Jeta e Louis Armstrong-ut në letra, muzikë dhe art

Prapa trumbetës së tij të ashpër, improvizimeve revolucionare të vokalit dhe një person me personazhe të bollshme, si e ka parë veten e tij Louis Armstrong? Njeriu që me lansimet e tij të hershme dhe me zërin për dashurinë e tij për Amerikën me muzikën moderne të zezakëve dhe kush u bë një nga më të famshmit në këtë histori? Pyetjet nuk janë retorike. Për gjithë jetën e tij si i rritur, larg nga fama, Armstrong ka mahnitur me shkrimet personale, incizimet dhe faktet e artit. Por deri këtë muaj, do të duhej të udhëtonit larg e deri në qendër të "Queens" për t'i gjetur. Tani secili mundet të ketë qasje në to. Falë grantit prej 3 milionë dollarësh nga "Fund II Foundation" - udhëhequr nga Robert F. Smith, amerikano-afrikani më i pasur -"Louis Armstrong House Museum" ka digjitalizuar krejt koleksionin e tij që e ka lënë pas dhe e ka vënë në diskonim për publikun.

Ka incizuar veten e tij nëpër kaseta Armstrong kishte shkruar qindra faqe të kujtimeve të tij, komente dhe shaka përgjatë gjithë jetës së tij, dhe ka dërguar mijëra letra. Në rreth dy dekada të jetës së tij, ai e ka incizuar veten e tij nëpër kaseta, përfshirë këtu edhe bisedat e zakonshme e deri te muzika moderne që e dëgjonte. Thënë shkurt, Armstrong nuk është vetëm një nga jetët private më të njohura të secilit artist në Amerikë. Është një nga jetët kreative më së miri e dokumentuar. "Brezat e ardhshëm e kanë nxitur atë që të shkruante dorëshkrime dhe të bënte kaseta dhe gjithçka të bënte me katalog", ka thënë Ricky Riccardi, drejtor i hulumtimeve të koleksioneve te "Louis Armstrong House Museum". "Ai ishte krejt i vetëdijshëm për rëndësinë e tij dhe dëshirën që të mbante nën kontroll tregimin e tij". Dhe, nuk ishin vetëm brezat e ardhshëm. E njëjta gjë që e kishte bërë performues - besimi në komunikimin e papenguar, një qasje që tregon mungesë respekti për strukturat e gjuhës, dëshirën për të përqafuar krejt kulturën amerikane në përqafimin e tij - kursi përmes shkrimeve të tij, kolegëve dhe incizimeve në shtëpi. Armstrong me të madhe ka qenë përgjegjës për formësimin e xhazit në botë, muzika që ka çmendur rininë në vitet 1930. 

Simboli i krenarisë racore

Ai u bë simbol i krenarisë racore, duke kënduar nganjëherë vetëm për frustrimet e zezakëve. Duke u identifikuar me xhazin si një art muzike në vitet 1950, Armstrong u bë sidomos demode në krijimin e kritikës. Hitet e vjeshtës që i kishte në mes të viteve 1960, "Hello, Dolly!" dhe "What a Wonderful World", ishin vetëm për të konfirmuar konsensusin e medieve që koha i kishte kaluar. Pjesërisht, shohim një njeri të harmonizuar me racën dhe me politikën, që rolin e tij si ambasador global për kulturën amerikane e kishte marrë me shumë seriozitet dhe e kishte shikuar nga afër me arritjet e amerikanoafrikanëve si ai. Kur ai kishte folur kundër ndarjes në shkolla në "Little Rock", "Ark", më 1957, ai kishte befasuar kombin. Disa aktivistë kanë thënë se kjo ishte tepër pak, tepër vonë. Në koleksionin e tij gjendet një telegram që ka shkruar presidentit Dwight Eisenhower në ditën kur Eisenhower ka paralajmëruar se ai do të dërgonte trupat ushtarake në "Little Rock", duke i bërë thirrje "për t'i dërguar personalisht ata fëmijët e vegjël me ngjyrë në "Central High School" bashkë me trupat tuaj të jashtëzakonshme". Në një incizim nga viti 1959, ai i bërtet shumë një gazetari, pasi ishte pyetur për ndryshimet në xhaz. "Unë vetëm se përjetoj atë që luaj, dhe nuk garantoj për të tjerët. Për aq kohë sa i ndjej dhe prek notat dhe kam audiencën time, atëherë asnjë kritik në botë nuk mundet të më tregojë si duhet të luaj me borinë time", thotë ai. I rritur në Nju Orlllins, Armstrong gjeti famën e tij në fillim të viteve të tij të njëzeta, pasi ishte bashkuar bendit të King Oliver "Creole Jazz Band" në Çikago; incizimet e tij të hershme si lider, me muzikën e tij solo me "Hot Five and Hot Seven", që e kishin bërë një nga pop muzikantët e epokës së radios.

Një idhull për shumë afrikanoamerikanë

Deri në vitet 1940 dhe vitet e '50-ta, ai rregullisht kishte qenë i përfshirë në listën e amerikanëve më të adhuruar. Që në moshën e tij njëzet vjeçe, Armstrong në vazhdimësi kishte mbushur artikujt e gazetave për veten. Armstrong e ka filluar karrierën e tij si një idhull për shumë afrikano-amerikanë. Kur ai kishte udhëtuar në Baltimor në dimrin e vitit 1931, ai ka dhuruar 300 çanta me qymyr për banorët zezakë në nevojë. Kur bendi i tij ishte arrestuar në Arkanzas thjesht se kishte udhëtuar në të njëjtin autobus me menaxherin e tij të bardhë, ai ka ruajtur artikullin duke e ruajtur dhe raportuar për të. Po ashtu, kur një kritik britanik i ishte referuar atij si "Zr. I Shëmtuari" vitin vijues ("Ai duket, dhe sillet, si një gorillë e pashtruar" thuhej në artikull), Armstrong e ka mbajtur edhe një kopje të kësaj. Armstrong në vazhdimësi kishte shkruar - kryesisht letra dhe tregime të shkurta për jetën e tij, por edhe në formë të poemave humoristike pesëvargëshe dhe në shaka të gjata. Kur Armstrong i ishte bashkuar bendit të falshëm të "King Oliver", ai me vete kishte marrë edhe makinën e shkrimit. Deri në vitin 1936, kur ai ishte në mesin e të tridhjetave të tij, ai tashmë kishte publikuar në autobiografi. Gjatë gjithë jetës së tij, ai ka shkruar më shumë se 10,000 letra për adhuruesit, qindra faqe kujtime dhe shaka për të mbushur një libër të tërë. Në vitet 1969 dhe '70, me shëndetin e tij të dobësuar, Armstrong kishte vendosur të shkruante një ese të gjatë në lidhjen e tij me Karnofskys, një familje hebraike në Nju Orllins. Kur ishte 7 vjeç, ai ka punuar si shërbëtor në shtëpinë e tyre, dhe ata herët e kishin vërejtur talentin e tij për muzikë, duke i dhënë një sasi të vogël të parave për të blerë trumbetën e tij. 

 

 

(Kosova Sot)