Lexoni edhe:
Zgjedhjet lokale të mbajtura në Kosovë një sinjal alarmi për legjitimitetin politik
Kosova ka nevojë të rigjallërojë lidhjen midis qytetarit dhe komunës, pjesëmarrja prej më pak se 40 % është tregues i një boshllëku
Isuf Bajraktari
Shkruan: ANALISTI-Isuf Bajraktari
Zgjedhjet komunale të 12 tetorit në Kosovë kanë hapur një debat të ri mbi pjesëmarrjen qytetare dhe legjitimitetin e përfaqësimit politik. Me një dalje prej vetëm 39,07 për qind, sipas të dhënave të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ), ky është një nga nivelet më të ulëta të pjesëmarrjes që nga paslufta.
-Në një kontekst të tillë, pyetjet që shtrohen janë të qarta: kush i fitoi realisht këto zgjedhje – Vetëvendosje, PDK, LDK apo AAK – dhe çfarë do të thotë fitorja kur mbi 60 për qind e qytetarëve nuk votuan? A është kjo shenjë e mungesës së besimit ndaj partive politike, apo tregues i një lodhjeje të përgjithshme qytetare ndaj politikës lokale?
Sipas të dhënave preliminare të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ), në rundin e parë të zgjedhjeve komunale më 12 tetor votuan 39,07 për qind e qytetarëve me të drejtë vote. Në zgjedhjet e mëparshme (2021), pjesëmarrja kishte qenë 43 për qind – pra, një rënie me gati 4 pikë përqindjeje. Kryetari i KQZ-së, Kreshnik Radoniqi, theksoi se procesi zgjedhor ishte i qetë, i rregullt dhe pa incidente që do të cenonin integritetin e votimit, por megjithatë, pjesëmarrja e ulët mbetet shqetësuese.
Në total, nga 2.025.105 votues të regjistruar, kanë votuar 791.123 qytetarë. Në disa komuna, gara është shumë e ngushtë dhe pritet të ketë balotazh, si në Mitrovicë, ku kandidati i VV-së Faton Peci ka marrë 47,96 %, ndërsa kandidati i PDK-së Arian Tahiri ka 47,77 % të votave – një diferencë simbolike prej vetëm 56 votash.
Krahasimi me vendet nordike, ja çfarë tregon pjesëmarrja
Nëse e shohim në një pasqyrë më të gjerë, Kosova renditet dukshëm më poshtë se vendet me demokraci të konsoliduara në veri të Evropës:
Vendi
Viti i fundit i zgjedhjeve komunale
Pjesëmarrja (%)
Suedia
2022
84 %
Danimarka
2021
67 %
Norvegjia
2023
62 %
Islanda
2022
66 %
Finlanda
2021
55 %
Kosova
2024
39 %
Në Suedi, Danimarkë dhe Norvegji, zgjedhjet lokale janë po aq të rëndësishme sa ato parlamentare. Qytetarët e ndiejnë komunën si qendrën e jetës publike, dhe për rrjedhojë, përfshirja është e lartë. Në Kosovë, megjithatë, vërehet një tërheqje e qartë e qytetarit nga procesi lokal.
Arsyet e mundshme për rënien e pjesëmarrjes
1. Mungesa e besimit në efektin e votës – qytetarët dyshojnë se ndryshimi i pushtetit lokal sjell ndryshim real në shërbime apo transparencë.
2. Ofertë politike e ngushtë – partitë kryesore (VV, PDK, LDK, AAK) shpesh përsërisin kandidatët e njëjtë, pa programe të reja konkrete.
3. Migrimi dhe listat zgjedhore – një pjesë e madhe e qytetarëve ndodhen jashtë vendit, çka ul pjesëmarrjen faktike.
4. Lodhja politike – pas cikleve të shpeshta zgjedhore dhe polarizimit partiak, elektorati tregohet pasiv dhe indiferent.
Nga këndvështrimi formal, po – procesi ka qenë ligjërisht korrekt, pa shkelje serioze. Por nga këndvështrimi demokratik-substancial, rezultati është më pak përfaqësues. Një kryetar komune i zgjedhur me 50 % të votave në një pjesëmarrje 39 % përfaqëson realisht më pak se një të pestën e qytetarëve me të drejtë vote. Kjo ngrit pyetjen e legjitimitetit moral dhe politik të pushtetit lokal.
Në teorinë politike, pjesëmarrja është balasti që e mban të qëndrueshme anijen e demokracisë. Kur kjo peshë zvogëlohet, sistemi bëhet më i lëkundshëm dhe më i cenueshëm nga mungesa e besimit, ndikimi i interesave të ngushta dhe apatia qytetare. Në vendet nordike, balasti demokratik është i fortë – sepse qytetari është i lidhur ngushtë me komunën, ndjek punën e saj dhe e sheh votën si mjet real ndikimi. Në Kosovë, për të arritur këtë stabilitet, nevojitet rikthimi i lidhjes qytetar-komunë: më shumë transparencë, më shumë përgjegjësi, dhe ndoshta edhe reforma teknike që e lehtësojnë votimin (si votimi i parakohshëm, elektronik ose përmes postës).
Kosova ka nevojë të rigjallërojë lidhjen midis qytetarit dhe komunës. Pjesëmarrja prej më pak se 40 për qind nuk është thjesht statistikë – është tregues i një boshllëku të thellë midis institucioneve dhe qytetarëve. Nëse nuk rritet besimi në nivel lokal, demokracia rrezikon të mbetet formale. Përvoja nordike na tregon se demokracia e fortë nuk fillon në parlament – ajo fillon në komunë, me një votë që peshohet nga besimi, përgjegjësia dhe ndjenja e përkatësisë.
Shkrimet në këtë rubrikë nuk shprehin qëndrimet e gazetës "Kosova Sot Online".
