Lexoni edhe:
Adelina Ismaili e 'kall' atmosferën në një dasëm si e ftuar speciale
SHBA përshpejton ndërtimin e reaktorit bërthamor në Hënë
Rivaliteti i superfuqive në hapësirë po hyn në një fazë të re, ku pavarësia energjetike përtej Tokës bëhet thelbësore. Shtetet e Bashkuara kanë njoftuar planet për të përfunduar deri në vitin 2030 ndërtimin e një reaktori bërthamor në Hënë, si përgjigje ndaj aktivitetit në rritje të Kinës dhe Rusisë.
Sipas mediave amerikane, administratori i përkohshëm i NASA-s, Sean Duffy, tha se reaktori do të ketë një fuqi prej 100 kW – mbi dyfishin e parashikimeve fillestare – duke garantuar energji të qëndrueshme për bazat e ardhshme hënore. Projekti është pjesë e programit ndërkombëtar Artemis, që synon rikthimin e njeriut në Hënë dhe përgatitjen e misioneve për në Mars.
Reaktori do të ndërtohet i mbyllur dhe i sigurt për të përballuar temperaturat ekstreme dhe kushtet e rënda të Hënës. Për të minimizuar rrezikun, ai do të dërgohet në gjendje të paaktivizuar. Ekspertët e konsiderojnë afatin e vitit 2030 ambicioz, por teknikisht të mundur.
Konkurrenca për prani në Hënë po intensifikohet. Kina po teston anijen Lanyue dhe, në bashkëpunim me Rusinë, planifikon një stacion kërkimor hënor deri në vitin 2035 – ndoshta me centralin e vet bërthamor.
Ndërkohë, Evropa po zhvillon projekte të avancuara, nga reaktorët e vegjël sipërfaqësorë te rrjetet e navigimit dhe komunikimit hënor, përmes programeve të ESA-s dhe partneriteteve me NASA-n.
Sipas Traktatit të Hapësirës së Jashtme, asnjë vend nuk mund të pretendojë pronësinë e Hënës, por zonat e sigurisë rreth instalimeve mund të kthehen në instrumente të ndikimit strategjik. Gara e re hapësinore nuk është më vetëm për eksplorim, por edhe për përcaktimin e rregullave dhe balancës së fuqisë në hapësirë.
Nëse planet realizohen, dekada e ardhshme mund të shënojë jo vetëm kthimin e njeriut në Hënë, por edhe ndërtimin e infrastrukturës së parë të përhershme energjetike në sipërfaqen e saj.
(Kosova Sot Online)
