Kushtetuta karakterizohet nga e drejta e njeriut

Shkruan: Mr.Ali Hertica

Është e kuptushme të mendohet se një sistem,që ka kërkesa më të mëdha për ndryshime në kushtetut,sesa për ndryshime të tjera ligjesh,është i papajtushëm me sovranitetin e popullit dhe demkoracisë.

Megjithëatë,demokracia veret nga fakti që nenet e caktuara të zbatohen,për shembull,liria e fjelës.Parimi i qeverisjes demokratike nuk mund të përdoret,pa pasoja,për të hequr nene që janë të demosdoshme për funksionimin e demokracisë.Kjo vlen në mënyrë të veçantë për të drejtat e njeriut.Kushtetuta të veçanta është ajo e Gjermanis,ku të drejtat themelore nuk mund të ndryshohen apo të hiqen.Megjithatë,të gjitha nenet e formësura ndryshohen apo hiqen,po  në Kosovë mundet të ndryshohen nenet që ka kushtetuta rreth sovranitetit të sajë,ku kan konkretisht shumë dobësi,rreth kufizimit dhe shtrembërimit të sajë.

Jo të gjitha nenet e kushtetutës karakterizohen nga të drejta e njeriut,apo kanë përparësi eskluzive për demokracinë.Kjo vlen për nenet që flasin për zgjedhjet dhe ato që rregullojnë marrëdhënjet midis  pushtetit legjislativ dhe atij ekzekutiv.Demokracia mund të funksionojë mirë me varianta të ndryshme të rregullimeve të mund të ndryshohen me mënyra të zakonshme nga një mazhurancë e caktuar.Që është më e vështir se ligjet e tjera për t’i ndryshuar,sjellme vete që përdoren më pakë kohë dhe endergji për ndryshimin e tyre dhe ndryshimet nuk e kanë të lehtë të vijnë si pasojë e oportunizmit.

Kufizimet e autoriteteve të pushtetit legjislativ dhe atij ekzekutiv mund të ndikojnë pozitivisht edhe në veprimtarinë e aktorëve të tjerë dhe kjo nuk është vetëm në favor të tyre,por edhe të shtetit.Nga ana tjetër,stabiliteti i madh u jap pushtet të madh të gjithëve,në prespektivën e afërt dhe të largët.Mund të ndodhë që ndonjë nga nenet e kushtetutës u detyrohen interesave të një pjese,ose mund t’u shërbejë interesave të tyre si rezultat i zhvillimit.Kjo do të thotë që rregullat për ndryshimin e kushtetutës të janë të forta.

Marrveshja e nënshkruar në mes pales  Kosovare dhe asaj serbe është një sjellje e sëbris brenda Kosovës që ta këtë kontrollin mbi ato pjesë  të decentralizuara me pakic serbe,ku me këtë politik lideret mendoin se është nisje për integrim Evropian duke e zvogluar teritorin e Kosoves.Shtetet fqinjë po fitoj teritor dhe duke e zvogluar keshtu kosoven me  politikë demokratike këto marrveshtje jan kundër  kushtetutes së Republikës, dhe kundër popullit.Keto marrveshje jan një lloj traktate të paqes në  Ballkanin e vjetër,por ketu është humbje për Kosovën. . Demokracia parlamentare është e sanksionuar në Kushtetutë. Kushtetuta rregullon kompetencat e parlamentit, ministrave dhe mbretit. Ai gjithashtu thekson se si duhet të funksionojnë bashkitë dhe krahinat, si bëhen ligjet dhe si funksionon gjyqësori. Por është gjithashtu e rëndësishme që të drejtat dhe detyrimet themelore të të gjithë holandezëve të përfshihen në Kushtetutë.

Të drejtat themelore të rëndësishme janë:E drejta për trajtim të barabartë të të gjithëve në Holandë. Nuk lejohet diskriminimi në bazë të fesë, besimit, opinionit politik, racës, gjinisë ose në ndonjë bazë tjetër.

E drejta për të zgjedhur anëtarët e organeve përfaqësuese dhe për t'u zgjedhur anëtarë të atyre organeve.

E drejta për të ushtruar lirisht fenë ose besimin e dikujt.

Liria e shtypit dhe e drejta e shprehjes së lirë.

E drejta për t'u shoqëruar me të tjerët, për të mbajtur takime dhe për të demonstruar.

E drejta për respektimin e jetës private.

E drejta e paprekshmërisë së trupit.

Fshehtësia e letrës, telefonit dhe telegrafit. Telefoni mund të përgjohet vetëm në raste të jashtëzakonshme.

E drejta në pronë dhe liri. Për heqjen e lirisë së dikujt mund të vendosë vetëm gjyqtari.

E drejta për të drejtë. Me fjalë të tjera, çdokush mund t'i drejtohet gjykatave.

E drejta për zgjedhje të lirë të punës.

E drejta për ndihmë financiare nga qeveria kur nuk mund të sigurohet vetë.

Liria e arsimit.

Kushtetuta gjithashtu përcakton detyrat. Për shembull, qeveria ka për detyrë të promovojë punësimin, shpërndarjen e pasurisë, banueshmërinë e vendit dhe mbrojtjen e mjedisit dhe shëndetit publik. Sipas Kushtetutës, qeveria krijon kushtet për zhvillim social dhe kulturor dhe duhet të ofrojë mundësi të mjaftueshme arsimore.Jo vetëm qeveria ka detyrime, të gjithë qytetarët kanë edhe detyrime të vendosura nga Kushtetuta. Shumica e detyrave janë të vendosura me ligj. Për shembull, ne dimë për arsimin e detyrueshëm, detyrimin për të respektuar rregullat e trafikut dhe rregulloret e tjera, detyrimin për të paguar taksat dhe detyrimin për të vepruar si dëshmitar në gjykatë.

Shkrimet në këtë rubrikë nuk shprehin qëndrimet e gazetës "Kosova Sot Online".