Parada planetare e vitit, shtatë trupa qiellorë të dukshëm me sy të lirë

  • A.P /
  • 22 January 2025 - 10:25
Parada planetare e vitit, shtatë trupa qiellorë të dukshëm me sy të lirë

Stargazers do të trajtohen me një rreshtim të rrallë prej shtatë planetësh më 28 shkurt. Ja pse kjo ka rëndësi për shkencëtarë, transmeton gazeta “Kosova Sot Online”.

Shikoni qiellin në një natë të kthjellët këtë janar dhe shkurt, dhe do të jeni dëshmitarë të një ngjarjeje të rrallë qiellore. Gjashtë planetë – Venusi, Marsi, Jupiteri, Saturni, Urani dhe Neptuni – janë aktualisht të dukshëm në qiellin e natës. Por më 28 shkurt, atyre do t’u bashkohet Mërkuri, duke krijuar një rreshtim të shtatë planetëve të dukshëm nga Toka.

 

Ngjarje të tilla nuk janë vetëm një spektakël vizual për vëzhguesit e yjeve, por kanë rëndësi shkencore. Ato mund të ndihmojnë në hulumtimin e sistemit tonë diellor dhe në zgjerimin e kuptimit tonë për vendin tonë në Univers.

Çfarë ndodh gjatë një rreshtimi planetar?

Tetë planetët e sistemit tonë diellor rrotullohen rreth Diellit në të njëjtin plan, të quajtur ekliptikë, por me shpejtësi të ndryshme orbitale. Për shembull, Mërkurit i duhen vetëm 88 ditë për të përfunduar një orbitë rreth Diellit, ndërsa Neptuni përfundon një orbitë të vetme pas 165 viteve tokësore.

Këto shpejtësi orbitale të ndryshme bëjnë që herë pas here disa planetë të duket sikur rreshtohen kur shihen nga Toka. Edhe pse nuk janë saktësisht në një vijë të drejtë, planetët do të shfaqen në një hark përgjatë qiellit për shkak të pozicionit të tyre në ekliptikë. Kjo ngjarje është e njohur ndonjëherë si “paradë planetare.”

Mërkuri, Venusi, Marsi, Jupiteri dhe Saturni janë mjaft të shndritshëm për t’u parë me sy të lirë. Ndërkohë, Urani dhe Neptuni mund të dallohen me teleskop ose dylbi. Rreshtimi më 28 shkurt do të jetë një moment i veçantë për astronomët dhe entuziastët e qiellit, pasi të shtatë planetët do të jenë të dukshëm në të njëjtën natë.

A ndikojnë këto rreshtime në Tokë?

Ndërsa disa pretendojnë se rreshtimet planetare mund të kenë ndikim fizik në Tokë, si për shembull në motin diellor apo në dukuri të tjera natyrore, shumica e shkencëtarëve nuk gjejnë prova për këto pretendime.

Në vitin 2019, studiuesit sugjeruan se forcat e kombinuara gravitacionale të disa planetëve – si Venusi, Toka dhe Jupiteri – mund të shkaktojnë ndryshime të vogla në Diell. Frank Stefani, një fizikant në qendrën Helmholtz-Zentrum në Gjermani, propozoi se këto rreshtime mund të ndikojnë në ciklin 11-vjeçar të aktivitetit diellor, duke shkaktuar valë të quajtura “valë Rossby,” të cilat mund të nxisin ngjarje diellore.

Por jo të gjithë shkencëtarët janë dakord. Robert Cameron, një shkencëtar diellor në Institutin Max Planck, ka theksuar se aktiviteti diellor mund të shpjegohet më mirë nga proceset brenda Diellit sesa nga ndikimet e jashtme.

Rëndësia e rreshtimeve për shkencën

Rreshtimet planetare kanë një rëndësi të veçantë për eksplorimin hapësinor dhe për të kuptuar më mirë sistemin tonë diellor. Duke përdorur gravitetin e planetëve të tjerë, anijet kozmike mund të përshpejtojnë udhëtimin e tyre dhe të arrijnë destinacione të largëta më shpejt.

Për shembull, në vitin 1977, NASA lëshoi dy anije hapësinore, Voyager 1 dhe Voyager 2, për të shfrytëzuar një rreshtim të rrallë të Jupiterit, Saturnit, Uranit dhe Neptunit. Ky “Grand Tour” i sistemit diellor të jashtëm u bë i mundur falë pozicionit të favorshëm të këtyre planetëve, një shans që ndodh vetëm një herë në 175 vjet.

Voyager 2 u bë anija e parë dhe e vetme që vizitoi Uranin dhe Neptunin, duke siguruar të dhëna të paçmueshme për këto botë të largëta.

Përdorimi i rreshtimeve në zbulimin e ekzoplanetëve

Rreshtimet janë gjithashtu jetike për kërkimin e ekzoplanetëve, planetë që rrotullohen rreth yjeve të tjerë. Duke përdorur metodën e tranzitit, astronomët studiojnë kur një ekzoplanet kalon përpara yllit të tij, duke bllokuar një pjesë të dritës. Kjo lejon shkencëtarët të analizojnë përbërjen atmosferike të planetit, duke kërkuar gazra si dioksidi i karbonit ose oksigjeni, që mund të tregojnë për shenja jete.

Një ngjarje për t’u parë dhe për t’u reflektuar

Ndërsa rreshtimi i shtatë planetëve më 28 shkurt do të jetë një shfaqje spektakolare për çdo vëzhgues të qiellit, ajo gjithashtu nxit pyetje të mëdha për vendin tonë në Univers. A mund të jenë qytetërime të tjera aliene duke vëzhguar sisteme të ngjashme dhe duke kërkuar shenja jete?

Për vëzhguesit tokësorë, ngjarje të tilla janë një kujtesë se ne jemi pjesë e një universi të pafund, ku çdo planet, yll dhe galaktikë ka historinë dhe misterin e vet. Prandaj, më 28 shkurt, mos humbisni rastin për të shikuar lart dhe për të reflektuar mbi mrekullitë e kozmosit.

(Kosova Sot Online)