“Plani” amerikan që synon ta blindojë Ballkanin Perëndimor nga ndikimi rus dhe kinez

  • E.K /
  • 04 October 2022 - 15:22
“Plani” amerikan që synon ta blindojë Ballkanin Perëndimor nga ndikimi rus dhe kinez

Rajoni i Ballkanit Perëndimor është i një rëndësie jetike për Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Si rezultat i luftës së paprecedentë që Rusia ka nisur në Ukrainë dhe frikës se i njëjti konflikt mund të rrjedhë edhe në Ballkan përmes Serbisë,ka bërë që në Uashington t’i ndezin motorët për ruajtjen e paqes në rajon dhe të bëhet përpjekje për të shfrytëzuar momentumin për shkëputjen e Serbisë nga Rusia dhe Putini. Një Ballkan Perëndimor komplet pro-perëndimor, ky është edhe synimi i një grupi senatorësh republikanë e demokratë të cilët kanë hartuar një projektligj e të cilin ia kanë propozuar Senatit Amerikan. Në projektligj që mban datën 2 gusht 2022 propozohet që Shtetet e Bashkuara të Amerikës t’i dalin zot rajonit përmes ndihmave ekonomike, investimeve, asistimit në luftimin e korrupsionit dhe përmirësimin e qeverisjes dhe aspekte tjera. Gjithashtu kanë përfshirë edhe pjesën e sanksioneve për ata që synojnë zhbërjen e marrëveshjeve të arritura më herët dhe të cilat kanë kontribuar në sigurinë dhe paqen e rajonit.

Gjashtë senatorë amerikanë, në krye me Jeanne Shahen, kanë përpiluar një projektligj, përmes të cilit synojnë mbështetjen e zhvillimit ekonomik të rajonit të Ballkanit Perëndimor, tregtinë, luftën kundër korrupsionit dhe që përfshin gjithashtu edhe sanksionet ndaj atyre që synojnë destabilizimin e rajonit. Kjo nismë ligjore, e nisur nga  senatorja amerikane, Jeanne Shaheen, bashkë me senatorët e tjerë, Dick Durbin, Thom Tillis, Chris Van Hollen, Ben Cardin, Chris Murphy, nëse merr dritën e gjelbër nga institucionet amerikane, do të kishte një impakt të jashtëzakonshëm për zhvillimin e rajonit.

Në fillim të projektligjit që e kanë propozuar senatorët konstatohet se “është në interesin reciprok të SHBA-së dhe të gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor që të promovojnë rritje dhe zhvillim të qëndrueshëm ekonomik në rajon”.

Në projektligj thuhet se gjashtë shtetet e rajonit të Ballkanit Perëndimor, Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Kosova, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Serbia formojnë një rajon pluralist dhe multietnik në zemër të Evropës që është jetik për paqen, stabilitetin dhe të ardhmen e Evropës.

 “Paqja, stabiliteti dhe prosperiteti i vazhdueshëm në Ballkanin Perëndimor është i lidhur drejtpërdrejt me mundësitë për avancim demokratik dhe ekonomik në dispozicion të qytetarëve dhe banorëve të këtyre gjashtë vendeve”, thuhet në projektligj.

Në projektligjin e propozuar përmendet edhe migrimi si një prej problemeve që po e sfidon rajonin dhe si rezultat përmendet nevoja për investime amerikane dhe  “krijimin e një mjedisi mikpritës për investime dhe krijimi i mundësive për punësim në Ballkanin Perëndimor, veçanërisht për të rinjtë, mund të sigurojë mjete të fuqishme për zhvillimin ekonomik dhe për inkurajimin e pjesëmarrjes më të gjerë në një proces politik që rrit prosperitetin për të gjithë”, shkruan Gazeta Express.

Kur përmendin zhvillimin ekonomik të rajonit, potencojnë nismat ekzistuese si Tregu i Përbashkët Rajonal dhe Ballkani i Hapur, për të cilat konstatojnë se kanë potencial të madh për të përmirësuar kushtet ekonomike të rajonit të Ballkanit Perëndimor, përmes promovimit të përfshirjes dhe transparencës.

Tutje theksohet se varësia e rajonit nga burime ruse të gazit i lidh ekonomitë dhe politikën me Federatën Ruse, gjë që pengon aspiratat për integrim në Bashkim Evropian.

Amerikanët e konsiderojnë problem përdorimin e qymyrit për burim të energjisë, dhe thonë se është në interesin kombëtar të Shteteve të Bashkuara të Amerikës që varësia nga gazi rus dhe përdorimi i qymyrit të reduktohen.

Gjithashtu përmendet edhe si problematikë, rritja e ndikimit të Kinës, të cilin e quajnë ndikim të dëmshëm për konkurrencën strategjike, demokracinë dhe integrimin ekonomik me Evropën.

Duke pasur gjithë këto parasysh, sipas projektligjit, senatorët propozojnë që Shtetet e Bashkuara të Amerikës duhet të ndihmojnë rajonin përmes investimeve, mbështetjes ekonomike, rritjes së sigurisë përmes NATO-s. Për këtë qëllim, senatorët kanë propozuar gjithsejtë 18 pika.

1.Të inkurajojë rritjen e tregtisë dhe investimeve ndërmjet SHBA-së dhe aleatëve dhe partnerëve në Ballkanin Perëndimor.

2.Të zgjerojë ndihmat për përpjekjet e integrimit rajonal në Ballkanin Perëndimor;

3.Të forcojë dhe zgjerojë integrimin ekonomik rajonal në Ballkanin Perëndimor, veçanërisht ndërmarrjet në pronësi dhe që punësojnë gratë dhe të rinjtë;

4.Të punojë me aleatët dhe partnerët e angazhuar për përmirësimin e sundimit të ligjit, diversifikimin e burimeve energjetike, reformën demokratike dhe ekonomike dhe çrrënjosjen e varfërisë në Ballkanin Perëndimor;

5.Të rrisë tregtinë dhe investimet e Shteteve të Bashkuara me Ballkanin Perëndimor, veçanërisht në mënyra që—

A: Të ulin varësinë nga burimet ruse të energjisë dhe lëndët djegëse fosile;

B: Të rrisë diversifikimin, efikasitetin dhe ruajtjen e energjisë; dhe

C: Të lehtësojë kalimin drejt burimeve më të pastra dhe më të besueshme të energjisë, duke përfshirë burimet e rinovueshme;

6. Të lehtësojë zhvillimin e shoqërive të forta civile, mediave të pavarura, qeverisjes transparente, të përgjegjshme, të përgjegjshme ndaj qytetarëve dhe stabilitetit politik në Ballkanin Perëndimor;

7. Të mbështesë pranimin e shpejtë të vendeve të Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian dhe në Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO) për ato që dëshirojnë anëtarësim;

8. Mbështet:

A: Ruajtjen e mandatit të plotë të Forcave të Bashkimit Evropian (EUFOR) në Bosnje dhe Hercegovinë si në interesat e sigurisë kombëtare të Shteteve të Bashkuara;

B: Inkurajimin e NATO-s dhe Bashkimit Evropian për të rishikuar mandatet dhe qëndrimin e tyre të misionit në Bosnje dhe Hercegovinë për të siguruar që ata po luajnë një rol proaktiv në krijimin e një mjedisi të sigurt dhe të sigurt, veçanërisht mjedisin e mbrojtjes;

C: Duke përdorur zërin e Shteteve të Bashkuara në NATO për të inkurajuar planifikimin e aleancës dhe mbështetjen e një force ushtarake ndërkombëtare për të ruajtur një mjedis të sigurt dhe të sigurt në Bosnje dhe Hercegovinë, veçanërisht nëse Rusia bllokon riautorizimin e misionit në Kombet e Bashkuara; dhe

D: Një seli të forcuar të NATO-s në Sarajevë;

9. Vazhdimi i bashkëpunimit të sigurisë me Shqipërinë, Malin e Zi dhe Maqedoninë e Veriut përmes patronazhit të NATO-s dhe përmes bashkëpunimit të vazhdueshëm dypalësh;

10. Të vazhdojë të mbështesë negociatat e vazhdueshme të pranimit të Malit të Zi me Bashkimin Evropian, duke përfshirë dhënien e ndihmës për Malin e Zi për të ndihmuar vendin që të përmbushë menjëherë kriteret e anëtarësimit në Bashkimin Evropian;

11. Vazhdojnë të mbështesin aplikimet e Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë për anëtarësim në Bashkimin Evropian duke mbështetur përmirësimin e aftësive të tyre përkatëse për të përmbushur standardet e demokracisë të kërkuara për anëtarësim;

12. Të vazhdojë të mbështesë ndjekjen e Bosnjës dhe Hercegovinës për statusin kandidat në Bashkimin Evropian duke inkurajuar avancimin kuptimplotë të agjendës së saj të reformave;

13. Të vazhdojë të mbështesë trashëgiminë kulturore dhe të njohë gjuhët e Ballkanit Perëndimor;

14. Të koordinojë ngushtë me Bashkimin Evropian, Mbretërinë e Bashkuar dhe aleatët dhe partnerët e tjerë për përcaktimet e sanksioneve dhe të punojë për të harmonizuar përpjekjet sa më shumë që të jetë e mundur për të demonstruar një përkushtim të qartë për ruajtjen e vlerave demokratike;

15. Zgjerimi i bashkëpunimit dypalësh të sigurisë me vendet e Ballkanit jo-anëtare të NATO-s, veçanërisht përpjekjet e fokusuara në integrimin dhe bashkëpunimin rajonal, duke përfshirë edhe Kartën e Adriatikut, bërë në Tiranë, 2 maj 2003;

16. Rritja e përpjekjeve për të luftuar fushatat ruse të dezinformimit dhe çdo aktivitet tjetër keqdashës, destabilizues ose përçarës që synon Ballkanin Perëndimor përmes angazhimit me institucionet qeveritare, aktorët politikë, gazetarët, organizatat e shoqërisë civile dhe drejtuesit e industrisë;

17. Të artikulojë qartë dhe pa mëdyshje angazhimin e Shteteve të Bashkuara për të mbështetur vlerat demokratike dhe respektimin e ligjit ndërkombëtar si e vetmja rrugë përpara për vendet e Ballkanit Perëndimor; dhe

18. Të mbështesë misionin e Korpusit të Paqes për të promovuar paqen dhe miqësinë botërore duke ndihmuar njerëzit e vendeve të interesuara të plotësojnë nevojën e tyre për burra dhe gra të trajnuar, gjë që ofron një mundësi të kruciale për të lidhur popullin amerikan me njerëzit e Ballkanit Perëndimor

Detaje për disa prej aspekteve të projekt-ligjit:

Ky projektligj përfshinë në vete: Kodifikimin e sanksioneve në lidhje me Ballkanin perëndimor, Iniciativat për zhvillim dhe prosperitet demokratik dhe ekonomik, Luftën kundër ndikimit malinj dhe promovimin e angazhimit ndërkulturorë, Korpusin e Paqes në Ballkanin Perëndimor dhe Nismën për Lidership Rinor në Ballkan, propozime këto që synojnë shkëputjen e rajonit nga ndikimi rus dhe kinez raporton Gazeta Express.

Në këtë propozim ligjor, senatorët amerikanë thonë se sanksionet amerikane të vendosura nëpërmjet urdhrave ekzekutivë që lidhen me pengimin e Marrëveshjes së Dejtonit dhe korrupsionin, përfshirë të gjitha sanksionet e vendosura për personat sipas urdhrave të tillë ekzekutiv që nga data e miratimit të këtij ligji do të mbeten në fuqi, në përjashtim të rasteve të cilat parashikohen në nënseksionin (c).

Urdhrat ekzekutiv të përfshirë në këtë projektligj janë, ai lidhur me bllokimin e pronave të personave që kërcënojnë projektet ndërkombëtare të stabilizimit të Ballkanit Perëndimor dhe urdhri ekzekutiv lidhur me bllokimin e pronës dhe pezullimin e hyrjes në Shtetet e Bashkuara të Amerikës të cilët kontribuojnë në destabilizimin e Ballkanit Perëndimor.

Sipas këtij projektligji, këto sanksione mund të përfundojnë së zbatuari vetëm në momentin që Presidenti vërteten përmes komiteteve përkatëse të Kongresit se “ një person i tillë nuk angazhohet në aktivitetin që ishte baza për sanksione të tillë ose nëse ka ndërmarrë hapa të rëndësishëm të verifikueshëm drejt ndalimit të një aktiviteti të tillë dhe kur Presidenti ka marrë garanci të besueshme se personi i tillë nuk do të angazhohet me vetëdije në veprimtari që i nënshtrohen sanksioneve të tilla në të ardhmen”.

Përveç çështjes së sanksioneve, në këtë projekt-ligj është edhe seksioni i iniciativave për zhvillim dhe prosperitet demokratik dhe ekonomik.

Këtu përfshihen iniciativat anti-korrupsion, ku Sekretari i Shtetit përmes programeve aktuale dhe atyre të reja, duhet të zhvillojë një iniciativë që :

1.Kërkon zgjerimin e asistencës teknike për zhvillim të strategjive kombëtare anti-korrupsion të secilit vend të Ballkanit Perëndimor, apo edhe për mbështetjen e strategjive anti-korrupsion të cilat veçse janë krijuar duke marrë parasysh kushtet lokale dhe në varësi të marrëveshjes së qeverisë së vendit pritës.

2.Kërkon përhapjen e praktikave më të mira dhe jep trajnime për agjencitë për forcimin e ligjit dhe institucionet ligjore dhe trupat tjera të rëndësishme administrative, në vendet në rajon, për të përmirësuar efikasitetin, transparencën dhe llogaridhënien e të tillave institucione dhe agjenci.

3.Ofron mbështetje për të luftuar korrupsionin politik, veçanërisht në financimin e fushatës, dhe për të forcuar mbikëqyrjen rregullatore dhe legjislative të fushave kritike të qeverisjes, si liria e informacionit dhe prokurimi publik; dhe

4. Përfshin Ballkanin Perëndimor në Iniciativën Evropiane të Qëndrueshmërisë Demokratike dhe e konsideron rajonin si marrës të fondeve kundër korrupsionit për një iniciativë të tillë.

Tutje nga pjesa për luftimin e korrupsionit dhe përforcimit të sundimit të ligjit, është pjesa ku flitet për prioritizim të tregtisë rajonale dhe konkurrencës ekonomike.

Në këtë seksion thuhet se me qëllim të promovimit të marrëdhënieve më të forta ekonomike, qytetare dhe politike midis vendeve të Ballkanit Perëndimor, Kongresi do t’u mundësojë vendeve të tilla të përdorin më mirë burimet ekzistuese dhe të maksimizojnë sigurinë dhe qëndrueshmërinë e tyre ekonomike duke rritur tregtinë në mallra dhe shërbime midis vendeve të tjera të rajonit dhe se Kongresi është në dijeni që investimet e SHBA-së dhe ndihma për krijimin e një rajoni më të integruar siguron stabilitet politik dhe siguri për rajonin.

Në këtë projektligj specifikohet “Strategjia gjithëpërfshirëse pesëvjeçare për zhvillimin ekonomik dhe qëndrueshmërinë demokratike në Ballkanin Perëndimor” Sipas kësaj strategjie jo më vonë se 180 ditë pas hyrjes në fuqi të këtij ligji Sekretari i Shtetit dhe Administratori i Agjencisë së Shteteve të Bashkuara për Ndërkombëtar Zhvillimi, në koordinim me Sekretarin e Thesarit, Sekretarin e Tregtisë dhe Kryeshefin Ekzekutiv të Korporatës Financiare të Zhvillimit Ndërkombëtar të Shteteve të Bashkuara, do t’u paraqesë komiteteve përkatëse të kongresit një strategji të zhvillimit ekonomik rajonal dhe qëndrueshmërisë demokratike për Ballkanin Perëndimor që:  

1.Merr në konsideratë grupin e plotë të mjeteve dhe burimeve të disponueshme nga agjencitë e mbikëqyrura nga këta zyrtarë federalë

2.Përfshin përpjekjet për të siguruar koordinimin me partnerët shumëpalësh dhe dypalësh, si Bashkimi Evropian, Banka Botërore dhe korniza të tjera përkatëse të ndihmës.

Tutje projektligji parasheh një vlerësim fillestar publik të:

Mundësive ekonomike për të cilat bizneset e Shteteve të Bashkuara, ose ato të partnerëve të tjerë me të njëjtin mendim, do të ishin konkurruese,  pengesat ligjore, ekonomike, qeverisëse, infrastrukturore ose të tjera që kufizojnë investimet e Shteteve të Bashkuara në Ballkanin Perëndimor, efektivitetin e nismave ekzistuese të bashkëpunimit rajonal, të tilla si nisma e Ballkanit të Hapur dhe Tregu i Përbashkët Rajonal i Ballkanit Perëndimor dhe mënyrat për të rritur tregtinë e Shteteve të Bashkuara në Ballkanin Perëndimor.

Në këtë projektligj, specifikohet gjithashtu se “jo më vonë se 90 ditë pas datës së miratimit të këtij ligji, Sekretari i Shtetit do të sigurojë një informim për komitetet përkatëse të kongresit që përshkruan përparimin e bërë drejt zhvillimit të strategjisë së kërkuar sipas paragrafit (2).

Projektligji parasheh hapa konkret për zhvillimin e nismave rajonale për tregti dhe zhvillim. Për këtë kërkohet angazhim direkt i Sekretarit Amerikanë të Shtetit dhe Administratorit të Agjencisë së Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar që në koordinim me Kryeshefin Ekzekutiv të Korporatës Financiare të Zhvillimit Ndërkombëtar të Shteteve të Bashkuara dhe Sekretarin e Tregtisë, është i autorizuar të koordinojë tregtinë rajonale dhe nisma zhvillimore në përputhje me këtë nënseksion.

Iniciativa e autorizuar sipas paragrafit të parë do të:

A: promovojë rritjen dhe konkurrencën e sektorit privat dhe të rrisë kapacitetin e bizneseve, veçanërisht të ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme;

B: synojë rritjen e eksporteve ndërrajonale drejt vendeve të tjera të Ballkanit dhe vendeve fqinje dhe vendeve anëtare të Bashkimit Evropian;

C: synojë të rrisin eksportet e Shteteve të Bashkuara dhe investimet në vendet në Ballkan;

D: të mbështesë kompanitë fillestare duke ofruar trajnime për aftësitë e biznesit dhe udhëheqjen, duke ofruar mundësi për t’u lidhur me burimet e kapitalit dhe duke inkurajuar kompanitë fillestare që drejtohen nga të rinjtë ose gratë;

E: të inkurajojë dhe promovojë investimet e brendshme dhe të jashtme nëpërmjet angazhimit me komunitetin e diasporës së Ballkanit Perëndimor në Shtetet e Bashkuara dhe jashtë saj;

F: të ndihmojë qeveritë që të zhvillojnë—

(i) rregulloret për të siguruar investim të drejtë dhe efektiv; dhe

(ii) mjetet e shqyrtimit për të identifikuar dhe parandaluar investimet malinje dhe praktika të tjera ekonomike shtrënguese;

G: rishikojë programet ekzistuese të ndihmës nëpër agjencitë federale-

(i) për të eliminuar dyfishimin; dhe

(ii) të identifikojë fushat e koordinimit brenda rajonit të Ballkanit, i cili do të përfshijë 6 vendet e Ballkanit Perëndimor dhe çdo vend që ndan një kufi me ndonjë nga këto vende;

H: të identifikojë fushat ku aplikimi i burimeve shtesë mund të zgjerojë programet e suksesshme në 1 ose më shumë vende të rajonit duke u mbështetur në përvojën ekzistuese dhe arkitekturën e programit;

I: krahasoj analizat ekzistuese të sektorit të një vendi për të përcaktuar fushat e fokusit që do të përfitonin nga një qasje rajonale; dhe

J:të promovojë tregtinë ndërrajonale nëpërmjet-

(i) programimi, duke përfshirë grantet, marrëveshjet e bashkëpunimit dhe forma të tjera të ndihmës;

(ii) zgjerimin e ndërgjegjësimit për disponueshmërinë e huave dhe instrumenteve të tjera financiare nga Qeveria e Shteteve të Bashkuara, duke përfshirë nga Korporata Financiare e Zhvillimit Ndërkombëtar të Shteteve të Bashkuara dhe Banka e Eksport-Importit të Shteteve të Bashkuara; dhe

(iii) koordinimin e aksesit në instrumentet ekzistuese tregtare të disponueshme nëpërmjet aleatëve dhe partnerëve në rajon, duke përfshirë Bashkimin Evropian dhe institucionet financiare ndërkombëtare.

Në këtë projektligj kërkohet që SHBA të mbështes projektet rajonale të infrastrukturës.

Kjo kërkohet për projektet që kanë të bëjnë me ndërtimin e rrugëve, urave, hekurudhave dhe infrastrukturës fizike për të lehtësuar udhëtimin e mallrave dhe njerëzve në të gjithë rajonin e Ballkanit, në mënyrë specifike për udhëtimet ndërshtetërore.

Përveç kësaj kërkohet mbështetje për projektet infrastrukturore që lidhin vendet e Ballkanit Perëndimor me njëra-tjetrën dhe me vendet me të cilat këto shtet ndajnë një kufi.

 Kërkohet edhe përkrahje për projektet që reduktojnë varësinë nga lëndët djegëse fosile dhe lehtësojnë kalimin në burime të pastra të energjisë.

(Kosova Sot Online)