Kosova ende trajtohet më shumë si objekt stabiliteti sesa si partner politik i barabartë

Shkruan: ANALISTI-Qani Shabani

Heqja e masave të Bashkimit Evropian ndaj Kosovës dhe paralajmërimi i ndihmës financiare prej 216 milionë euro, së bashku me programimin e 205 milionë eurove shtesë në fillim të vitit të ardhshëm, përfaqësojnë një zhvillim pozitiv në planin afatshkurtër. Megjithatë, ky vendim nuk sinjalizon një ndryshim thelbësor në qasjen strategjike të Bashkimit Evropian ndaj Kosovës. Ai reflekton më shumë një logjikë menaxhimi krize dhe stabiliteti të kushtëzuar sesa ndërtimin e një partneriteti strategjik afatgjatë.

Lexoni edhe:

Kosova nuk ka luksin të eksperimentojë me Amerikën, aleancën që e shpëtoi

-Vendimi u artikulua në një kontekst të ndjeshëm sigurie dhe stabiliteti në veri të Kosovës, pas transferimit paqësor të pushtetit lokal pas zgjedhjeve. Ky fakt tregon se kriteri përcaktues nuk ishte progresi institucional, sundimi i ligjit apo konsolidimi demokratik, por menaxhimi i rrezikut të destabilizimit në një zonë specifike gjeopolitike. Në këtë kuptim, Bashkimi Evropian veproi kryesisht si aktor i stabilitetit afatshkurtër, duke e vendosur Kosovën brenda një kornize operative të kontrollit të krizave dhe jo brenda një procesi të qëndrueshëm integrues të bazuar në standarde të qarta.

Analiza e mekanizmit të masave dhe e heqjes së tyre tregon një formë kushtëzimi selektiv dhe të targetuar. Masat nuk u vendosën për shkak të regresit demokratik apo dështimeve sistemike të shtetit të Kosovës, por si reagim ndaj perceptimit të rrezikut të eskalimit në veri. Po ashtu, heqja e tyre nuk pason një vlerësim gjithëpërfshirës institucional, por një përmirësim të sjelljes politike në një kontekst të kufizuar territorial. Kjo krijon një precedent strategjik problematik, ku shteti i Kosovës vlerësohet jo si një entitet funksional i tërë, por si një hapësirë e fragmentuar, në të cilën stabiliteti lokal kushtëzon marrëdhënien me Bashkimin Evropian.

Lidhja e drejtpërdrejtë ndërmjet situatës në veri dhe lëvrimit të ndihmës financiare e shndërron mbështetjen ekonomike në instrument ndikimi politik. Edhe pse ky mekanizëm nuk artikulohet formalisht si presion, në praktikë ai funksionon si mjet disiplinues dhe kushtëzues. Formulimi politik se Bashkimi Evropian “ka ndërmend të lëvrojë” 205 milionë euro e mban hapur mundësinë e vonesave ose pezullimeve të reja, në varësi të zhvillimeve të sigurisë. Kjo e zhvendos marrëdhënien nga një logjikë e bazuar në rregulla drejt një logjike të bazuar në reagime ndaj krizave.

Në planin strategjik, kjo qasje ka implikime të drejtpërdrejta për sovranitetin funksional të Kosovës. Kur fondet, mbështetja politike dhe dinamika e marrëdhënieve me Bashkimin Evropian kushtëzohen nga një zonë e caktuar territoriale, krijohet një formë e sovranitetit të monitoruar, ku autonomia vendimmarrëse e shtetit reduktohet në funksion të stabilitetit afatshkurtër. Në afat të mesëm, kjo rrezikon të prodhojë një cikël të përsëritur kushtëzimesh, ku çdo krizë lokale shndërrohet në levë politike mbi proceset shtetërore.

Nga perspektiva afatgjatë, vendimi aktual nuk përfaqëson kalim nga menaxhimi i krizave drejt një partneriteti strategjik të mirëfilltë. Mungesa e një kornize të qartë, të parashikueshme dhe të bazuar në standarde institucionale tregon se Kosova ende trajtohet më shumë si objekt stabiliteti sesa si partner politik i barabartë. Një partneritet strategjik do të kërkonte njohje të progresit institucional, respektim të sovranitetit funksional dhe një raport më simetrik politik dhe financiar.

Heqja e masave dhe paralajmërimi i ndihmës financiare mbeten, në këtë kuptim, zhvillime pozitive në aspektin taktik, por jo ndryshim strategjik në politikën e Bashkimit Evropian ndaj Kosovës. Ato janë rezultat i një llogarie të ngushtë sigurie dhe stabiliteti, jo i një rivlerësimi të plotë politik dhe institucional të shtetit të Kosovës. Sfida themelore për Kosovën mbetet ndërtimi i një marrëdhënieje me Bashkimin Evropian që tejkalon logjikën e krizës dhe kushtëzimit selektiv, duke insistuar në trajtim të bazuar në standarde të qarta, të barabarta dhe të qëndrueshme. Vetëm në këtë mënyrë mund të flitet për integrim real dhe partneritet strategjik afatgjatë.

Shkrimet në këtë rubrikë nuk shprehin qëndrimet e gazetës "Kosova Sot Online".