Shteti nuk mund të realizojë mënyrat e pajtimit dhe unitetin të kontradiktave shoqërore

Pasi e refuzon fenë si një botë të turpshme iluzive, Marksi kthehet kundër politikës. Për të kuptuar kritikën e tij, është përsëri e nevojshme të kthehemi në filozofinë e Hegelit.Shoqëria civile është sfera në të cilën liria individuale është thelbësore. Në shoqërinë borgjeze, njeriu përpiqet të promovojë interesin e tij dhe të krijojë marrëdhënie fruitive me të tjerët; është sfera e trafikut ekonomik midis njerëzve dhe të gjitha llojeve të organizatave të shoqërisë civile (për shembull, shoqatat sportive, shoqëritë fetare, sindikatat, etj.). Shteti, nga ana tjetër, është sfera më e lartë që pajton të gjitha këto interesa individuale në një rend politik që është realizimi i lirisë së përgjithshme; shteti duhet të kujdeset për interesin publik, i cili është më shumë dhe, mbi të gjitha, më i lartë se shuma e interesave vetjake individuale. Kështu shteti vendos një unitet thelbësor, i cili paraprinë logjikisht me parimin individualist të shoqërisë borgjeze.

Marrëdhënia midis shoqërisë borgjeze dhe shtetit nuk është aq harmonike siç mendoi Hegel; në veçanti, ai kundërshton pohimin e Hegelit se shteti do të arrinte një unitet më të lartë dhe se do të merrte parasysh interesin e publikut. Sipas këtij ligji, pronarët e pyjeve mund të rimarrin drurin e mbledhur dhe gjithashtu të kërkojnë kompensim për fitimet e humbura në formën e një gjobë. Kjo u përcaktua dhe u mblodh nga mbikëqyrësit që ata emëruan vetë. Në kritikën e tij, Marksi e disoton këtë ligj si një shembull tregues se si pushteti shtetëror në fakt është i nënshtruar ndaj interesave të pronarëve privatë, në këtë rast: pronarëve të pyjeve. Kthimi i detyrueshëm i drurit të mbledhur te pronarët e pyjeve presupozon që shteti është pronë e tyre private dhe në asnjë mënyrë nuk paraqet interesin publik. Dhe një ligj që shndërron nëpunësit e pronarëve të pyjeve në përfaqësues të autoritetit shtetëror, e bën vetë autoritetin shtetëror një shërbëtor të pronarëve të pyjeve. Në këtë mënyrë, të gjitha organet e shtetit bëhen veshë, sy, krah dhe këmbë, përmes të cilave interesi i pronarit të pyllit i dëgjon, spiunon, bën gjykime dhe i rrëmben ato.

 

Në kritikën e tij për politikën e kohës së tij, Marksi aplikon shtetin metodën transformuese, e cila ishte baza e kritikës së tij ndaj fesë. Në interpretimin e tij, marrëdhënia e shoqërisë borgjeze dhe shtetit përvetëson në mënyrë të pashmangshme një dimension iluzor. Ashtu siç Zoti i fesë nuk është gjë tjetër veçse thelbi i njeriut i projektuar jashtë njeriut në një botë transcendente, po kështu sfera sublime e shtetit nuk ka asgjë më shumë se thelbi i njerëzimit i projektuar jashtë shoqërisë në një sferë transcendente. . Marksi vëren në mënyrë cinike, "Ndërsa të krishterët në parajsë janë të barabartë, por të pabarabartë në tokë, anëtarët individualë të njerëzve janë të barabartë në parajsën e botës së tyre politike, por të pabarabartë në ekzistencën tokësore të shoqërisë". Prandaj është karakteristike që Marksi përputhet me kontrastin fetar midis Zotit dhe njeriut, parajsës dhe tokës me kontrastin midis shtetit dhe shoqërisë civile.

 

Tani shtrohet pyetja se ku qëndron iluzioni i shtetit. Shoqëria borgjeze e kohës së saj, sipas Marksit, është në thelb një rrjet individësh atomikë dhe të izoluar; në këtë ai pajtohet me Hegel. Sidoqoftë, ndryshe nga Hegeli, shteti nuk mund të realizojë në asnjë mënyrë pajtimin dhe unitetin e kontradiktave shoqërore. Shteti vetëm krijon iluzionin e të qenurit në gjendje ta bëjë këtë duke hedhur pararojë parimet e lirisë, barazisë dhe vëllazërimit. Por në fakt, shteti nuk mund t'i realizojë këto parime, sepse ato nuk zbatohen në jetën reale. Mbi të gjitha, jeta e vërtetë e njerëzve vazhdon të zhvillohet në shoqërinë borgjeze, në një atmosferë të përcaktuar plotësisht nga interesat individuale. Për shkak se shteti është plotësisht i ndarë nga kjo sferë e vërtetë, ai nuk mund të jetë gjë tjetër veçse iluzive. Kjo është arsyeja pse Marksi thotë se shteti është mashtrimi shoqëror i një realiteti antisocial. Shteti modern nuk është aspak shprehje e natyrës shoqërore dhe solidare të njeriut, por e tjetërson atë prej saj. Sidoqoftë, koncepti i shoqërisë do të thotë më shumë sesa thjesht që njerëzit kanë tendencë të hyjnë në marrëdhënie me të tjerët dhe për këtë arsye të jetojnë në kontekste sociale. Në fund të fundit, një natyrë e tillë shoqërore nuk ka pse të përjashtojë faktin se natyra konkrete e këtyre marrëdhënieve mund të jetë shumë fitimprurëse dhe egoiste. Sipas Marksit, megjithatë, njeriu është nga natyra një Gattungswesen (specie qenie), një qenie që nuk bazohet vetëm në një nevojë specifike për kontakte shoqërore, por është e orientuar edhe moralisht ndaj bashkëqytetarëve të tij nga një altruizëm natyror. Nëse njeriu nuk është në gjendje ta bëjë këtë, ai është tjetërsuar nga qenia e tij shoqërore, nga Gattungswesen e tij. Shkaqet që pengojnë zhvillimin e lirë të thelbit të vërtetë të njeriut gjenden nga Marksi në organizimin e shoqërisë njerëzore në shoqërinë borgjeze. Shtë tragjedia e njeriut modern që ai mund të realizojë vetëm ekzistencën e tij shoqërore në një mënyrë abstrakte përmes shtetit.

 

Marksi e sheh eleminimin e kontradikta midis shoqërisë dhe se shteti, si shtypës i natyrës shoqërore dhe solidare të bazuar në njeri, përfundimisht është i dënuar të zhduket. Sidoqoftë, kjo mund të ndodhë vetëm kur njeriu nuk ka më nevojë të tjetërsojë natyrën e tij nga vetja, d.m.th. kur shoqëria (e vetmja sferë e vërtetë) nuk është më borgjeze dhe egoiste, dhe për këtë arsye nuk ka më nevojë për një shtet që me sa duket e ka shoqërinë e tij natyra përfaqëson.

Shkrimet në këtë rubrikë nuk shprehin qëndrimet e gazetës "Kosova Sot Online"