‘Një këmbë në varr, tjetrën në burg’: Si është jeta e një shoferi të autobusit?

Si është të jesh shofer profesionist, si duket jeta e përditshme e njerëzve, gjumi i të cilëve në punë mund të rezultojë në një katastrofë, pyetëm veten pas aksidentit të një autobusi të Kosovës afër ‘Slavonksi Brod’ në të cilin vdiqën dhjetë persona dhe i cili sipas shoferit, ndodhi sepse ai ishte momenti kur ra në gjumë. Kështu fillon shkrimi i Index.Hr – që i kushtohet sfidave të të qenit shofer i autobusit në rrugë të gjata.

Kështu që u nisëm në kërkim të përgjigjeve.

Lexoni edhe:

Të gjitha viktimat kosovare të aksidentit të tmerrshëm në Kroaci

Vinko Drajkovic është tridhjetë vjeç. Ai kaloi një të tretën e jetës së tij pas timonit të një autobusi në një biznes familjar. Kur e pyetëm se cila është pjesa më e vështirë e jetës së një shoferi, ai me gatishmëri tha: “Ndarja nga familja. Ju shikoni fëmijët tuaj, shihni se ata janë rritur, nuk e kuptoni kur janë rritur sepse i nënshtroheni timonit, ajo punë hyn në gjak, në ju thith erën e benzinës dhe është e vështirë ta lësh, edhe pse është bukë me shtatë kore, shumë e vështirë. Dhe puna është shumë e papërshtatshme. Unë u largova nga shtëpia për 12 ditë, nga familja, miqtë, ditëlindjet, pagëzimet, se isha në Paris, Frankfurt, ne vozisnim grupe, do të kishim turne prej 12 ditësh. E kisha më të vështirë të ndahesha nga familja ime. Ju mund ta shihni vetë se çfarë do të thotë një aksident automobilistik, dhe punëdhënësit në Kroaci, por edhe në Serbi e Maqedoni.

Drejtuesit e mjeteve nuk kanë kushte adekuate

Ne pyesim cilat do të ishin kushtet e përshtatshme:

“Pushime ligjore, pushime vjetore. Për shembull, linja Frankfurt – Prishtinë, sipas rregulloreve, dy shoferë nuk mund të ngasin makinën. Ata mund të ngasin maksimumi 20 orë, gjatë së cilës kohë nuk mund të arrijnë në Prishtinë. Ne vozisim në linjën Frankfurt – Vinkovci dhe djemtë tanë nuk munden arrijnë në Vinkovci. Në Zagreb ata zbresin pas 15 orësh vozitje, shoferët e tjerë drejtojnë automjetin për në Vinkovci. Këto janë kushte që mund t’i përballojmë, sepse ne kemi marrë disa norma të tjera nga BE me më shumë precizion që kërkohet. Ndryshe nga Shqipëria, Kosova, Serbia”, përgjigjet Darojkovic.

Dekreti përcakton që një shofer autobusi mund të vozisë për një maksimum prej 4 orësh e gjysmë në të njëjtën kohë, pas së cilës ai duhet të bëjë pauzë për 45 minuta. Mund të drejtojë maksimumi 9 orë në ditë dhe 10 orë dy herë në javë.

Në fillim, dëgjuam se ishte e vështirë për të që të ndahej nga më të afërmit e tij. Cila është gjëja më e vështirë për të në punë?

“Në turne, pas 12 ditësh përsëritje të së njëjtës gjë, kur ju merrni një stilolaps në dorë ditën e 12-të, është e vështirë edhe për ju. Kështu është autobusi për mua, dhe jam përgjegjës për 50 persona, për 50. Ekziston edhe një udhëtim gjatë natës, pjesa kur gjumi më i ëmbël është nga ora katër në shtatë, atëherë një njeri fle më së miri, dhe duhet të jetë zgjuar.

Për më tepër, duhet të jesh jo vetëm shofer, por edhe psikiatër për njerëzit që drejton, udhëzues, gjithçka që nevojitet. Ata ju kërkojnë të ndaloni, të pini kafe, të pushoni, të shkoni në tualet, të kërkoni bagazhet, dikush harroi diçka, dikush ka nevojë për ndihmën e parë. Në këtë biznes je, më beso, gjithçka, Mami dhe Babi.

Disa shqetësohen nga muzika, disa nga dielli, disa nga perdja

Nëse keni shkuar në disa udhëtime të gjata me autobus,e dini që shoferi është i pari që i adresoni. Për gjithçka. Disa njerëz shqetësohen nga muzika, disa nga dielli, disa nga perdja, disa nga arsyeja për kemi lëshuar filmin. Shoferi i autobusit është fjala për gjithçka: Psikiatër, mjek, prind, në udhëtimet ne terren të këtyre fëmijëve. Ne jemi gjithçka, kemi një arsim të tillë të shkollës së mesme sa jemi të arsimuar për të menaxhuar në mënyrë adekuate autobusin, dhe jo pasagjerët dhe për fat të keq, ne gjithashtu duhet të menaxhojmë udhëtarët”, shpjegon Darojkovic.

Ai thekson se ka githnjë e më pak shoferë në Kroaci dhe pagat nuk janë shumë të larta. Sipas mendimit të tij, shoferët duhet të regjistrohen për një minimuum prej një mijë euro, dhe do të ishte optimale nëse ata do të punonin në 20 ditë në muaj për 1500 deri në 2000 euro. Kështu që ai e pyet vetën në fund: “Çfarë rrogë duhet të kem kur të marr 50 fëmijë dhe t’i drejtoj? Unë duhet të kem më shumë para se kryeministri!”

Stipe Bumbak nga Shibeniku ka kaluar 36 vjet pas timonit. Ai voziti kamionë dhe autousë, kaloi një pjesë të mirë të Evropës. Ai na tregon se ekziston një rregull i pashkruar që vetëm shoferët e këtij pëlqejnë ngasjen natën.

“Nuk më pëlqente vozitja e natës, por e kam vozitur. Kini kujdes, kur të gjithë janë në gjumë dhe ju ecni nëpër një qytet të madh dhe shihni dritat, pyesni vetën se sa njerëz po flenë derisa jeni duke vozitur tani. Por ju duhet, sepse shkarkimi po ju pret në mëngjës, sepse nuk mund të ndaleni për dhjetë apo pesëmbëdhjetë minuta, kur të doni, sepse në atë rast dikush menjëherë vjen dhe pyet, “Pse u ndal?”, dhe më mirë është të ndalemi për 15 minuta sesa për ato që kanë ndodhur”.

Ai gjtihashtu kujtoi ditët e tij të reja kur sekondat e ndanë nga tragjedia

Unë po vozisja kryesisht Sibenik – Shkup. Ishte një natë e bukur. Lika, po vozisja 70-80 kilometra në orë, një makinë e mirë, e re. Dhe çfarë ndodhi; një tatëpjetë ku normalisht ngadalësohesh. Deri atëherë ishte e tensionuar dhe e gjallë. Kur u zgjova, pashë se po vozisja përgjatë skajit të majtë dhe poshtë humnerës, kishte pak për të rënë. Gjithçka përfundoi mirë, u zgjova në kohë, por që atëherë, ishte viti 1987, ose 1988, saherë që sytë më mbylleshin, unë shkoja në parkingun e parë, edhe pse ishte Ura e Shibenikut, edhe pse jeton në Shibenik. Unë kam fjetur tre kilometra larg shtëpisë”, thotë Bumbak.

Çmimi i picës është rritur dhe çmimi i udhëtimit ka mbetur i njëjtë

Shoferët profesionistë shpesh regjistrohen për paga minimale, nga rreth 3700 kuna në 4500 kuna, me të cilat paguhën mëditje – 75 kuna për tetë orë, 125 kuna për 12 orë dhe 170 kuna për 16 orë. Këto shuma duhet të merren afërsisht, ato ndryshojnë nga një kompani në tjetrën.

Hrvoje Mestrovic, president i Shoqatës së Linjave Publike të Transportuesve është i bindur që një marrëveshje kolektive duhet të futet në nivel shtetëror, për të rritur të drejtat materiale për shoferët.

“Pica e zakonshme ishte më e lirë para se të bashkoheshim me BE, sepse çmimi i punës është rritur. Çmimi i transportit ka qenë i njëjtë për ne më shumë se 20 vjet dhe çmimi duhet të rritet saktësisht për të komptensuar pagat, në mënyrë që njerëzit të mos largohen. Dhe shoferët nuk do të bënin punë shtesë”, thotë ai.

Sipas tij, ndodh që shoferët e autobusëve në kohën e tyre të lirë drejtojnë taksi ose janë të angazhuar tashmë në disa punë në bujë pikërisht sepse pagat e tyre janë shumë më poshtë se niveli i BE’së. Kjo nga ana tjetër, i shtyn ata drejt lodhjes.

Dusko Kulas, nga Shoqata e Sindikatave të Punonjësve të Transportit tregon se vetë ekzistenca e Ligjit të Punëtorëve konfirmon se sa specifike është puna e tyre.

“Ky lidh përcakton orët e punës që nuk janë të barabarta me orët e punës në profesione tjera, me mungesa maksimale. Ngasja në rrugë, jeta në rrugë, vendpushimet”, thekson Kulas, duke shtuar se me rregullohet e BE’se janë mjaft të mira dhe është e diskutueshme si dhe sa kontrollohet raporti i punës dhe i pushimit jashtë BE’së.

Shoferi i cili ka drejtuar automjetin nga Kosova për 18 vjet: Më e keqja është në verë

Portali REL bisedoi me një shofer i cili ka udhëtuar nga Kosova në vende të ndryshme të Evropës për më shumë se 18 vjet.

“Më shpesh kemi qenë vetëm dy nga ne shoferët. Stiuatat më të vështira janë kur duhet të presësh për orë të tëra në kufi, gjashtë orë në të njëjtën kohë, menjëherë ndihesh shumë më i lodhur”, tha ai.

Siç thotë ai, pjesa më e vështirë është vera.

“Për shkak të fluksit të madh të punëtorëve gjatë korrikut dhe gushtit. Ata dy muaj jemi absolutisht të mbipopulluar dhe shoferët janë të detyruar të vozisin pa asnjë ndërprerje. Kjo më ka ndodhur shumë herë. Ne do të shkonim në Kosovë, të flinim një natë dhe të vozisnim përsëri herët në mëngjës, përsëri”, përshkruan ai.

DORH konfirmoi, shoferi i autobusit ishte i lodhur dhe i paaftë për të vozitur

“Ekziston dyshimi i bazuar se i dyshuari 52 vjeçar po ngiste një autobus në korsinë jugore të autostratës A3 rreth orës 6:15 të mëngjesit më 25 korrik 2021, në kundërshtim me nenin 47, paragrafi 2 dhe nenin 198, paragrafi 1 të Aktit të Sigurisë së Trafikut Rrrugor dhe se në gjendje të lodhjes dhe paaftësisë për të drejtuar automjetin në mënyrë të sigurt, ai nuk lëvizi në një distancë të mjaftueshme nga ana e djathtë, kështu që ai u kthye drejt në zonën me bar në anën jugore.

Me atë rast, autobusi u përplas dhe u përmbys në anën e djathtë, duke vrarë dhjetë veta dhe duke plagosur dhjetra të tjerë, dëmtime të rënda trupore ose dëmtime serioze kërcënuese për jetën.

Një vendim pritet sot në mëngjës. Shoferi mund të dënohet me 15 vjet burg.

(Kosova Sot Online)