Ja si u përhap ADN-ja e vikingëve dhe gjermanikëve gjatë migrimeve të epokës së hekurit

  • A.P /
  • 14 January 2025 - 08:00
Ja si u përhap ADN-ja e vikingëve dhe gjermanikëve gjatë migrimeve të epokës së hekurit

Në mijëvjeçarin e parë pas Krishtit, valët e migrimeve njerëzore përmes Europës krijuan një mozaik të ndërlikuar gjenetik, të cilin studiuesit kanë filluar ta deshifrojnë falë përparimeve të mëdha në analizën e ADN-së. Një vështrim i thelluar mbi lëvizjet e popullatave gjatë periudhës së Perandorisë Romake dhe vikingëve ka ilustruar ndikimin gjenetik të kësaj epoke historike me rëndësi të madhe.

Një studim i ri, i udhëhequr nga Instituti Francis Crick dhe i botuar në revistën "Nature," bazohet në një metodë analize të të dhënave të njohur si Twigstats, e cila fokusohet në vlerësimin e pemëve familjare gjenetike. Kjo metodë mundësoi një sërë zbulimesh të pashembullta mbi migrimet historike gjatë Epokës së Hekurit në Europë, nga vitet 1 deri në 1000. Duke përdorur Twigstats, studiuesit analizuan dallimet midis grupeve gjenetikisht të ngjashme në mënyrë më precize se kurrë më parë. 

 

Studiuesit analizuan mbi 1500 gjenoma europiane nga individë që jetuan gjatë mijëvjeçarit të parë, një periudhë e ngarkuar në historinë europiane. Këto vite shënuan ngritjen dhe rënien dramatike të Perandorisë Romake, agimin e epokës së vikingëve dhe migrimin e disa grupeve gjermanike në të gjithë kontinentin. 

Origjina e popujve gjermanikë mbetet disi e paqartë, termi "gjermanik" është një term ombrellë që përshkruan një mori fisesh që flisnin gjuhë të ngjashme gjermanike. Mendohet se ata kanë origjinën diku rreth rajoneve moderne të Gjermanisë Veriore, Danimarkës dhe Suedisë Jugore. 

Megjithatë, studimi i ri ndriçoi largimin e grupeve që migruan nga Gjermania Veriore ose Skandinavia drejt Europës Qendrore dhe Jugore. Aleancat e fiseve gjermanike luftuan famshëm kundër Perandorisë Romake, e cila përpiqej të zgjeronte kufijtë e saj në fillim të mijëvjeçarit. Informacioni më i hershëm mbi popujt gjermanikë dhe kulturën e tyre është regjistruar në burime romake, një shembull i rëndësishëm është "Germania," një libër i shkruar rreth vitit 98 pas Krishtit nga historiani romak Taciti. 

Studiuesit përforcuan këtë njohuri historike me dëshmi gjenetike, duke gjetur origjinë nga grupet gjermanike që u përhapën në jug te njerëzit që jetonin në Gjermaninë jugore, Itali, Poloni, Sllovaki dhe Britaninë jugore. Në një rast, ata zbuluan një person në Europën Jugore që mbante 100 për qind origjinë të ngjashme me atë skandinave. 

Studimi gjenetik tregoi se popujt gjermanikë që migruan u përzien me popullatat ekzistuese. Rrugët e tyre të migrimit duket se përputheshin me tre degët kryesore të gjuhëve gjermanike që përfundimisht do të zhvilloheshin: gjermanishtja perëndimore (anglishtja, gjermanishtja dhe holandishtja), gjermanishtja veriore (danishtja, suedishtja, norvegjishtja, islandishtja dhe faroezja) dhe gjermanishtja lindore (një familje gjuhësh tani e zhdukur).

Migrimi mbrapsht në Skandinavi 

Një individ, ndoshta një ushtar romak ose skllevër gladiator, që jetonte në Britani rreth viteve 100 deri 300 pas Krishtit, kishte 25 për qind prejardhje skandinave. Kjo nënkupton se njerëz me prejardhje skandinave ishin në Britani përpara periudhës anglo-saksone (rreth viteve 400 deri 1000 pas Krishtit) dhe periudhës së vikingëve (rreth viteve 800 deri 1000 pas Krishtit). 

Një valë tjetër migrimi u zbulua drejt fundit të Epokës së Hekurit në Skandinavi, që përfundoi rreth vitit 800 pas Krishtit, duke përkuar me ngritjen e vikingëve. Këtë herë, megjithatë, ishin njerëz nga Europa Qendrore që lëviznin mbrapsht në veri drejt Skandinavisë. 

Dëshmitë sugjerojnë se kjo nuk ishte vetëm një ngjarje migrimi e vetme, por një zhvendosje e vazhdueshme e origjinës. Studiuesit arritën në këtë përfundim falë analizës biomolekulare të dhëmbëve nga njerëz të varrosur në ishullin Öland të Suedisë, të cilët kishin prejardhje nga Europa Qendrore, por ishin rritur lokal. 

Nevojiten më shumë prova për të përcaktuar arsyet e migrimeve rreth Skandinavisë në këtë periudhë, por studiuesit thonë se konfliktet e përsëritura dhe trazirat mund të kenë luajtur një rol të madh në nxitjen e lëvizjeve të popullatave.

Gama e gjerë e origjinës së vikingëve 

Vikingët janë të njohur për fushatat e tyre plaçkitëse në pjesë të Europës, të mundësuara nga aftësitë e tyre të ndërtimit të anijeve, që u lejonin ekspedita të arrinin në Ishujt Britanikë dhe zona të tjera nga deti. 

Shtrirja e grabitjeve të tyre pati një ndikim gjenetik të theksuar në pjesën më të madhe të Europës, pasi studiuesit zbuluan se shumë njerëz jashtë Skandinavisë gjatë epokës së vikingëve kishin një përzierje të origjinës lokale dhe skandinave. 

Kjo mund të vihej re afër kufijve lindorë të Europës, ku studiuesit identifikuan origjinë nga Suedia te individë të epokës së vikingëve që jetonin në atë që tani është Ukraina dhe Rusia. 

Në anën tjetër të Europës, ata identifikuan gjithashtu origjinë nga Danimarka te individë që jetonin në Britani gjatë kulmit të epokës së vikingëve. Në Britani, mbetjet e burrave të vdekur të varrosur në varreza masive të Epokës së vikingëve gjithashtu treguan origjinë skandinave, duke demonstruar përhapjen e gjenetikës së vikingëve në rajon.  

Zbulimet gjenetike nga Twigstats kanë ndihmuar padyshim në plotësimin e historisë së migrimeve të Epokës së Hekurit nga popujt gjermanikë te vikingët, por ato gjithashtu do të hapin rrugën për studime të ardhshme mbi origjinën historike, pasi më shumë sekuenca gjenomike të lashta duhet të studiohen sipas studiuesve.

(Kosova Sot Online)