A e ndihmuan shtetet arabe Izraelin?
Qielli mbi Izrael u ndriçua të shtunën mbrëma, ndërsa “Kupola e Hekurt” rrëzoi qindra raketa dhe drone të lëshuara nga Irani, transmeton gazeta “Kosova Sot Online”.
Sulmi ishte hakmarrje për sulmin vdekjeprurës të Izraelit në konsullatën e Iranit në kryeqytetin sirian Damask.
Kjo ishte hera e parë që Irani kishte kryer sulme ndaj Izraelit nga territori iranian.
Izraeli tha se rrëzoi 99% të dronëve dhe raketave që drejtoheshin drejt territorit të tij.
Duke vepruar kështu, ai mori ndihmë nga “burime jo të zakonshme”: fqinjët e saj arabë.
Siç shkruan Business Insider, Jordania, e cila ka qenë një kritike e ashpër e fushatës së Izraelit në Gaza, tha se ka “kapur” predha të lëshuara nga Irani që hynë në hapësirën e tij ajrore.
Ky vend gjithashtu dukej se hapi hapësirën ajrore ndaj aeroplanëve luftarakë izraelitë dhe amerikanë.
Samih al-Maaytah, ish-ministri i informacionit i Jordanisë, e mbrojti këtë veprim të dielën.
“Detyra e Jordanisë është të mbrojë tokat dhe qytetarët e saj”, tha ai. “Ajo që Jordania bëri dje ishte thjesht mbrojtja e hapësirës së saj ajrore”.
Jordania mund të ketë motive të ndërlikuara për të mbështetur Izraelin, thuhet në shkrimin e BI.
Siç shkroi Deutsche Welle të dielën, vendi ndan një kufi me Izraelin dhe shpesh punon me autoritetet izraelite.
Ndërkohë Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe kanë bërë thirrje publike për paqe në rajon.
Por Wall Street Journal, duke cituar zyrtarë amerikanë, tha se Irani informoi disa shtete të Gjirit për kohën dhe natyrën e sulmit që po planifikonte.
Më pas ata ia kaluan informacionin SHBA-së, aleatit kryesor ndërkombëtar të Izraelit.
“Vendet arabe në heshtje përcollën së bashku informacionet rreth planeve të sulmit të Teheranit, hapën hapësirën e tyre ajrore për aeroplanët luftarakë, ndanë informacionin e gjurmimit të radarëve ose, në disa raste, furnizuan forcat e tyre për të ndihmuar”, raportoi Journal, duke cituar burimet.
Por kjo vlerësohet se mund të rrezikojë përpjekjet saudite për të përmirësuar marrëdhëniet me Iranin.
Në mars të vitit 2023, Kina ndihmoi Arabinë Saudite dhe Iranin të rivendosnin disa lidhje diplomatike, duke ndërmjetësuar një marrëveshje për rihapjen e ambasadave në kryeqytetet e tyre përkatëse.
Përgjigja zbulon se kundërshtimi ndaj agresionit iranian mbetet një faktor kyç në formësimin e aleancave në ndryshim të rajonit, pavarësisht nga zemërimi në rritje për sulmet e Izraelit në Gaza.
E Arabia Saudite është ende e interesuar për të normalizuar marrëdhëniet diplomatike me Izraelin.
Një arsye, raportoi The New York Times, është se shpreson për një garanci sigurie të SHBA-së në rast se sulmohet ndonjëherë nga Irani.
Yasmine Farouk, një studiuese jorezidente në “Carnegie Endowment for International Peace”, i tha Times se shumë shtete arabe e kishin zili suksesin e sistemit të mbrojtjes “Iron Dome” të Izraelit, i cili u ndërtua me mbështetjen e SHBA-së.
“Ajo që vendet perëndimore nën udhëheqjen e SHBA-së kanë bërë për të mbrojtur Izraelin dje është pikërisht ajo që Arabia Saudite dëshiron për vete”, tha Farouk.
Ndryshe, frika e vendeve arabe për agresionin iranian ishte një faktor kyç që mbështeti Marrëveshjet e Abrahamit – marrëveshja për normalizimin e marrëdhënieve diplomatike midis Izraelit dhe disa shteteve arabe e ndërmjetësuar nga administrata e Donald Trump.
Marrëveshja, për të cilën ranë dakord Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Bahreini në rajonin e Gjirit, la mënjanë çështjen e shtetësisë palestineze që ka ndarë prej kohësh Izraelin dhe fqinjët e tij dhe premtoi mbështetjen e shtuar të SHBA-së për vendet arabe kundër sulmeve të mundshme iraniane.
Por sulmet terroriste të 7 tetorit, të cilat vranë rreth 1200 izraelitë, e ndaluan papritur këtë proces.
Jordania dhe Arabia Saudite kanë qenë ndër zërat kryesorë që dënojnë fushatën e mëvonshme të Izraelit në Gaza, ku janë vrarë më shumë se 33,000 njerëz.
Megjithatë, sipas raporteve të ndryshme, Arabia Saudite dhe shtetet e tjera arabe janë të gatshme të vazhdojnë diskutimet me Izraelin pasi të jenë “zbutur” luftimet në Gaza.
Giorgio Cafiero, CEO i “Gulf State Analytics”, ka thënë për Business Insider se mund të jetë e rrezikshme që shtetet arabe të shihen duke ndihmuar Izraelin.
“Tani ka shumë zemërim ndaj Jordanisë nga ana e shumë njerëzve në botën më të gjerë arabo-islamike që shohin Amanin duke i shërbyer Izraelit dhe interesave të SHBA-së më shumë se gjashtë muaj pas fushatës së Izraelit në Gaza, të cilën qeveritë arabe si ajo e Jordanisë e kanë kundërshtuar vetëm në retorikë, jo me veprime konkrete”, tha ai.
Andaj, ndërsa konflikti midis Izraelit dhe Iranit intensifikohet, shtetet arabe përballen me një zgjedhje të vështirë midis prioriteteve të tyre të sigurisë dhe adresimit të zemërimit publik mbi Gazën.
Arabia Saudite ka thënë se normalizimi me Izraelin duhet të përfshijë një rrugë realiste drejt shtetësisë palestineze. Kjo kërkesë nuk ka gjasa të përmbushet nga qeveria aktuale e Izraelit.
(Kosova Sot Online)
