Politika dhe idealet

Shkruan:Mr.Ali Hertica

Koha e revolucioneve të mëdha që shkaktuan transformime të vërteta socio-politike duket se është shumë prapa nesh. Revolucioni rus (1917) dhe kinez (1949) vështirë se rezonojnë ideologjikisht. Çfarë ndryshimi nga revolucionet e Atlantikut të fundit të shekullit të tetëmbëdhjetë - veçanërisht ato amerikane dhe franceze.

Ata ende luajnë një rol të madh në narrativën e madhe për origjinën e botës 'moderne', një histori që Perëndimi ende pëlqen t'ia tregojë vetes – dhe të tjerëve. Mesazhi i tyre ndihet i njohur: liria dhe barazia para ligjit, demokracia përfaqësuese, ndarja e kishës nga shteti, e drejta e votës, e drejta për një gjyq të drejtë, liria e shprehjes.Sigurisht, idealet e revolucioneve të Atlantit janë hedhur poshtë nga koha si naive të pashpresë ose të ekzagjeruara deri në qiell. Por sigurisht që nga vitet 1990, epoka e revolucionit është paraqitur si një hap drejt demokracisë liberale – sigurisht që revolucionet kishin të meta, kishte shumë pengesa, por prirja e përgjithshme ishte në rritje.

Por e tashmja nuk korrespondon më me atë version të rrjedhës së historisë. Koha jonë është një kohë e ndarjeve dhe polarizimeve shoqërore gjithnjë e më të mprehta; Udhëheqësit autoritarë dhe regjimet që rrënojnë institucionet bazë të shtetit të së drejtës po e marrin erën. OJQ-ja autoritative Freedom House thekson në raportin e saj të fundit se viti 2019 është viti i katërmbëdhjetë radhazi i përkeqësimit të mëtejshëm të gjendjes globale të të drejtave civile dhe politike.

Kriza aktuale e demokracisë kërkon perspektiva të reja mbi atë histori. Ndërsa çdo brez historianësh bën pyetjet e veta për të kaluarën, po ashtu duhet edhe e tashmja. “E gjithë historia e vërtetë është histori bashkëkohore”, shkruante filozofi italian i historisë Benedetto Croce në fillim të shekullit të njëzetë. Me këtë ai donte të thoshte se pyetjet që historianët i bëjnë të shkuarës, kërkimet historike që ata bëjnë, çdo fjali që shkruajnë për të kaluarën, lindin nga "e tashmja".

Kjo është arsyeja pse e kaluara – ose më mirë, imazhi ynë për të kaluarën – ndryshon me kalimin e kohës. Kjo nuk duhet të jetë një përkulje ndaj relativizmit të pafund. Kjo do të thotë që historianët vazhdojnë të ndriçojnë vëmendjen e tyre në një pjesë të ndryshme të së kaluarës nga këndvështrime të ndryshme dhe me filtra të ndryshëm.

Sipas mendimit tim, rëndësia e epokës së revolucioneve Atlantike për kohën e tanishme nuk qëndron më në nxitjen e parimeve të zhurmshme ose në flakjen e idealeve naive. Ia vlen të kthehemi në këto kohë revolucionare, sepse shumë nga problemet me të cilat ata luftuan janë ende tonat: cilët janë kufijtë e të drejtave të barabarta? Dhe si i jepni kuptim konkret?

Çfarë është shtetësia e mirë? Si ndodh mobilizimi dhe angazhimi politik dhe kur është problematike apo edhe e rrezikshme ndarja sociale? Si lidhet e drejta themelore e lirisë së shprehjes me mbrojtjen e shtetit kushtetues demokratik? Deri në çfarë mase armiqtë – ose armiqtë “dyshues” të demokracisë duhet të humbasin të drejtat e tyre?

Trashëgimia e epokës revolucionare nuk është ngurtësuar në një monument, por shumë e gjallë dhe aspak e paqartë. Lufta e revolucionarëve atlanteanë është gjithashtu e jona sot, gjë që e bën këtë epokë historike kaq të rëndësishme për kohën tonë: është gjithashtu larg të qenit të paqartë.Trashëgimia e epokës revolucionare nuk është e ngurtësuar në një monument, por shumë e gjallë dhe e paqartë

Shihni, pra, periudhën e revolucionit si një laborator në të cilin gjërat shkuan keq, si një depo përvojash historike përmes së cilës ne mund të vlerësojmë më mirë rreziqet dhe daljet nga shinat bashkëkohore. Historia e revolucioneve të Atlantikut tregon se demokracia përfaqësuese dhe shteti ligjor kushtetues janë farkëtuar në konflikt dhe rrëmujë, një grumbull parimesh, idesh dhe praktikash që janë të vështira për t'u lidhur me njëra-tjetrën. Deri më sot, ato nuk kanë marrë një formë fikse. Revolucionet e Atlantikut janë një seri ilustrimeve të shumë grackave që mbartin me vete idealet e larta të demokracisë dhe barazisë. Për shembull, diagnoza e zonjës de Staël për daljen nga binarët e Revolucionit Francez na tregon një pamje të tillë.

Shkrimet në këtë rubrikë nuk shprehin qëndrimet e gazetës "Kosova Sot Online".