Pse sulmoi Rusia-Ukrainën 3 vjet më parë?
Pse vendosi Federata Ruse të pushtonte Ukrainën? Ka disa arsye kryesore, transmeton gazeta “Kosova Sot Online”.
Gjeopolitika dhe siguria
E para është sigurisht më interesante për publikun global, dhe polemika më e madhe është rreth saj, lufta gjeopolitike midis Rusisë dhe Perëndimit kolektiv. Arsyeja kryesore në këtë aspekt është këmbëngulja për neutralitetin ushtarak të Ukrainës, si dhe për të parandaluar që Ukraina të bëhet pjesë e botës perëndimore duke u anëtarësuar në BE.
Edhe pse BE-ja nuk u përmend kurrë si arsye, pikërisht për shkak të negociatave me BE-në filloi Maidan dhe gjithçka tjetër. Aspekti i dytë lidhet me këtë, dhe ai është siguria dhe mbrojtja. Domethënë, pasi Rusia historikisht është sulmuar nga Perëndimi pikërisht përmes Ukrainës, kjo zonë ka qenë e një rëndësie të jashtëzakonshme për sigurinë ushtarake të një vendi kaq të madh si Rusia në 200 vitet e fundit.
Konteksti socio-historik
Aspekti i tretë është historik dhe social. Djepi i kulturës ruse, si dhe ukrainas dhe bjellorusisht, është qyteti i Kievit. Gjatë shekujve, pikërisht në Ukrainë u zhvillua identiteti i Rus’tva (Rus’ki të mos ngatërrohet me rusisht), i cili është karakteristik për të tre popujt sllavë lindorë. Pjesa më e madhe e këtij identiteti u bë zyrtar gjatë Perandorisë Ruse.
Nga ana tjetër, pikërisht në Perandorinë Ruse u zhvillua një identitet zyrtar i cili, megjithëse përdorte elementë që ishin zhvilluar ekskluzivisht në territorin e Ukrainës, në fakt shpeshherë mbyste të gjithë diversitetin dhe nuk lejonte të zhvillohen identitete të tjera. Për shkak të kësaj, deri në vitin 2013, Ukraina ishte, përafërsisht, një vend me “identitet të dyfishtë”.
Pas vitit 2013, Ukraina, mund të thuhet, filloi një proces të unifikimit të identitetit të saj, ose më mirë, në ndërtimin e një identiteti unik – ukrainas. Kremlini e ndjeu se po e humbiste këtë betejë, domethënë se Ukraina po i “rrëshqitej nga duart” në mënyrë të pakthyeshme.
Popullsia
Kësaj mund t’i shtohet një aspekt tjetër, ai është popullsia sllave. Rusia, ngjashëm me vendet perëndimore, po lufton me lindjet, apo rritjen e popullsisë dhe, ngjashëm me vendet perëndimore, po e humb atë betejë. Nga ana tjetër, pjesa Kaukaziane e Rusisë po rritet dhe pjesa e këtyre popujve në vend po rritet.
Gjithnjë e më shumë po hyjnë edhe punëtorë të huaj, kryesisht nga vendet e Azisë Qendrore, si dhe popullsi josllave. Ka vlerësime, të cilat, për të qenë i sinqertë, duhen marrë me kokë, se deri në vitin 2035, një e treta e popullsisë në Rusi do të jetë myslimane.
Kjo mund të ndryshojë ndjeshëm karakterin e vendit. Edhe pse Federata Ruse pak a shumë respekton popullsinë e saj myslimane dhe nuk ka konflikt të hapur ndërfetar, është evidente se në udhëheqjen politike të vendit nuk ka përfaqësues të botës islame ruse.
Anëtarët e elitës politike janë kryesisht sllavë etnikë. Me aneksimin e një pjese të Ukrainës, numri i popullsisë sllave në Rusi u rrit brenda natës. Edhe pse Rusia nuk duhet parë ekskluzivisht si një vend i rusëve etnikë, por si një vend në të cilin ka elementë të një shteti civil, si dhe elementë të një shteti-qytetërimi që ka një vazhdimësi të caktuar qytetëruese në një zonë të caktuar, Rusia duhet të ruajë karakterin e saj sllav për mbijetesën e saj.
Është pikërisht duke futur disa milionë banorë nga territori i Ukrainës që ruhet ky karakter. Përafërsisht, është shumë më e lehtë të “bësh” rusët nga ukrainasit sesa nga taxhikët. Në të ardhmen, nuk është joreale që Rusia të shkojë drejt integrimit të Bjellorusisë, kur “pellgu ukrainas të thahet”. Por kjo tani është një çështje spekulimi.
Ekonomia dhe energjia
Aspekti tjetër sigurisht që nuk duhet neglizhuar, ai është aspekti ekonomik dhe energjetik. Pikërisht këto ditë është e mundur të shihet tregtia e mineraleve dhe burimeve të Ukrainës midis presidentëve ukrainas dhe amerikanë. Po kështu, depozitat më të mëdha ekzistuese të mineraleve dhe burimeve energjetike janë në Donbas, ku po zhvillohen betejat më të mëdha. Për më tepër, nuk është rastësi që në ditët e para të pushtimit, ushtria ruse kapi NPP-në Energodar në rajonin e Zaporozhye dhe u përpoq të kapte NPP-në Yuzhnoukrainsk.
Një tjetër arsye kyçe
Megjithëse arsyet e renditura më sipër janë pak a shumë të njohura për publikun e gjerë, një nga arsyet kryesore sigurisht që nuk shpjegohet mjaftueshëm. Kjo arsye është Volodymyr Zelensky, ose më mirë presidenti Volodymyr Zelensky. Pse Kremlini do të ndihej i kërcënuar nga një president ukrainas që nuk kishte përvojë në politikë?
Kjo pyetje mund të bëhet veçanërisht kur Zelensky mposhti Poroshenkon “antirusian”, i cili linte përshtypjen se donte të fillonte një luftë me Rusinë nesër. Përkundrazi, Zelensky bëri thirrje për bashkëpunim, për marrëveshje, për pajtim me Rusinë. Pikërisht këtu qëndron problemi.
“Anti-rusi” Poroshenko
Fillimisht, duhet “zhbërë” ish-presidentin për të kuptuar arsyen. Poroshenko është një person me reputacion si oligark, pronar i kompanisë së ëmbëlsirave Roshen dhe në gjuhën e folur quhet “mbreti i çokollatës”, megjithëse kontrollon edhe shumë kompani të tjera. Së dyti, ai është një politikan karriere. Për shumë vite ai ndërtoi një karrierë politike duke mbajtur poste të ndryshme, duke përfshirë: deputet, kryetar i bankës qendrore, ministër i punëve të jashtme, ministër i zhvillimit ekonomik etj.
I zgjedhur president, ai trashëgoi luftën në Donbas. Gjatë qeverisjes së tij, u bënë lëvizje eksplicite “anti-ruse”. Përveç forcimit të justifikuar të ushtrisë, përfaqësuesit “prorusë” u persekutuan, i gjithë bashkëpunimi me Rusinë u zvogëlua rrënjësisht, shumica e elementëve kulturorë dhe gjuhësorë rusë u refuzuan nga shoqëria, ai rehabilitoi Bandera dhe UPA, rriti ndjeshëm autonominë e organizatave të kishës ukrainase, në kurriz të atyre që ishin të lidhur me Moskën, ai prezantoi shumë hapur integrimin e NATO-s në vend, etj. etj.
Zelensky jep alarmin në Kremlin
Megjithatë, Kremlini filloi në mënyrë më aktive të përgatitet për luftë pasi Poroshenko humbi zgjedhjet ndaj Zelensky në 2019. Arsyeja qëndron pikërisht tek Zelensky. Vetë Zelensky ishte më parë një aktor dhe argëtues. Ai kishte një popullaritet të madh në mesin e njerëzve dhe, ajo që është edhe më interesante, ai kishte një popullaritet të madh në Rusi.
Ai erdhi në pushtet për shkak të serialit jashtëzakonisht të popullarizuar Shërbëtori i Popullit, në të cilin ai portretizoi sistemin politik në Ukrainë në një mënyrë karikaturë. Duke qenë se sistemi politik është i ngjashëm në Rusi, është e qartë se seriali u prit mirë edhe atje. E thënë thjesht, shikuesi mesatar mund të lidhet me të. Si në Rusi ashtu edhe në Ukrainë, karriera politike ndërtohet që në moshë të re. Është shumë e vështirë të futesh në politikë nëse një person nuk e ka kaluar të gjithë sistemin.
Ai i rrëzoi të gjitha atutë nga duart e Kremlinit
Ndryshe, le të themi, SHBA apo disa vende të tjera perëndimore, ku politika ndonjëherë kthehet në një lloj showbiz, në vende si Ukraina, Rusia apo Bjellorusia kjo nuk ishte e mundur. Pikërisht këtë ka shkelur Zelensky. Si një person që nuk vinte nga sistemi politik, ai mori një “shkurtore” në postin e presidentit.
Kur u shtua se ai kishte filluar të ftonte presidentin Putin nga i njëjti nivel për bisedime, duke kërkuar një rrugëdalje paqësore nga kriza në Donbas, një alarm i kuq doli në Kremlin. E gjithë armiqësia midis qytetarëve të Ukrainës dhe qytetarëve të Rusisë që ishte krijuar nën Poroshenko thjesht “u shkri” brenda natës.
Kur erdhi në pushtet një person që ishte shumë i popullarizuar në Rusi, i cili u shtrin dorën të gjithë qytetarëve të Rusisë, një person që nuk ka “ardhjen e një aleati nazist” dhe që ka origjinë hebreje, Kremlini iu dha çdo atu.
Frika nga e pakontrollueshme
Nga ana tjetër, ekzistonte frika e një procesi politik të pakontrolluar, ose më mirë, frika se mundësia e ardhjes në pushtet të një personi që është jashtëzakonisht popullor dhe që nuk ka karrierë politike pas tij, mund të derdhej në territorin e Federatës Ruse. Në këtë drejtim, Kremlini duhej të tregonte se një politikë e tillë nuk kishte asnjë shans dhe ishte e dënuar me dështim.
Gjithashtu, jo shumë kohë më parë, shahisti më aktiv politik dhe ndoshta më i popullarizuari ndonjëherë ishte në Rusi – Garry Kasparov. Elitat politike brenda Rusisë minuan angazhimin e tij politik në atë masë sa Kasparov u detyrua përfundimisht të largohej nga vendi. Në këtë kontekst, ka shumë të ngjarë që dikush të llogariste që Presidenti Zelensky të largohej nga pozicioni i presidentit sapo Rusia të nisë një pushtim ose që ai të zbulonte të gjitha të metat dhe papërvojën e tij politike.
Përpjekje për të hequr Zelensky
Në fund të fundit, kjo është arsyeja pse Kremlini po insiston tani për zgjedhje të reja në Ukrainë, duke e konsideruar Zelensky një president të paligjshëm. Presidenti amerikan e vazhdoi këtë histori edhe me deklaratën e tij të fundit se Presidenti Zelensky është një “diktator”, pavarësisht se ai është duke negociuar me Presidentin e Federatës Ruse, i cili e ka mbajtur atë pozicion për mbi njëzet vjet (të ndërprerë nga mandati katërvjeçar i Medvedevit) dhe që ka të ngjarë të qëndrojë në atë pozicion deri në vdekjen e tij ose ndonjë grusht shteti.
E thënë thjesht, për elitat politike në Kremlin, rasti Zelensky nuk duhet të përsëritet. Për më tepër, është gjithnjë e më e dukshme se edhe presidenti amerikan po lëviz në këtë drejtim për të insistuar në largimin e presidentit ukrainas (edhe pse për arsye krejtësisht të ndryshme).
Nga ana tjetër, është e qartë se pas Zelenskit, një person i tillë nuk shihet askund në Ukrainë. Të gjithë kundërshtarët e mundshëm në Ukrainë do të jenë ose nga elita politike e lartpërmendur ose ndoshta nga ushtria. Në këtë kuptim, në zgjedhjet e reja në Ukrainë, nëse Zelensky humbet, fituesi më i madh do të ishte Kremlini, pavarësisht nga preferencat e presidentit të ri. Megjithatë, edhe pse Uashingtoni dhe Moska janë shumë hapur kundër presidentit aktual të Ukrainës.
Zelensky mbetet popullor
Vetë Zelensky nuk po shkon aq keq sipas sondazheve aktuale. Sigurisht, për arsye të ndryshme, mbështetja e tij popullore nuk është aq e lartë sa në muajt e parë të luftës, kur sigurisht ishte më e larta e mundshme, por gjithsesi është një mbështetje e madhe. Përveç kësaj, në të vërtetë nuk ka asnjë kundërshtar të vërtetë politik në horizont që ka një shans realist për të mposhtur Zelensky.
Ish-presidenti Poroshenko është kundërshtari më i mundshëm, por ai është një person i ngarkuar me skandale dhe procese të ndryshme ligjore. Aty janë edhe kryetari i bashkisë së Kievit, Vitali Klitschko, dhe gjenerali Zaluzhny u përmend për një kohë të gjatë. Klitschko ka shumë të ngjarë të mos ketë një infrastrukturë apo parti të mjaftueshme për një luftë të tillë dhe ai është shumë i preokupuar me Kievin për t’u përfshirë në një luftë të vërtetë politike me Zelensky.
Zaluzni, megjithatë, është gjithnjë e më i larguar nga mundësia për t’u bërë një kandidat rival, veçanërisht pas rasteve të reja gjyqësore që përfshijnë shumë zyrtarë të rangut të lartë në ushtri. Natyrisht, është gjithmonë e mundur që dikush i ri të shfaqet dhe të fitojë pushtet, i mbështetur nga Uashingtoni dhe/ose Moska. Dhe pikërisht kjo është arsyeja pse zgjedhjet e ardhshme presidenciale në Ukrainë do të jenë vendimtare për përcaktimin e drejtimit të ardhshëm të vendit.
(Kosova Sot Online)
