Lajthitja e Brexitit, rreth kthimit të kontrollit

Britania e Madhe shpesh do të duhet të përafrohet me standardet e njërit prej blloqev

Në këtë botë gjithnjë e më armiqësore, ne evropianët duhet të qëndrojmë së bashku. Është koha që njerëzit e ndjeshëm të përpiqen të mendojnë përsëri

Nga Pekini, ku jam tani, Mbretëria e Bashkuar duket e vogël. Po ashtu duket sikur ajo ka rënë në duart e të çmendurve të angazhuar në një akt befasues të vetë-dëmtimit kombëtar.

Por kjo, do të thoshin Brexitersat, është një iluzion. Mbretëria e Bashkuar do të "kthejë kontrollin". Slogani ishte i shkëlqyer. Por kjo ishte lajthitja më e madhe e mundshme.

Kontrolli është i ndryshëm nga sovraniteti. Siç kam argumentuar gjatë fushatës së referendumit, Britania e Madhe ishte tashmë sovrane: mundej, nëse dëshironte, të votonte për t'u larguar nga BE-ja. Ajo e bëri këtë, por menjëherë zbuloi se, ndërsa ishte sovrane, nuk ishte shumë e fuqishme. Megjithatë, kontrolli ka të bëjë me fuqinë.

Në negociatat pas referendumit me BE-në doli, sikur që njerëzit e informuar e dinin se do të ndodhte, BE-ja ishte më e fuqishme se Britania e Madhe. Kjo ishte kështu për një arsye të thjeshtë: ajo mund të shqiptojë dënime shumë më të rënda në Britani të Madhe sesa Mbretëria e Bashkuar në BE. Britania dërgon 47 për qind të eksporteve të mallrave të saj në BE, ndërsa pjesa tjetër e BE-së dërgon 15 për qind të eksporteve të saj në Britani të Madhe. Për BE-në, tregu britanik është i rëndësishëm. Për Mbretërinë e Bashkuar, BE-ja është jetike.

BE-ja nuk ka ndikim të rëndësishëm mbi shpenzimet e Mbretërisë së Bashkuar

Mirë se vini në botën e ashpër të marrëdhënieve ndërkombëtare. Shpeshherë jemi përkujtuar se Britania e Madhe është ekonomia e pestë (së shpejti e gjashtë) më e madhe. Kjo është e vërtetë, por mashtruese. Bota përmban tre superfuqitë ekonomike: SHBA, BE (pa Mbretërinë e Bashkuar) dhe Kina. Këto prodhuan rreth 60 për qind të prodhimit global vitin e kaluar. Kontributi i Britanisë së Madhe ishte 3%. Ajo është e madhe për një peshk, por ende një peshk i vogël.

Pra, çfarë mund të "kontrollojë" do të thotë që një vend i vogël ishull do të ndahet nga fqinjët e tij dhe partnerët më të afërt ekonomik? Në disa zona, do të jetë në gjendje të ushtrojë kontroll. Por këto janë aty ku gjithmonë ka qenë në gjendje ta bëjë këtë.

Kontributi neto i Britanisë së Madhe në BE ishte vetëm 1.1 % të shpenzimeve publike në vitin e fundit financiar. BE-ja nuk ka ndikim të rëndësishëm mbi shpenzimet e Mbretërisë së Bashkuar për (ose politikat ndaj) shëndetësi, arsim, strehim, pensione, mirëqenie, infrastrukturë, kulturë ose, për këtë çështje, mbrojtje dhe ndihmë.

Në një zonë të brendshme mjaft intime, Britania e Madhe rrezikon të humbasë kontrollin: mbijetesën e vet. E ardhmja e Irlandës së Veriut dhe Skocisë brenda Britanisë së Madhe janë destabilizuar nga Brexiti. Pra, ku mund ta fitojë Britania kontrollin që i mungon tani? Shembujt e qartë janë ato rregullore ekonomike që kanë rënë brenda kuadrit të politikës së konkurrencës së BE-së, rregullave për ndihmën shtetërore dhe tregun e vetëm të bllokut.

Është e saktë që nëse Britania e Madhe e braktisi plotësisht BE-në, ajo mund të braktisë një politikë konkurruese aktive dhe të harxhojë sasi të mëdha parash në ngritjen e kompanive të dështuara. Pse duhet të shihet ose si atraktive është një mister. Mbretëria e Bashkuar ka një kontroll të jashtëzakonshëm mbi çështjet e brendshme, për të mirë ose (shumë shpesh) për të keq. Por ky është një shtet i hapur, tregtar dhe, duke pasur parasysh madhësinë e saj dhe burimet e kufizuara, nuk ka të ardhme si çdo gjë tjetër. Është një fuqi modeste në një botë të madhe: viti 2019 nuk është 1860. Kjo varet nga sjellja e shteteve të tjera sovrane.

BE-ja ka rritur ndjeshëm ndikimin e Britanisë në një mori negociatash, veçanërisht mbi tregtinë dhe klimën. Kjo do të zhduket. Pra, gjithashtu, do të ndikojë mbi politikat e BE-së ndaj Mbretërisë së Bashkuar, siç kanë treguar tashmë negociatat e tërheqjes. Por, na thuhet, vendi mund të hapë tregje në të gjithë botën, për të kompensuar humbjen e qasjes së favorshme në tregun e 450 milion njerëzve në pragun e saj. Për fat të keq, kjo nuk do të ishte e vërtetë edhe nëse pjesa tjetër e botës do të duhej të detyrohej, sepse tregjet e BE-së janë kaq të rëndësishme për Mbretërinë e Bashkuar.

Bota përmban tri superfuqitë ekonomike: SHBA-në, BE-në (pa Mbretërinë e Bashkuar) dhe Kinën. Për më tepër, pjesa tjetër e botës nuk do të jetë e detyruar. SHBA-ja është në procesin e prishjes së Organizatës Botërore të Tregtisë, në të cilën do të mbështetet Britania. Në çdo bisedime dypalëshe me SHBA-në, kjo e fundit do të imponojë kushte shumë të vështira, më të pahijshmet e të cilave mund të lidhen me standardet ushqimore dhe shëndetin.

Pikëpamja e emigracionit

Kina do të këmbëngulë për pranimin e kushteve të saj nga Britania e Madhe – sikur që është edhe India proteksioniste. Komonuelthi i vjetër i Australisë, Kanadasë dhe Zelandës së Re mund të jetë miqësor, por këta 65 milionë njerëz nuk janë as këtu as atje për Mbretërinë e Bashkuar, ekonomikisht.

Shkurt, jashtë BE-së, Britania e Madhe nuk do të ketë kontroll më të madh mbi mjedisin e saj global. Ajo do të jetë e vet, dhe në mëshirën e të tjerëve, disa shumë më të fuqishëm sesa janë.

As kjo nuk është e gjitha. Marrëveshjet e tregtisë janë gjithnjë e më shumë në lidhje me standardet rregullatore, sepse këto janë gjithnjë e më të rëndësishme në vend në të gjitha vendet e rëndësishme. Nëse Mbretëria e Bashkuar dëshiron të tregtojç lirshëm me BE-në, do të duhet të miratojë standardet e BE-së, siç ka bërë si anëtare. Por e njëjta gjë do të zbatohet edhe për tregtinë me vendet e tjera, veçanërisht në rastin e SHBA-së.

Por çfarë duhet të bëhet kur, për sa i përket mbrojtjes së të dhënave apo ushqimit, të ndeshen standardet? Kjo nuk është aq e rëndësishme për prodhim, ku mund të prodhohet me standarde të ndryshme.

Por, kjo ka rëndësi për shërbimet, trajtimin e të dhënave dhe ushqimin, ku mënyra se si bëhen gjërat është vendimtare. Në fund, Britania e Madhe shpesh do të duhet të përafrohet me standardet e njërit prej blloqeve - zakonisht, parashikoj, BE-në. Ka diçka shumë më të madhe. Që nga viti 2016, sfidat ndaj vlerave liberale dhe demokratike janë bërë shumë më të qarta. Si Sigmar Gabriel, ish ministër i jashtëm gjerman, argumenton në një kolonë për Sindikatën e Projektit, ky është një mjedis i rrezikshëm dhe i tmerrshëm për BE-në. Por kështu, edhe për Mbretërinë e Bashkuar.

Thjesht, saga që po shohim të shpaloset është një tragjedi e vërtetë. Mbretëria e Bashkuar ka zgjedhur një rrugë të vetme. Por BE-ja duhet gjithashtu të rishqyrtojë gjendjen. Në fund të fundit, siç thotë z. Gabriel, edhe në Gjermani pikëpamja e emigracionit ka ndryshuar disi.

Nuk është tepër vonë për të ndaluar një akt të tillë të marrë. Britania e Madhe nuk do të fitojë kontroll në ndonjë aspekt të rëndësishëm duke e lënë BE-në. Përkundrazi, ka më shumë gjasa të humbasë. Në këtë botë gjithnjë e më armiqësore, ne evropianët duhet të qëndrojmë së bashku. Është koha që njerëzit e ndjeshëm të përpiqen të mendojnë përsëri.

(Kosova Sot)