Këta janë të gjithë kandidatët që dëshirojnë tronin e Erdoganit: A mund zgjedhjet në Turqi të ndryshojnë pushtetin i cili është qe 16 vjet?

Do të jenë zgjedhjet e para të mbajtura në gjendjen e jashtëzakonshme në atë vend, pas një përpjekjeje që u bë grushti në korrik 2016.

Zgjedhjet e parakohshme presidenciale dhe parlamentare do të mbahen në Turqi të dielën, më 24 qershor. Pas miratimit të ndryshimeve kushtetuese në një referendum të mbajtur në vitin 2017, presidenti i zgjedhur do të jetë gjithashtu kreu i shtetit dhe kreu i qeverisë turke, duke marrë edhe një rol të dytë nga zyra e kryeministrit të shfuqizuar. Në këtë mënyrë, kandidati që fiton zgjedhjet presidenciale do të ketë një fuqi të gjerë dhe të re, dhe ekspertët thonë se ky fitues ka shanse të mëdha të jetë Recep Tayip Erdogan. Megjithatë, sondazhet tregojnë se popullariteti i tij është në rënie, transmeton gazetametro.net

Zgjedhjet fillimisht ishin caktuar për në nëntor 2019, por pas një referendumi vitin e kaluar, pas të cilit Erdogan zëvendësoi një sistem parlamentar me një presidencë ekzekutive në stilin rus, u spekulua që ato të shpalleshin herët.

I preferuar për president është kreu i tanishëm i shtetit turk, Recep Tayip Erdogan, i cili pothuajse 16 vjet fitoi në të gjitha zgjedhjet në të cilat mori pjesë.

Mundësitë pretendojnë se hendeku politik në Turqi është më i madh sot se kurrë, dhe nëse Erdogan fiton zgjedhjet presidenciale, besohet të jetë kulmin i karrierës së tij politike.

Ata që ndjekin me kujdes fushatën e tij parazgjedhore pohojnë se ajo kurrë nuk ishte më agresive dhe se si kurrë më parë, Erdogan nuk bëri më shumë gabime në paraqitjet e tij, ndërkohë që disa ekspertë madje dyshojnë në fitoren e tij.

Hulumtimet parazgjedhore kanë treguar se Erdogan do të marrë në mes 45 dhe 55 përqind të mbështetjes nga qytetarët turq, por realiteti është krejt i ndryshëm, sepse, sipas shumë interpretimeve, Turqia është në anën e një shtrëngimi të fortë dhe në rast votimi të fshehtë, Erdogan mund të fitojë më shumë se 10 përqind më pak mbështetje.

Sipas CNN, Erdogan është mësuar për të fituar zgjedhjet. Ai dominonte politikën turke për 16 vjet, pasi që u zgjodh kryeministër i parë në vitin 2003. Pas kësaj, ai ishte në të njëjtën pozitë për dy mandate të tjera, ku në  vitin 2014 u bërë president.

Me zgjedhjet e së dielës, Turqia lëviz nga sistemi parlamentar në atë presidencial dhe Erdogan fiton, zyra e kryeministrit do të zhduket dhe ai do të dominojë legjislacionin, gjyqësorin dhe pushtetin ekzekutiv. Përveç Erdoganit, pesë kandidatë të tjerë, përfshirë edhe një grua, po marrin pjesë në garën e zgjedhjeve presidenciale.

Ato janë Muharrem Indze, Meral Aksener, Selahattin Demirtas, Temel Karamollaoglu dhe Dogu Perincek.

Recep Tayyip Erdogan, 64 vjeç, ka lindur në Stamboll dhe familja e tij ka origjinën në qytetin e Rize, që ndodhet në lindje të Turqisë. Në atë vend ai kaloi 13 vitet e para të jetës së tij derisa ata u kthyen në qytetin e Bosforit. Pas kësaj, ai ndihmoi familjen e tij duke shitur limonadë në rrugë. Pas ndalimit të Partisë, Erdogan u përball me një gjyq për nxitjen e urrejtjes fetare dhe u dënua me burg. Ai është gjithashtu themeluesi i Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim (AKP). Vetëm një vit pas vendosjes në zgjedhjet e vitit 2002, partia fitoi zgjedhjet parlamentare dhe AKP formoi qeverinë, edhe pse Erdogan nuk fitoi as një vend parlamentar, edhe pse ai është politikani më i popullarizuar në vend.

Pasi fitoi një mandat parlamentar në zgjedhje e përsëritura në një nga krahinat, Erdogan po hap derën e kabinetit të kryeministrit, si një anëtar i partisë së tij dhe kryeministri Abdullah Gul, jep dorëheqjen.

Ai shërbeu si kryeministër nga 14 marsi i viti 2003 deri më 28 gusht të vitit 2014, pas së cilës ai u bë president i shtetit.

Në natën ndërmjet 15 dhe 16 korrikut 2016, një grup oficerësh rebelë të një pjese të ushtrisë turke u përpoqën të rrëzonin qeverinë e Erdoganit me një grusht shteti dhe të sillnin pushtetin e juntës ushtarake, megjithëse një numër i konsiderueshëm qytetarësh dhe ekspertësh mendonin se grushti shteti u krijua nga vet Erdogani me qëllim për të marrë autoritetin e plotë në Turqi.

Pas një grusht shteti të pasuksesshëm, ai u bë edhe më i fortë. Në zgjedhjet e së dielës, ai dëshiron të arrijë sundimin e një njeriu të legjitimuar në zgjedhje, pasi ai fitoi në mënyrë të ngushtë referendumin e vitit të kaluar me të cilin ai zëvendësoi sistemin parlamentar me presidencën ekzekutive në stilin rus.

Muharrem Indze

Muharem Indze, 54 vjeç, kandidati i Partisë Republikane Popullore të opozitës laike, i njohur si CHP, u zgjodh kandidat presidencial në maj. Ai citohet si i vetmi kandidat që mund të fitojë Erdogan në zgjedhje.

Ai premton më shumë gjyqësi të pavarur, liri më të mëdha personale dhe i jep fund shpenzimeve të tepërta nga shteti. Ai është i njohur për fjalimet e tij të zjarrtë dhe kritikat ndaj partisë së Erdoganit. Mediat thonë se ai ka sjellë një karizëm që ka munguar për shumë vite në parti.

Fushatat e Indze mund të përshkruhen si udhërrëfyese dhe më ndryshe. Shpesh ai vallëzonte dhe këndonte së bashku me këngët tradicionale në mitingjet, dhe në një rast ai ishte duke hipur në biçikletë në skenë, si përgjigje për  shpenzimet e tepruara të parave të Erdoganit. Ai u kërkon popullit turk të zgjedhë midis lirisë dhe frikës, ndërmjet prestigjit kombëtar dhe vetmisë kombëtare, midis vendosjes së praktikës fetare dhe lirisë së zgjedhjes, midis hapjes dhe ksenofobisë. Sondazhet e pavarura tregojnë se mbështetja e Indez është rritur tashmë në 30 përqind.

Meral Aksener

Gruaja e vetme në garë është Meral Aksener, një veterane e politikës, e cila në fund të viteve 1990 ishte ministre e brendshëm. Si nacionaliste konservatore, Aksener kërcënon të vjedhë mbështetjen e votuesve të Erdoganit.

Ajo është kryetare e Partisë IYA (Partia e Mirë). Gjatë fushatës, ajo tha më së shumti do të kundërshtonte menaxhimin e gabuar të ekonomisë nga AKP.

Nëse ajo fiton, do të jetë presidentja e parë femër, por jo kreu i parë i shtetit në Turqi. Para saj, Tansa Ciler u zgjodh në vitin 1993 si kryeministrja e parë grua.

Mediat perëndimore thonë se jashtë vendit po njihet si “zonja turke e çelikut”, ndërsa në Turqi njihet si Aksena (gruaja mitike e ujqve që mbrojti fiset turke nga rreziku).

“Disa njerëz më quajnë motër, por ka shumë të rinj që më quajnë” Nënë Meral “dhe më pëlqen të jem një nënë,” tha Aksener.

Selahattin Demirtas

Politikani Prokurdic dhe kundërshtari i Presidentit aktual të Turqisë Recep Tayyip Erdogan, Selahatin Demirtas (45), udhëheq fushatën e tij në zgjedhjet presidenciale nga burgu.

Ish aktivisti i të drejtave të njeriut, i cili u burgos në Edirne në perëndim të Turqisë, u arrestua në vitin 2016 për lidhje të dyshuara me ekstremistët kurdë që janë të ndaluar në Turqi.

Demirtas përballet me një dënim 142 vjet burg me akuzat për udhëheqjen e një organizate terroriste dhe krime të tjera, të cilat ai i mohon.

Fushata e tij u përqëndrua në përmirësimin e cilësisë dhe diversitetit dhe paraqitja e tij e vetme publike gjatë fushatës ishte fjalimi 10 minutësh i bërë në radio shtetërore turke TRT.

Në fjalimin e tij, Demirtas dukshëm u kërkoi votuesve turq të bashkohen kundër Erdoganit dhe kritikuan presidentin aktual për kërcënimin për të rivendosur dënimin me vdekje pas një grushti të pasuksesshëm.

Temel Karamolaoglu

Temel Karamolaoglu, 77 vjeç, është një politikan turk që kryeson Partinë Felicity që nga viti 2016. Një islamik i shquar, Karamolaoglu ishte kryebashkiaku i Sivas nga viti 1989 deri në 1995 dhe dy herë shërbeu si avokat i Sivasit nga 1977 deri më 1980 dhe nga 1996 deri në 2002.

Ai dikur ishte një aleat dhe mik i Erdoganit. Të dy ishin anëtarë të Partisë së Mirëqenies në vitet 1980 dhe ata luftuan së bashku si politikanë myslimanë të cilët kërkonin të gjenin një vend për fenë nën kushtetutën agresive laike të Turqisë.

Sot dëshiron ta mposhtë Erdoganin në zgjedhjet e së dielës.

Dogu Perincek

Dogu Perincek (76), një politikan dhe avokat, i cili që nga viti 2015 është presidenti i Partisë nacionaliste patriotike të majtë. Ai u arrestua pas grushtit të shtetit në vitin 1971 dhe 1980 dhe u lirua pas disa vjet burgim.

Ai ishte kryetar i Partisë Socialiste në vitin 1991, i cili fitoi 0.44 përqind të votave në të njëjtin vit. Kjo parti u ndalua në vitin 1992.

Në zgjedhjet e fundit të vitit 2015, Partia e tij Patriotike fitoi 0.25% të votave. Përveç të qenit politikan, ai është botues dhe autor, dhe ka shkruar mbi 40 libra.

(Kosova Sot)