Çka nëse dimri zgjat me vite si në Game of Thrones
Aksi i tokës është pak i pjerrët ndërsa rrotullohet rreth diellit. Kjo do të thotë që rrezet e diellit nuk e godasin planetin tonë në mënyrë të barabartë: Nëse rrezet goditen drejtpërdrejt në hemisferën veriore, ky fakt parashikon dimër për hemisferën jugore dhe anasjelltas.
Por çfarë ndodh nëse stinët – dhe veçanërisht, dimri – zgjatën për vite me radhë në planetin tonë si në “Game of Thrones”?
Kjo varet nga ajo se si do ndodhte, tha Christopher Ëalcek, një bashkëpunëtor i lartë hulumtues në Qendrën Kërkimore të Shkencave Atmosferike të Universitetit të Alabany. Me fjalë të tjera, për t’iu përgjigjur pyetjes, do të duhet të dini se çfarë e shkaktoi dimrin të zgjasë me vite.
Kjo mund të ndodhë (edhe pse nuk do të ndodhte) nëse planeti ynë bije në një orbitë më larg nga dielli ose u ndalet në orbitë tërësisht në mes të shkurtit.
Në atë rast, në hemisferën veriore, ditët do të ishin të shkurtra, netët do të zgjasnin – dhe do të kishim një frekuencë të lartë të stuhive të dëborës, tha Ëalcek për Live Science.
Pas vetëm disa viteve, moti dimëror i vazhdueshëm do të shkaktonte ndryshime të mëdha në ekosistem tha ai.
Pemët dhe bimët që zakonisht dalin në pranverë nuk do ta bënin këtë; kjo do të kishte pasoja për pjesën tjetër të zinxhirit ushqimor. “Arinjtë dhe ketrat nuk do të ishin në gjendje të hanin dhe do të vdisnin, ushqimi do të hiqet në mënyrë të ngjashme,” tha Ëalcek.
Teksa kafshët përshtateshin me rrezet e diellit dhe disponueshmërinë e energjisë, “popullatat e [çdo specie] do të reduktohen në një nivel shumë më të ulët”, tha ai.
Për shembull, shumë kafshë kalojnë muajt e dimrit duke ruajtur energjinë e tyre me mjete të ndryshme, pasi ushqimi bëhet i pakët.
Marrim shembull bretkosen dhe breshken. Ato mbijetojnë sezonin e dimrit duke ulur shkallën e tyre metabolike në mënyrë që ata të mos kenë nevojë të hanë. Këto kafshë bëjnë “sjellje jo aktive” gjatë kësaj kohe, tha Jon Costanzo, një profesor i biologjisë në Universitetin e Miamit. Por “ka kufizime se sa kohë mund të mbijetojnë pa ushqim,” tha ai.
Nëse dimri vazhdon dhe vazhdon, bretkosat dhe breshkat do të zhdukin rezervat e tyre të energjisë dhe, duke mos qenë në gjendje të ushqehen, vdesin nga uria.
“Bretkosat dhe breshkat që jetojnë në vende të ftohta sezonale kanë më shumë mundësi për të mbijetuar dimrin, madje edhe një kohë të gjatë”, tha Costanzo për Live Science. “Megjithatë, është e dyshimtë nëse ato mund të mbijetojnë një letargji që zgjat shumë vite”.
Dimri në Westeros është i gjatë, por zakonisht përfundon pas disa viteve. Por, çka nëse bota jonë mbetët në dimër, dhe ftohti zgjati për mijëra vjet?
Kjo do të dukej si një epokë akulli, tha Ëalcek. Por edhe epokat e akullit kanë sezone, prandaj le të imagjinojmë një epokë akullnajore me stinë.
Brenda qindra mijëra viteve, akullnajat do të formoheshin mbi pjesë masive të tokës dhe do të formoheshin gjithashtu nëpër fshatra dhe lugina, tha studiuesi. “Nëse ndalohet
Ndoshta brenda rreth një mijë vjetësh do të shihni forma të mëdha të akullnajave në Europë dhe mbi Kanada”.
Vendet si Neë York City ka të ngjarë të jenë në akull. Do të kishte “ndryshime të mëdha në të gjithë zinxhirin ushqimor të çdo kafshe dhe bime”, tha Ëalcek. Njerëzit do të merreshin më shumë me gjueti, duke lënë pas shpresat e rritjes së bimëve nën borë, tha ai. Por fizika nuk do të lejojë që kjo të ndodhë… Iu uroj një pranverë e lumtur!
(Kosova Sot)
