjasin më shumë se gjashtë muaj mund t’i bëjnë astronautët të humbasin deri në 30% të masës së tyre të muskujve dhe kockave.
Pa gravitetin, astronautët nuk kanë nevojë të përdorin muskujt e tyre për aktivitete të tilla si ecja, qëndrimi ose ngritja e objekteve të rënda, duke rezultuar në atrofi në trupat e tyre. NASA shtoi gjithashtu se kockat që mbajnë peshë humbasin mesatarisht “1% deri në 1.5% të densitetit mineral në muaj gjatë fluturimit në hapësirë”.
Që do të thotë se nuk është çudi që një astronaut që kthehet do të ndihej i paqëndrueshëm në këmbë. Ndryshimet në trup nuk mbarojnë as këtu, me vlerësimet mjekësore të marra për astronautin e rikthyer Scott Kelly që tregojnë gjithashtu një rënie në shpejtësinë dhe saktësinë e performancës së tij njohëse, një ndryshim në bakteret e zorrëve, humbje peshe dhe dëmtim të mundshëm të ADN-së nga ekspozimi ndaj rrezatimit.
(Kosova Sot Online)
