Fashizmi dhe të Drejtat e Njeriut!

Fashizmi dhe të Drejtat e Njeriut!
Fashizmi dhe të Drejtat e Njeriut!

Ali Hertica

  • 09 December 2021 - 10:00

Shkruan: Mr.Ali Hertica 

Fashizmi është emëruar pas paraqitjes së tij origjinale në Itali në vitet 1930. Ai u bë një term më i përgjithshëm për një ideologji që lavdëron masivitetin, pabarazinë njerëzore, udhëheqjen absolute, ndjekjen e pushtetit dhe nacionalizmin.Teorikisht, fashizmi është përcaktuar si "heqja e dallimit midis kapitalit dhe punës": punëdhënësit dhe punëtorët (sindikatat) nuk duhet të kundërshtojnë njëri-tjetrin, në një formë të luftës së klasave, por të bashkëpunojnë për qëllimin e përbashkët me njëri-tjetrin dhe me shteti dhe kisha.Fashizmi italian i Benito Musolinit (1883-1945) ishte kryesisht konservator i krahut të djathtë, varianti gjerman i fashizmit

- Nacional Socializmi - u bë shumë më agresiv dhe kishte një komponent shumë më të fortë të racizmit. Fashizmi kundërshton pacifizmin, liberalizmin dhe veçanërisht komunizmin. Nuk ka pasur shtete fashiste të hapura që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore. Megjithatë, ka ende grupe fashiste që shpesh tregojnë një admirim për Hitlerin dhe e konsiderojnë luftën një mjet politik 'të shëndetshëm'. 

Formulimi i Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut, pas Luftës së Dytë Botërore, u frymëzua fuqishëm nga neveria ndaj fashizmit. Prandaj, mendimi fashist është në kundërshtim me pothuajse çdo nen të traktateve bashkëkohore të të drejtave të njeriut.Ndonjëherë ka akuza për "fashizëm" kundër lëvizjeve në të djathtën ekstreme. Më gjerësisht ndahet mendimi se këto lëvizje janë 'populiste'. Në populizëm janë parësore: neveria ndaj 'elitës' dhe 'partive të themeluara', interesi i 'vullnetit të popullit', interesi i kombit dhe udhëheqjes së dikujt që nuk është zgjedhur (demokratikisht) nga një parti, por që e emërton veten.

Populizmi, për aq sa nuk është racist, gjuhë urrejtjeje apo dhunshëm, është në parim i pajtueshëm me të drejtat e njeriut. Populistët gjithashtu thirren rregullisht të drejtat e njeriut, veçanërisht lirinë e shprehjes. Mendimi i Hitlerit ndaj fashizmit të Musolinit ishte një përzierje agresive e hipernacionalizmit racist, antisemitizmit dhe urrejtjes komuniste. Përfshirja dhe përjashtimi ishin pjesë të rëndësishme të ideologjisë. Nacional-socializmi kishte një fytyrë sociale për popullin e vet, por kjo erdhi në kurriz të shumë e shumë të tjerëve. 

Hitleri dhe NSDAP-i i tij ishin pjesë e një lëvizjeje evropiane që ishte e suksesshme në më shumë vende gjatë periudhës ndërmjet luftërave, periudhës midis Luftës së Parë Botërore dhe Luftës së Dytë Botërore: fashizmi. Nacional-socializmi ishte në mënyra të rëndësishme aq më radikale se lëvizja politike e Musolinit, saqë disa historianë kanë pyetur veten nëse ky nuk ishte një fenomen i ri dhe i izoluar.Megjithatë ka shumë ngjashmëri. Ashtu si fashizmi, nacionalsocializmi është një antidoktrinë. Mendimi mik-armik ishte një tipar i rëndësishëm.

Fashistët dhe Nacional Socialistët theksuan rëndësinë e kolektivit, të kombit dhe veçanërisht të komunitetit popullor. Të dy lavdëruan burrërinë dhe udhëheqjen absolute. Për më tepër, ata ishin kryesisht kundër shumë gjërave: kundër demokracisë, komunizmit, individualizmit, intelektualizmit, liberalizmit etj.Një karakteristikë e rëndësishme e fashizmit është kombinimi i dëshirës për një të kaluar të idealizuar nga njëra anë dhe përqafimit të së tashmes dhe të ardhmes nga ana tjetër. Në një periudhë pasigurie të madhe, fashizmi dhe nacional-socializmi u dhanë qytetarëve të zhgënjyer një alternativë dinamike ndaj sistemit të dështuar demokratik, i cili në sytë e tyre ishte i vjetëruar dhe dekadent.

Kjo alternativë u tregtua me mjetet më moderne. Përparimi u përqafua për të përforcuar politikën e dikujt: u ndërtuan autostrada dhe radio dhe filma u përdorën për propagandë.Nacional-socializmi, megjithatë, ishte shumë më i dhunshëm se fashizmi. Dallimi i madh me fashizmin italian ishte doktrina racore nacional-socialiste dhe antisemitizmi i tërbuar. Sipas Hitlerit, raca ariane, së cilës i përkisnin gjermanët, ishte e destinuar të dominonte racat inferiore, siç ishte ajo sllave.

Në këtë mënyrë, u legjitimua kërkimi i hapësirës së jetesës (Lebensraum) për popullin gjerman në Evropën Lindore.Racat inferiore në sytë e Hitlerit ishin hebrenjtë dhe sinti dhe romët. Hitleri e lidhi shprehimisht urrejtjen e tij ndaj hebrenjve me neverinë e tij ndaj komunistëve: çdo hebre ishte në sytë e tij një bolshevik i rrezikshëm dhe anasjellta.

Shkrimet në këtë rubrikë nuk shprehin qëndrimet e gazetës "Kosova Sot Online".