Subvencionim qeveritar i partive politike

Subvencionim qeveritar i partive politike
Subvencionim qeveritar i partive politike

Ali Hertica

  • 02 December 2021 - 11:26

Shkruan: Mr.Ali Hertica 

Partitë politike janë shumë të rëndësishme për funksionimin e duhur të një demokracie përfaqësuese. Për shkak se vetë partitë kanë vetëm një burim të kufizuar të ardhurash, ato marrin subvencione nga qeveria. Vetëm partitë që morën pjesë në zgjedhjet e fundit të Dhomës së Përfaqësuesve dhe Senatit dhe që morën një ose më shumë vende, kanë të drejtë për subvencion.

Dhuratat dhe sponsorizimi shpesh nuk janë, ose vetëm në një masë të kufizuar, të dëshirueshme, sepse mund të krijojnë pamjen e një konflikti interesi. Gjatë dekadave të fundit, numri i anëtarëve të partive politike ka rënë ndjeshëm, e bashkë me të edhe kontributet e anëtarësimit në parti. Burimet vetanake të një partie nuk janë të mjaftueshme dhe nevojiten subvencione nga qeveria. Në rastin e subvencioneve qeveritare, është e rëndësishme të parandalohet që partitë politike të bëhen shumë të varura nga shteti.

Ministri i Brendshëm dhe Marrëdhëniet e Mbretërisë është përgjegjës për krijimin e kushteve të favorshme në të cilat palët e përfaqësuara në Shtetet e Përgjithshme mund të funksionojnë siç duhet. Këtu përfshihet edhe subvencionimi i partive politike.Pothuajse të gjitha aktivitetet e një partie politike bien në aktivitete të subvencionuara, për shembull aktivitetet e shkencave politike, aktivitetet e edukimit politik dhe trajnimit, ofrimi i informacionit për anëtarët dhe mbajtja e kontakteve me partitë simotra jashtë vendit. Për shkak të ndryshimit të ligjit, lejohet edhe shfrytëzimi i subvencionit për aktivitete në kuadër të fushatës zgjedhore. Më parë nuk ishte kështu.

Sistemi i subvencioneve pengon që shteti të ndërhyjë me partitë politike në aspektin e përmbajtjes. Kontrollohet vetëm nëse aktiviteti bie nën subvencionim dhe jo nëse aktiviteti është i dëshirueshëm edhe në përmbajtje. Partive politike u lejohet të shpenzojnë shumë lirisht subvencionet e tyre. Duhet të jetë e mundur që qeveria të verifikojë nëse subvencioni ka shkuar në të vërtetë për aktivitetet e pranueshme. 

Subvencioni përbëhet nga një pjesë e përgjithshme dhe një pjesë e veçantë. Pjesa e përgjithshme është e njëjtë për secilën palë. Pjesa e veçantë mbi të varet nga numri i vendeve parlamentare dhe numri i anëtarëve. Numri i mandateve parlamentare përcakton 80 për qind të shumës dhe numri i deputetëve 20 për qind. Numri i vendeve në parlament bazohet në Dhomën e Përfaqësuesve, përveç nëse një parti përfaqësohet vetëm në Senat, por kjo është shumë e rrallë.Në numrin e anëtarëve llogariten vetëm anëtarët me anëtarësi të plotë, që do të thotë se duhet të kenë edhe të drejtën e mbledhjes dhe votës në parti. Për më tepër, kusht është që anëtari të paguajë edhe një kontribut. Shuma e subvencionit total për partitë politike varet nga numri i partive që paraqesin kërkesë.

Qeveria kombëtare ka një shumë vjetore maksimale për të gjitha subvencionet për partitë politike. E drejta e subvencionimit nga qeveria mund të ndalohet nga gjykata. Nëse një parti politike është fajtore për diskriminim, partia humbet të drejtën e saj për subvencionim. Kjo është e mundur vetëm nëse një parti politike dënohet si person juridik dhe jo në bazë të sjelljes së personave nga partia. Për shembull, në vitin 2005 u ndërpre subvencionimi, pas refuzimit për përfshirjen e grave si anëtare të plota në parti. Kjo u ndryshua në vitin 2007 kur partia vendosi të pranonte gratë.

Fushata zgjedhore financohet nga të njëjtat burime nga të cilat financohet partia. Partitë kanë lënë mënjanë një pjesë të të ardhurave të tyre për fushatën. Nëse fushata zhvillohet një herë në katër vjet, për këtë janë mbledhur para të mjaftueshme. Megjithatë, nëse zgjedhjet bien papritur herët, buxheti i fushatës mund të duhet të shkurtohet ndjeshëm. 

Hulumtimet kanë treguar se fushatat elektorale holandeze janë ndër fushatat më të lira në botë. Për vite me radhë, partitë politike në Kosovë nuk e kanë përjetuar këtë si kufizim. Megjithatë, që nga zgjedhjet e vitit 2000, partive politike u është lejuar gjithashtu të blejnë kohë reklamimi nga kanalet televizive kombëtare. Që atëherë, partitë politike e kanë përjetuar si problem buxhetin e tyre të kufizuar të fushatës. Ata po kërkojnë gjithnjë e më shumë burime të reja të ardhurash dhe burime si sponsorizimi, donacionet dhe aktivitetet për mbledhjen e fondeve po përdoren më shumë se më parë.

Shkrimet në këtë rubrikë nuk shprehin qëndrimet e gazetës "Kosova Sot Online".