Evropa ka kaluar në modelin suedez, a është mënyra më e mirë për t’u përballur me COVID-19?

Me valën e re të pandemisë, ekspertët vlerësojnë se Evropa gjithnjë e më shumë po përpiqet ta zbatojë modelin suedez, që dikur kritikohej shumë. Themeli kryesor i këtij modeli – shkruan New York Times – është besimi në përgjegjësinë e çdo qytetari.

“Normaliteti i ri” nuk është askund më i pazakontë sesa në Suedi, që është pothuajse i vetmi vend në Perëndim që refuzoi të izolohej tërësisht në pranverë dhe nuk kishte ndërmarrë masa të tjera të detyrueshme kufizuese.

Lexoni edhe:

Po fundoset banda Devolli, Qeveria e keqe e bëri një ligj të mirë nën presionin e vullnetit qytetar

Gjatë “Pranverës së Zezë”, Suedia nuk i mbylli kufijtë e saj, transporti publik funksionoi mirë, madje edhe restorantet, kafenetë, institucionet publike, parukierët dhe studiot e yogas mbetën të hapura.

Parandalimi i infeksionit u bazua në solidaritetin dhe besimin njerëzor, do me thënë në besimin e autoriteteve te qytetarët se masa të tilla si ruajtja e distancës dhe pastrimi i rregullt i duarve do të zbatohen vullnetarisht. Nëse ky ishte vendimi i duhur apo jo, për muaj me radhë ka qenë temë debati në të gjithë botën.

Shumë shkencëtarë kanë argumentuar se një sjellje e tillë ka prodhuar në një rritje të vdekjeve nga koronavirusi, ndërsa politikanët dhe aktivistët e të drejtave të njeriut kanë argumentuar se Suedia mund të jetë një model për të gjitha vendet. Ekspertët kryesorë suedezë të shëndetësisë thonë se modeli suedez ishte i përshtatshëm dhe parandaloi kolapsin ekonomik të vendit.

Suedia pranoi se qasja mund të mos ketë qenë e përsosur dhe se ishin bërë gabime, veçanërisht në shtëpitë e të moshuarve ku pati një numër të madh të vdekjeve. Analizat tregojnë se shkalla e vdekshmërisë në institucione të tilla në Suedi ishte dukshëm më e lartë se në vendet fqinje që “u bllokuan”.

Por New York Times ngre pyetjen nëse numri jo i madh i rasteve të reja në Suedi, krahasuar me rritjen relativisht të lartë në vendet e tjera evropiane, tregon se Suedia ka gjetur një ekuilibër, diçka që vendet e tjera e kanë dëshiruar për muaj me radhë.

“Situata deri më tani duket pozitive,” tha Anders Tegnel, kryedemiologu Suedez, i cili fitoi famë botërore kur i propozoi masat e tij liberale në luftën kundër COVID-19.

Suedia ka një popullsi prej rreth 10 milion banorë dhe ka pasur mesatarisht vetëm 200 raste të reja në ditë javët e fundit, edhe pse numri është rritur në 380 ditët e fundit. Franca dhe Spanja, të cilat, megjithë kufizimet e rrepta, regjistrojnë më shumë se 10,000 të infektuar në ditë.

Kritikët e modelit më ‘liberal’ kanë një përgjigje edhe për këtë pretendim – ata besojnë se Suedia po teston shumë pak njerëz, kështu që numri relativisht i ulët i të infektuarve rishtas janë rezultat i “kontrollit” të pamjaftueshëm të qytetarëve.

Përsëri, këto teza mund të vihen në dyshim sepse shifrat tregojnë se nga të gjithë ata që testohen, vetëm 1.2% janë pozitive në Suedi, ndërsa 7% janë pozitive në veriperëndim të Britanisë së Madhe.

New York Times kujton se përballë një vale të re pandemikash, shumë vende evropiane po zgjedhin kufizime më të rrepta. Por udhëheqësit politikë që janë të vetëdijshëm se bllokimi i ri mund të shkaktojë probleme të paparashikuara, po kërkojnë respektimin maksimal të masave të arsyeshme, të tilla si higjiena, distanca dhe maskat, për të parandaluar kolapsin e ekonomisë nga mbyllja e shkollave, bizneseve, dyqaneve dhe restoranteve.

Prandaj, ekspertët thonë se, pavarësisht nga kufizimet, Evropa gjithnjë e më shumë po përpiqet ta zbatojë modelin suedez, themeli kryesor i të cilit është besimi në përgjegjësinë e çdo qytetari.

“Të gjitha vendet evropiane pak a shumë kombinojnë qasjen e tyre – testimin, karantinën dhe monitorimin e kontakteve të të infektuarve – me modelin suedez, por askush nuk dëshiron ta thotë kaq hapur. Në vend të kësaj, ata vazhdimisht bëjnë e përmendin Suedinë, duke e quajtur modelin e saj jonjerëzor dhe të pasuksesshëm”, beson drejtori i Institutit të Gjenevës për Shëndetin Global, Antoine Flacholt.

E vetmja masë e rreptë e futur në Suedi është se tubimet e më shumë se 50 njerëzve, përfshirë muzeumet apo ngjarjet sportive, janë të ndaluara, por modeli suedez, thekson Flaholt, ishte bazuar në “vetë-bllokim”, dmth besim te qytetarët për t’u kujdesur për veten e tyre, shëndetin dhe punën për ta luftuar infeksionin pa pasur nevojë që askush ta porosis atë.

Tegnel pranon se është e mundur që Suedia aktualisht është në gjendje të mirë dhe mund të përfundojë në një periudhë të keqe, por thekson se një nga vendet me më shumë raste ka ardhur në një situatë ku ata regjistrojnë një shkallë relativisht të ulët të infeksionit.

Ai shtoi se në disa raste, vendi mund të miratojë masa të tilla si detyrimi për të mbajtur maska ëmbrojtëse, por vetëm në vendet e nxehta lokale.

Sidoqoftë, shtoi ai, duke menduar për pranverën sot, ai mund të konsiderojë akoma masa të tilla si kufizimet lokale të lëvizjes ose mbylljen e disa shkollave. Epidemiologu kryesor suedez vazhdon të theksojë se mbajtja vullnetare e distancës është provuar të jetë një masë më e suksesshme sesa, për shembull, maskat që, siç thotë ai, mund t’u jepnin njerëzve një ndjenjë false të sigurisë.

Situata sot është rrënjësisht e ndryshme nga pranvera dhe në spitalet suedeze ku, në fillim të epidemisë, ambulancat vazhdimisht sillnin të infektuar me COVID-19.

“Në prill, pothuajse të gjithë dukej se kishin COVID. Tani ka shumë më pak pacientë”, tha Karin Hildebrand, një kardiologe në njësinë e kujdesit intensiv të Spitalit Sodersjuksuhet.

Gjatë valës së parë, ajo paralajmëroi suedezët se situata ishte vdekjeprurëse dhe se masat duhen respektuar. Tani, thotë ajo, është gati për një valë të re të mundshme, shkruan New York Times.

“Ne kemi ndryshuar sjelljen tonë. Për shembull, unë nuk shoh më njeri që shtrëngon duart. Jeta është kthyer në normalitet, me ndryshime të vogla. Sigurisht, një valë tjetër gjithmonë mund të na vijë, por unë mendoj se ne jemi gati për të”, thotë ajo.

Disa ekspertë besojnë se Suedia ka vendosur pothuajse plotësisht kontrollin mbi pandeminë.

“Ka indikacione që suedezët kanë krijuar një lloj imuniteti ndaj koronavirusit. Fillimisht, një shkallë e lartë e vdekshmërisë mund të ishte shmangur, por Suedia rimori kontrollin e pandemisë në mes të prillit. Suedia është larg nga imuniteti i famshëm i tufës, por mund të konkludojmë se respektimi i masave të distancës sociale ka dhënë rezultate dhe ka rezultuar vendimtar në luftën e tyre kundër koronavirusit”, deklaron Kim Snepen, profesor në Institutin Nils Bohr. 

(Kosova Sot Online)