Lexoni edhe:
Gjesti - Eglit: Filma me mu jo, kurrë sytë mos t’i pafsha
Ja çfarë mund t’i bëjnë trupit të njeriut 286 ditë në hapësirë
Pasi kaluan 286 ditë të paplanifikuara në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës, astronautët e NASA-s Sunita Williams dhe Butch Willmore u kthyen në Tokë të martën. Edhe pse shkenca e di se udhëtimi afatgjatë në hapësirë mund të jetë i dëmshëm, kishte nga ata që u habitën kur panë se sa shumë kishin ndryshuar astronautët.
Kur astronautët janë në bordin e Stacionit Ndërkombëtar Hapësinor (ISS), trupat e tyre janë pa peshë dhe notojnë në hapësirë. Për shkak të kësaj, muskujt e tyre gradualisht dobësohen.
Kur kthehen në Tokë dhe ndiejnë përsëri gravitetin e saj, zakonisht nuk mund të ecin vetë. Megjithëse Williams dhe Willmore ushtroheshin në hapësirë - të paktën dy orë në ditë – ata duhej të mbështeteshin te kolegët ndërsa hipnin në barelë. Hulumtimet tregojnë se të qenit në hapësirë mund të ndryshojë densitetin e kockave të një personi dhe se këto efekte janë afatgjata. Për më tepër, hulumtimet tregojnë se astronautët e moshës 30 deri në 50 vjeç që kalojnë gjashtë muaj në hapësirë humbasin rreth gjysmën e forcës së tyre. Vlerësohet se atyre do t’u duhen gjashtë javë për ta rikuperuar atë.
Astronautët humbasin oreksin e tyre gjatë qëndrimit në ISS për shkak të presionit të sinusit dhe të përzierave të shpeshta. Mjekët vunë re në nëntor 2024 se Williams ishte shfaqur i dobët në shtator. Një burim i paidentifikuar i NASA-s tha për New York Post se po bëhen përpjekje për të stabilizuar peshën e saj dhe për ta ndihmuar atë të fitojë peshë. Burimi tha se Williams nuk ishte në gjendje të hante ushqimin me kalori të lartë që astronautët duhet të hanë ndërsa ishin në ISS. Williams mohoi pretendimet se ajo kishte humbur peshë dhe pretendoi se kishte fituar forcë.
Kur trupi i njeriut është në mungesë peshe, uji nga i cili përbëhet kryesisht qarkullon shumë më shpejt. NASA thotë se mbi 5.6 litra ujë mund të transferohen nga pjesa e poshtme e trupit në pjesën e sipërme. Kjo është arsyeja pse fytyrat e astronautëve ndonjëherë mund të duken të fryra dhe këmbët e tyre të holla dhe të dobëta. Këto shqetësime zakonisht zhduken pas tre ditësh në Tokë. Megjithatë, astronautët mund të përjetojnë dëmtim të shikimit për shkak të presionit në kokën e tyre si rezultat i ujit që qarkullon nëpër trupat e tyre, dhe disa kanë raportuar ulje të aftësive njohëse. NASA thotë se sasia e gjakut në trupat e astronautëve mund të bjerë dhe zemrat dhe enët e gjakut mund të punojnë më pak mirë
Ndërsa në ISS, astronautët janë të ekspozuar ndaj rrezatimit hapësinor dhe grimcave të ndryshme. Këto grimca shkatërrojnë ADN-në e tyre dhe shkaktojnë mutacione që mund të bëhen kancerogjene. NASA thotë se qëndrimi në hapësirë mund të rrisë rrezikun e kancerit dhe sëmundjeve kardiovaskulare. Ekspertët thonë se Williams dhe Willmore duhet të vizitojnë mjekët më shpesh për shkak të kësaj.
Shkencëtarët kanë zbuluar se gjashtë muaj në ISS mund të dëmtojnë lëkurën e astronautëve. Një grup shkencëtarësh zbuluan se epiderma e tyre hollohet me pothuajse 20 për qind. Një studim tjetër thotë se astronautët kanë më shumë gjasa të vuajnë nga kruajtja gjatë kohës së tyre në hapësirë.
Pas kthimit në Tokë, astronautët e NASA-s i nënshtrohen rehabilitimit për 45 ditë. Ata ushtrojnë dy herë në ditë, shtatë herë në javë dhe secili program i përshtatet çdo personi, shkruan Daily Mail.
(Kosova Sot Online)
